دانش بومی
محمد افروغ
چکیده
دستبافتههای ایلی و عشایری، بخشی از نظام بافندگی و نمودی برجسته از هنرهای بومی این قشر است که در ساحت هنری و تجسمی، قابل توجه است. در این میان، دستبافتههای کرمانجی در شمال خراسان بخشی از این نظام است که در بُعد زیباشناختی(طرح و نقش و رنگ)، از ظرفیت و قابلیتهای دیداری(بصری) برخوردار است. از اینرو، فرآیند آراستن متن دستبافتهها ...
بیشتر
دستبافتههای ایلی و عشایری، بخشی از نظام بافندگی و نمودی برجسته از هنرهای بومی این قشر است که در ساحت هنری و تجسمی، قابل توجه است. در این میان، دستبافتههای کرمانجی در شمال خراسان بخشی از این نظام است که در بُعد زیباشناختی(طرح و نقش و رنگ)، از ظرفیت و قابلیتهای دیداری(بصری) برخوردار است. از اینرو، فرآیند آراستن متن دستبافتهها در پرتو مفهوم سادهبافی، ذهنیبافی، به سامان میرسد و دستآورد آن شکلگیری نقوشی است با ماهیت هندسی و شکسته. بهواسطه نوع و ریخت نقش، سبک و قالب بیانی از اشکال و فرمها بهوجود میآید که از منظر تجسمی و دیداری میتوان آنها را در دو سبک انتزاعی و تجریدی، تعریف نمود. این رهیافت برای تمامی نقوش دستبافتههای عشایری قابل تبیین است. از این رهگذر، پرسش مطروحه این است که انواع نقوش دستبافتههای کرمانج کدام است و ویژگیهای شاخص و معیارهای اطلاق سبکهای انتزاعی و تجریدی به نقشها و طرحهای مذکور چیست؟ شناسایی، طبقهبندی و تحلیل انواع نقوش انتزاعی و تجریدی در دستبافتههای کرمانج، هدف این پژوهش است. تحقیق پیش رو از نوع کیفی و توسعهای و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. همچنین شیوه گردآوری دادهها از نوع کتابخانهای است. تحقیق پیش رو از نوع کیفی و توسعهای و روش تحقیق
محمد افروغ
چکیده
هفشجان، یکی از مهمترین کانونهای تراش و تولید آثار سنگی(سنگ مزار و شیرهای سنگی) است. هنرمندان حجار هفشجانی از گذشته تاکنون و نسل به نسل مشغول این حرفه بوده و امروزه یکی از کانونهای فعال درتولید انواع آثار سنگی شامل انواع سنگ مزارها، شیرهای سنگی آیینی و تزئینی(دکوراتیو) و سایر احجام سنگی کاربردی و تزئینی، بهشمار میآید. این مقاله، ...
بیشتر
هفشجان، یکی از مهمترین کانونهای تراش و تولید آثار سنگی(سنگ مزار و شیرهای سنگی) است. هنرمندان حجار هفشجانی از گذشته تاکنون و نسل به نسل مشغول این حرفه بوده و امروزه یکی از کانونهای فعال درتولید انواع آثار سنگی شامل انواع سنگ مزارها، شیرهای سنگی آیینی و تزئینی(دکوراتیو) و سایر احجام سنگی کاربردی و تزئینی، بهشمار میآید. این مقاله، پژوهشی است میدانی که با هدف معرفی انواع آثار حجمی و سنگی هفشجان، بررسی، شناسایی و تحلیل جنبههای زیباشناختی و آگاهی از چیستی و چرایی شکلگیری نقش و نگارههای نقشپردازی شده بر بدنه آنها، به نگارش درآمدهاست. سوال اصلی پژوهش این است که: انواع فرم سنگمزارها و شیرهای سنگی هفشجان، علت و اسباب شکلگیری آنها و جنبههای زیباشناختی و آرایههای تزئینی این آثار کدام است و معانی و مضامین آنها چیست؟ تحقیق حاضر از نوع کیفی و بنیادین و روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و شیوه گردآوری دادهها، کتابخانهای و میدانی است.
محمد افروغ
چکیده
این مقاله حاصل یک کار میدانی است که در ارتباط با مستندنگاری و معرفی ابعاد فنشناختی و زیباشناختی قالی روستای جیریا بهعنوان فعالترین کانون بافندگی با داشتن و برپا بودن قریب به پانصد دار قالی، در استان مرکزی به نگارش درآمدهاست. کیفیت بافت، مهمترین ویژگی قالی جیریاست که یکی از برندهای مهم قالی ایران است که متأسفانه از شناخت و ...
بیشتر
این مقاله حاصل یک کار میدانی است که در ارتباط با مستندنگاری و معرفی ابعاد فنشناختی و زیباشناختی قالی روستای جیریا بهعنوان فعالترین کانون بافندگی با داشتن و برپا بودن قریب به پانصد دار قالی، در استان مرکزی به نگارش درآمدهاست. کیفیت بافت، مهمترین ویژگی قالی جیریاست که یکی از برندهای مهم قالی ایران است که متأسفانه از شناخت و معرفی دور مانده است. در جیریا طرحها و نقشههای متنوع و مختلفی بافته میشود که به سه طبقه و دسته کلی تقسیم میشوند. الف: طرحها و نقشههای بومی شامل لچک و ترنج(دوحاشیه، لچک و ترنج خورشیدی، دایرهای، افشان، بیضی و لوزی)، دستگاهی(گلدسته)، مستوفی شکسته و تبریزی. ب: طرحها و نقشههای غیربومی شامل خشتی، راوری، زیرخاکی، ظلالسلطان و هفت درویش. پ: طرحها و نقشههایی که توسط طراحان معاصر طراحی و عرضه میشود که شامل اطلسی، مستوفی منحنی، فرهنگ، عقابی، کومهای، مرغ ماهیخوار، تکبته و حاجخانومی است. این پژوهش از نوع بنیادین و روش تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی است. شیوه گردآوری دادهها بهصورت میدانی است.
محمد افروغ
چکیده
در دستبافتههای عشایری، علیرغم اینکه جنبه کاربردی و خود مصرفی بودن، هدف بود لیک جنبه زیباشناختی و تلطیف نمودن آن با انواع نقش و نگارههای بومی که حاصل زایش باورهای شخصی و جمعی است، برجستهتر مینماید و گویی دست-بافته بهانه و عرصهای بوده برای رخ نمودن ذوقآزمایی، بازنمایی خیال و احساس. جل اسب نمودی از دستبافتههای عشایری ...
بیشتر
در دستبافتههای عشایری، علیرغم اینکه جنبه کاربردی و خود مصرفی بودن، هدف بود لیک جنبه زیباشناختی و تلطیف نمودن آن با انواع نقش و نگارههای بومی که حاصل زایش باورهای شخصی و جمعی است، برجستهتر مینماید و گویی دست-بافته بهانه و عرصهای بوده برای رخ نمودن ذوقآزمایی، بازنمایی خیال و احساس. جل اسب نمودی از دستبافتههای عشایری و بهطور خاص قشقایی است که فضایی را جهت طراحی، نقشاندازی و همنشین کردن رنگهای بومی و طبیعی توسط بافنده فرآهم آوردهاست. در این مقاله، ضمن پرداختن مختصر به توصیف و معرفی دستبافتههای قشقایی، انواع پوششها و تزئینات مربوط به اسب، جلهای عشایری و بهطورخاص جلهای قشقایی از منظر فن بافت و ساختار و همچنین ابعاد زیباشناختی آن، معرفی، توصیف و تحلیل قرارمیگیرد و برای این فرآیند، تعداد 24 جل بهعنوان نمونه انتخاب مورد مطالعه قرارگرفت. یافتههای حاصل از تحقیق پیش رو بر آن است که ساختار جلهای همه مناطق ایران فارغ از برخی استثناعها، از یک شکل و فرم کلی تبعیت میکند.
محمد افروغ
چکیده
این مقاله حاصل یک فعالیت میدانی و در ارتباط با قالی طرح ناظم قشقایی است که در کانونهای اسکان چشمهرحمان و گل-افشان در شهرستان سمیرم از توابع استان اصفهان، به انجام رسیده است. طرح ناظم یکی از برجستهترین طرحها در میان انواع طرحهای رایج در نظام بافندگی قشقایی است که امروزه با رویکرد و ساختاری متفاوت از گذشته در جغرافیای قشقایی ...
بیشتر
این مقاله حاصل یک فعالیت میدانی و در ارتباط با قالی طرح ناظم قشقایی است که در کانونهای اسکان چشمهرحمان و گل-افشان در شهرستان سمیرم از توابع استان اصفهان، به انجام رسیده است. طرح ناظم یکی از برجستهترین طرحها در میان انواع طرحهای رایج در نظام بافندگی قشقایی است که امروزه با رویکرد و ساختاری متفاوت از گذشته در جغرافیای قشقایی -از استان فارس تا جنوب اصفهان(سمیرم)- بافته میشود. روند اسکان و یکجانشین شدن ایل و عشایر قشقایی منجر به تغییر شیوه زندگی و تحول بنیادین در تولید کمی و کیفی، کاربرد و ساختار دستبافتههای قشقایی بهویژه قالی طرح ناظم در بُعد فنشناختی و زیباییشناختی شد. این ابعاد در پژوهش حاضر مورد بررسی و تحلیل قرارخواهد گرفت. نوع تحقیق بنیادین و روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات بهطور غالب، میدانی است. یافتههای تحقیق حاکی از این است که تغییر شیوه زندگی از کوچنشینی به اسکان(یکجانشینی) تأثیرات بنیادین و قابل توجهی را در روند تولید دستبافتههای عشایری و بهطور ویژه قالیهای طرح ناظم داشته است. بهگونهای که فرآیند ذهنیبافی جای خود را به بافت از روی نقشه و الگوهای شطرنجی داده-است. اندازه قالی طرح ناظم نسبت به گذشته کوچکتر شده و عناصر ساختار اصلی طرح (فضای محرابگون، نیمسروها، درخت هزارگل-گُلدان مرکزی و گل و برگهای افشان شده و شکل نعلبکی) دچار تغییرات اساسی شدهاست. تنوع رنگی به مدد حضور رنگهای شیمیائی نسبت به طرح قدیم، بیشتر شدهاست.
محمد افروغ؛ فتحعلی قشقایی فر
چکیده
دستبافتههای عشایری و بهطور ویژه قشقایی، مهمترین هنر تجسمی ایشان است. اصالت این بافتهها متشکل از هویت زیباشناختی(طرح و نقش و رنگبندی) و فنشناختی(فنونبافت، رنگرزی) است. بخش مهمی از چهرهسازی و هویتبخشی دستبافتههای ایلها و عشایر مختلف کشور، بر عهدهی فنونبافت است. دستبافتههای قشقایی دارای انواع متنوعی از فنون ...
بیشتر
دستبافتههای عشایری و بهطور ویژه قشقایی، مهمترین هنر تجسمی ایشان است. اصالت این بافتهها متشکل از هویت زیباشناختی(طرح و نقش و رنگبندی) و فنشناختی(فنونبافت، رنگرزی) است. بخش مهمی از چهرهسازی و هویتبخشی دستبافتههای ایلها و عشایر مختلف کشور، بر عهدهی فنونبافت است. دستبافتههای قشقایی دارای انواع متنوعی از فنون بافت است که بخش اعظمی از آنها، کاربرد خود را از دست دادهاست و یا کمرنگ شدهاست. مقاله حاضر یک تحقیق کاملاً میدانی و در ارتباط با توصیف، تحلیل، طبقهبندی و معرفی انواع فنونبافت در بین ایل و عشایر قشقایی است. فن بافت مهم-ترین عنصر در نظامبافندگی است که عامل اصلی در بافتن یک دستبافته و آفرینش نقش و طرح است. چه اینکه بدون فن-بافت و چگونگی رفتار تار، پود و پُرز، بافتهای بهوجود نمیآید. یافتههای تحقیق حاضر چنین است : دستبافتههای قشقایی براساس فن و ساختار بافت، به پنج طبقه پُرزدار، پودنما، تارنما، سوزنی و تلفیقی تقسیم میشوند. فنون رایج و معمول در نظام بافندگی قشقایی شامل لولبافت(نیم و تمام لول)، تختبافت(تخت پودشُل و تخت پود سفت)، پیچبافت و تلفیقی(ترکیبی از فنون یاد شده) است. از دستبافتههای پُرزدار میتوان به قالی و گبه و پودنماها(تخت پول شُل) به گلیم و چرخ و تارنماها(تخت پود سفت) به جاجیم، پلاس، اُیی، ششهدرمه، جاجیم مرکببافی و سوزنیها به دورهچین(وارونهپیچ) و رند(جاجیمگل و سیباما) و تلفیقی(پُرزدار، تختبافت و پیچبافت) به ترکمننقش(قالیبُری) و گَچمه.