دانش بومی
مرتضی فرهادی
چکیده
از آنجا که ایرانیان یکی از اولین مردمانی بوده‌اند که از دوران گردآوری خوراک گیاهی و جانوری (صیادی و شکار) گذر کرده و پا در یکجانشینی و تولید خوراک گیاهی و حیوانی نهاده‌اند. پس طبیعی است که بیش از دیگر مردمان جهان به خاک به دیده احترام نگاه کنند. این گرامیداشت به اندازه‌ای بوده که ایرانیان خاکی بودن را صفتی والا دانسته و خود را به این ...
بیشتر
از آنجا که ایرانیان یکی از اولین مردمانی بوده‌اند که از دوران گردآوری خوراک گیاهی و جانوری (صیادی و شکار) گذر کرده و پا در یکجانشینی و تولید خوراک گیاهی و حیوانی نهاده‌اند. پس طبیعی است که بیش از دیگر مردمان جهان به خاک به دیده احترام نگاه کنند. این گرامیداشت به اندازه‌ای بوده که ایرانیان خاکی بودن را صفتی والا دانسته و خود را به این صفت نامگذاری میکنند. ستایش افتادگی و تواضع در ادبیات ایرانی بازتاب یافته است.تقدس خاک همچنین سبب شده است که آنان در پاکیزگی زمین و نیالودن آن سخاوت بسیار داشته و در پاکیزه داشتن خاک و آب و هوا به خویشتن سختیهای بسیار روا دارند و در آبادانی و پاکیزگی و سرسبزی خاک بسیار بکوشند.گفتنی است که ستایش زمین و خاک تنها ویژۀ ایرانیان باستان نبوده است، هومر از شاعران دوران باستان یونان که در اشعار خود، کار و کشاورزی را ستوده است، دربارۀ زمین سروده:«در بارۀ زمین، این مادرِ همگان، میسرایم: ای زمینِ ستوار! که همه چیز جهان را تغذیه میکنی،... آنِ تو جان بخشی و فنای آدمی زادگان میرا است.»( )
عاطفه انصاری؛ بهنام پدرام؛ محمدحسن طالبیان
چکیده
ارتباط انسان و طبیعت با حضورش در محیط طبیعی تحقق مییابد. این ارتباط غیرقابل‌اجتناب، در طول زمان دستخوش تغییرات زیادی شده و فرهنگها و آثار متعددی را پدید آورده‌است. کشاورزی و زیرساختهایش ازجمله کبوترخانهها در زمره همین آثار جای میگیرند. این معماری بومی به نحوی ساخته شده که ازیک‌طرف به طبیعت آسیب نرساند و از طرف دیگر ...
بیشتر
ارتباط انسان و طبیعت با حضورش در محیط طبیعی تحقق مییابد. این ارتباط غیرقابل‌اجتناب، در طول زمان دستخوش تغییرات زیادی شده و فرهنگها و آثار متعددی را پدید آورده‌است. کشاورزی و زیرساختهایش ازجمله کبوترخانهها در زمره همین آثار جای میگیرند. این معماری بومی به نحوی ساخته شده که ازیک‌طرف به طبیعت آسیب نرساند و از طرف دیگر باعث ارتباط کالبدی و فراکالبدی انسان و طبیعت شود و به حیات کشتزارهای اصفهان تعریفی متفاوت دهد. اگرچه این ارتباط به‌واسطه تغییر کشاورزی سنتی و حذف کبوترخانهها، رنگوبوی دیگری یافته و باعث تغییر کیفیت حیات در این نواحی شده؛ اما کالبد برجایمانده کبوترخانهها امکان بازگشت دوباره آن به چرخه کشتزارها را می‌دهد. لذا پژوهش پیش رو علاوه بر جنبه های کالبدی که مورد توجه محققین پیشین بوده، به مفاهیم فراکالبدی پرداخته و تأثیر این معماری را در ارتباط انسان و طبیعت بررسی کرده است . در همین راستا چگونگی رابطه انسان و طبیعت در کشتزارهای اصفهان به‌واسطه حضور کبوترخانه پرسش اصلی است؛ که ابتدا با روش توصیفی-تحلیلی به تحول رابطه انسان و طبیعت درگذر زمان و در فلات ایران پرداخته و در ادامه این رابطه در کشتزارهای اصفهان بررسی شده‌است. دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد ارتباط انسان و طبیعت در کشتزارهای اصفهان به چهار دوره قابل تفکیک است که کبوترخانهها در دوره تعامل انسان با طبیعت بیشترین تأثیر را دارند. این معماری بومی نشانگر نحوه برخورد کشاورزان با محیط است که منجر به ارتباطی سه‌جانبه بین انسان، کشتزار و کبوترخانه شده است.
