per
دانشگاه علامه طباطبایی
دو فصلنامه دانش های بومی ایران
2345-6019
2538-2543
2015-09-23
2
3
7
42
10.22054/qjik.2015.5149
5149
Research Paper
دانش بومی پدافند (دفاع) غیرعامل در معماری و شهرسازی دورههای تاریخی ایران و نمونههای تکاملیافته این تجربه ها - احمد اصغریان جدی -سید احسان میرهاشمی
.Indigenous Knowledge of Passive Defense in Iranian Historical Architecture and Urbanism
احمد اصغریان جدی
a_jeddi@sbu.ac.ir
1
سید احسان میرهاشمی روته
emirhashemi20@gmail.com
2
دانشیار معماری دانشگاه شهیدبهشتی
پژوهشگر زمینه پدافند غیرعامل
دفاع شامل دو وجه عامل و غیرعامل بوده که نوع اول مرتبط با سلاحهای جنگی و نوع دوم، مجموعۀ تمهیداتی است که آسیبپذیری مجتمعهای زیستی را در مقابل تهاجم به حداقل میرساند. محدودۀ این پژوهش بررسی پدافندغیرعامل در گذشته تاریخی ایران را در برگرفته و هدف از این نوشتار، نشان دادن چگونگی اجرای این تمهیدات در گذشته تاریخی ایران و در برخی موارد، چگونگی بهرهگیری روشهای نوین جنگی از این ایدههاست. دانش بومی در هر حیطه، به راهحلهای تجربی انسان برای حل مسائل بر پایۀ آموزههایی از گذشتگان گفته میشود که در هر محیطی با توجه به شرایط ویژۀ آن، میتواند متفاوت باشد. در حوزۀ دفاع نیز با وجود بهرهگیری جنگهای امروزی از سلاحهای مدرن، بسیاری از ایدههای گذشتگان قابل ارتقا و استفاده است. برای نیل به هدف مذکور الزامات معماری پدافندغیرعامل تبیین شده و ریشههای آن در گذشتۀ ایران بررسی میگردد و در مواردی نوع الگو برداری کشورهای دیگر از روشها و ریشههای گذشته بررسی شده است که این مورد در واقع کاربرد عملی این پژوهش است. ماحصل این ریشهیابی کمک به بومی نمودن مبحث دفاع غیرعامل و استفاده از تجربیات پیشین در طرح-های آمایش دفاعی کلان است.
Defense rather than employed armed means, includes all measures which minimize vulnerability of building, site or town against invasion. This research tries to demonstrate the dimensions of passive defense in the history of Iranian architecture to indicate past approaches and utilization of these methods in a new generation of wars. Indigenous knowledge in each field is the experimental solutions based on historical lessons that can be different in any environment due to special circumstances. In spite of new wars using modern armed means, many ideas of historical past are expandable and usable in new passive defense planning. To achieve the practical application, principals and requirements of passive defense have been explored and their historical origins have been studied. It also provides the types of inspiration of other countries in some cases. The findings of the research will help localization of passive defense and using previous experiences in defense logistics plans.
https://qjik.atu.ac.ir/article_5149_1b9fedb2b45e48f215b3d59a3cbcf7bc.pdf
پدافند غیرعامل
دفاع بومی
دفاع شهری
آمایش دفاعی
Passive Defense
Native Defense
Civil Defense
Defense Logistics
per
دانشگاه علامه طباطبایی
دو فصلنامه دانش های بومی ایران
2345-6019
2538-2543
2015-08-23
2
3
43
70
10.22054/qjik.2015.5306
5306
Research Paper
کاربست نظریه بنیانی در شناخت دانش بومی جعفر هزارجریبی* رضا صفری شالی**
Application of Grounded Theory in Recognition of Indigenous Knowledge
Jafar Hezarjaribi
Reza Safari Shali
جعفر هزارجریبی
jafar_hezar@yahoo.com
1
رضا صفری شالی
reza_safaryshali@yahoo.com
2
استاد رفاه اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی
استادیار رفاه اجتماعی دانشگاه خوارزمی
دانش بومی به مجموعهای از داشتهها، مهارتها، ارزشها، باورها، ابزارها و روشهای یک گروه اجتماعی یا ملتی گفته میشود که درزمینه های گوناگون زندگی از طریق تجارب و تأیید نسلهای متمادی به ارث رسیده است، و کاربرد صحیح آن میتواند منجر به توسعه درونزا - که در واقع توسعه منطبق با فرهنگ مردم و محیط آن جامعه میباشد - شود. از این رو مقاله حاضر به شناسایی یکی از مهمترین رویکردهای روشی نوین در عرصه تحقیقات اجتماعی و جایگاه آن در شناخت دانش و ارزشهای بومی میپردازد. نظریه بنیانی این قابلیت را دارد که بجای آنکه به اثبات نظریههای موجود بپردازد، با شناخت واقعیت موجود در هر جامعه نظریههای جدیدی منطبق با آن جامعه خلق کند. اهتمام روششناسی نظریه بنیانی بر تولید و ساخت نظریه از دل دادههای موجود در جامعه مورد مطالعه است. در این روش از رویکرد استقرایی استفاده میشود و محقق کار خود را با مشاهده و مصاحبهها شروع میکند و سپس الگوها، مضامین، یا مقولههای عام را پیش مینهد. پس از این مرحله، به مدد روشهای تفسیری، نظریهها (بدون پیش انگاشتههای قبلی و تأیید و رد آنها) تولید و ارائه میشود. ازاینرو با توجه به ماهیت این نظریه میتوان آن را به مثابه یک روش یا ابزار جهت شناخت ارزشها، مهارتها و بهطور کلی دانش بومی جامعه مورد استفاده قرار داد.
As a combination of belongings, skills, values, beliefs, tools and methods of a social or national group, Indigenous knowledge has inherited through the experiences and confirmation of constituent generations in different fields of life. Its accurate application can lead to endogenous development that in fact is in correspondence with people’s culture and environment of that society. Present article identifies one of the most important new methodological approaches in social investigations arena and its status in recognition of indigenous knowledge and values. Grounded theory has the ability to create new theories in correspondence with that society by recognition of present reality instead of proving existed theories. Methodologically the basis of grounded theory is production and construction of theory from present data in society. In this method inductive approach is used and researcher starts his work with observation and interviews and then brings up structures and contents or general topics. After this step, by the help of interpretive methods, theories are created and presented without previous presumptions. Hence, referring the essence of this theory, it can be used as a method with devices for recognition of values and skills and generally our society’s indigenous knowledge
https://qjik.atu.ac.ir/article_5306_c610f353c38c2e6b0e191abe6c331a06.pdf
دانش بومی
تحقیق کیفی
نظریه بنیانی
روش مقایسهای
توسعه درونزا
indigenous knowledge
Qualitative research
Grounded Theory
comparable method
endogenous development
per
دانشگاه علامه طباطبایی
دو فصلنامه دانش های بومی ایران
2345-6019
2538-2543
2015-08-23
2
3
73
103
10.22054/qjik.2015.5307
5307
Research Paper
دانش بومی مردم ترکمن درباره قارچ دنبلان صحرایی امان محمد کمکی* حسین بارانی** ابوالفضل شریفیان بهرمان
Indigenous Knowledge of Desert Truffle Among Turkmen People
Aman Mohammad Komaki
Hossein Barani
Abolfazl Sharifiyan Bahraman
امان محمد کمکی
1
ابوالفضل شریفیان بهرمان
2
حسین بارانی
baranihossein@yahoo.com
3
دانشآموخته کارشناسی ارشد بیماریشناسی گیاهی دانشگاه زابل
دانشآموخته کارشناسی ارشد مرتعداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
دانشیار مرتعداری دانشگاه منابع طبیعی گرگان
دانش بومی حاصل قرنها تجربه زندگی بشر در این کره خاکی است که از اجداد خود به ارث برده است و یا در دوره زندگی خود به صورت تجربی به دست آورده یا بر آن افزوده و مخصوص هر زیست بوم است. قارچهای دنبلان صحرایی گروهی از قارچهای خوراکی میباشند که به شکل غدهای در زیر سطح خاک در نواحی گوناگون ایران و دنیا رویش دارند. این قارچها از گذشتههای خیلی دور به عنوان یکی از مطبوعترین قارچهای خوراکی توجه انسانها را به خود جلب کردهاند. در سالهای اخیر در کشورهای گوناگون قارچهای دنبلان علاقهمندان زیادی در زمینه گوناگون دانش نوین و پرورش آنها کسب کرده است. در ایران نیز چند سال اخیر مطالعاتی در زمینه شناسایی گونههای گوناگون به عمل آمده است، اما فعالیت خاصی در حوزه پرورش این دسته از قارچها وجود ندارد. دانش بومی بستری برای دانش نوین است، در واقع دانش بومی سرشار از ایدهها و مسائل ریز برای جستجو و کنکاش است، اما به دلیل نبود ابزار کافی، فقط در سطح مشاهده با چشم غیر مسلح پیشرفت میکند. در صورتی که در زمینه قارچ خوراکی دنبلان صحرایی دانش بومی به آن حد پیشرفت کرده است که گونههای گوناگون قارچ دنبلان و اختصاصیت میزبانی را دقیقاً تفکیک میکند. بر اساس دانش بومی، مردم توانایی تعیین دقیق موقعیت و زمان رویش قارچ دنبلان را کسب کردهاند. در صورتی که مطالعات نوین با طی وقت و هزینههای زیاد به موارد جزیی آن پی برده است. دانش بومی به خوبی ارتباط تکاملی میان قارچ دنبلان صحرایی و میزبان گیاهی را پی بردهاند، که اکنون پس از یک قرن تحقیق روی گونههای گوناگون از قارچها و همزیستیهای موجود با استفاده از روشهای مولکولی به مسائل خاص میزبانی و تکاملی پی بردهاند
The indigenous knowledge arises from reality of human life and experiences on the earth, which indeed stems from ancestors. They may have got this knowledge from their living directly and gather it experimentally. So they are specific for one ecosystem. The desert truffles are from a group of edible mushrooms grow under the soil like tuber. Local people may find them in natural habitats in Iran and other different regions of Mediterranean climate. From old days these fungi are interesting and edible mushrooms for humankind. In recent years the tendency to these truffles has increased especially by many amateur groups and led them to grow those in orchards as a new activity. While there is an indigenous knowledge about them among local people, a little study is present about identification of different species of desert truffle in Iran. That is to say there are not significant scientific activities about these groups of fungi. Indigenous knowledge can be considered as a base of science. Actually the indigenous knowledge is full of many ideas and interesting case study and research should be done in this area. But the indigenous knowledge with its intrinsic talents progress through observing with the naked eye, without any instruments. The indigenous knowledge of desert truffles exactly separates the species of truffles and their special host plants. According to indigenous knowledge people could determine the location and time of growth of desert truffles. The indigenous knowledge understands the relation of evolution between desert truffle and their plant hosts. Today with research about the different aspects of fungi and symbiosis; especially with molecular methods, the scientists can understand the host specificity and evolution of truffles.
https://qjik.atu.ac.ir/article_5307_306b62a1d879989173cd4edf693893ac.pdf
: قارچ دنبلان صحرایی
دانش بومی
ترکمن صحرا
Helianthemum spp
Desert truffle fungus
indigenous knowledge
Turkmen Sahara
Helianthemum spp
per
دانشگاه علامه طباطبایی
دو فصلنامه دانش های بومی ایران
2345-6019
2538-2543
2015-08-23
2
3
108
146
10.22054/qjik.2015.5308
5308
Research Paper
دانش بومی استفاده از گیاهان خودرو در شمال شرق خوزستان مطالعه موردی شهرستان ایذه منصوره رضوی
Indigenous Knowledge of Using Wild Plants in the Northeast Khuzestan
Case Study Izeh Province
Mansooreh Razavi
منصوره رضوی
sury57@gmail.com
1
کارشناس مردم شناسی و ثبت آثار ناملموس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خوزستان
گیاهان را میتوان بهعنوان یکی از عناصر اصلی در دایره اکوسیستم دانست. دایرهای که تنها با هدف مهیا ساختن شرایط زیستمحیطی، بقاء را ممکن میسازد. گیاهان از آغازین دوران زندگی بشر نقشی با اهمیت در تأمین زندگی او داشتهاند. برای او هم خوراک بودند، هم پوشاک، هم سوخت او بودند و هم مسکن و مأمن او، هم زینت و زیور او بودند و هم شفا دهنده دردهای او. گیاهان نهتنها در ایجاد آرامش و آسایش انسان نقشی به سزا دارند بلکه بهعنوان منبع مهم تغذیه جانداران دیگر نیز بهحساب میآیند. در این پژوهش سعی شده به شناسایی گیاهان (خودرو، درختی، درختچهای و علفی) در شهرستان ایذه و نقش آنها در زندگی افراد بومی پرداخته شود. درواقع نگارنده با اقامت در مناطق موردنظر در فواصل زمانی گوناگون، توانست با بررسی تعدادی از گیاهان بومی، به کارکردهای آنها در میان مردم بپردازد. روش تحقیق در این پژوهش، بر اساس روشهای مورد استفاده در مطالعات مردمشناسی است. استفاده از منابع مکتوب کتابخانهای در جمعآوری کلیات، مصاحبه با افراد محلی، مشاهده و مشارکت در اعمال آنها. نتایج حاصل از این مطالعه میتواند علاوه بر معرفی گونههای گوناگون ناشناخته گیاهان در استفاده مفید آنها در صنایع موجود نیز مؤثر باشد. همچنین میتواند توجه محققان و پژوهشگران متخصص در این زمینه را به اتخاذ تدابیری جهت حفظ، استفاده و تکثیر این گونهها جلب کند.
We can take into account the plants as a one of the most crucial Elements in ecosystem cycle; the cycle that its goal is to provide an environmental situation for existence. Plants during the primitive life of the people had an important role in livelihood. They have been food, dress, Fuel, accommodation, healer of disease and ornamentation of the People. Plants have not only an important role in ease of people, but also take into account as an important nutrition source of other animates. This study tries to identify wild plants (Self-propelled plant, small tree, grassy) in Izeh Province and investigate their role in the local people’s life. In fact the researcher living in specific places in different periods explores the function of these plants among people. Methodologically, this research is based on the prevalent ways of Anthropology Studies. The use of written sources for collection of Catechism. Also interview and observatory participation were done. The result of the study can be effective in beneficial usage of mentioned plants in present industries. Besides, it can introduce different unknown plants species and gain the attention of expert researcher in this field which may lead to make decisions on maintaining, using and Proliferation of these species.
https://qjik.atu.ac.ir/article_5308_e147666af518969b14d2d4e14fd3b7a8.pdf
گیاهان
گیاه مردمشناسی
مردمنگاری دانشهای سنتی
ایذه
plants
Ethnobotany traditional knowledge ethnography
Izeh
per
دانشگاه علامه طباطبایی
دو فصلنامه دانش های بومی ایران
2345-6019
2538-2543
2015-08-23
2
3
147
184
10.22054/qjik.2015.5309
5309
Research Paper
چگونگی بازتعریف طب بومی در دوره مدرن مطالعه موردی: عقاید وباورهای مربوط به باروری و ناباروری در شهرستان اردستان طاهره قادری* علیاکبر جعفریان** نفیسه رحیمی نیا***
Redefinition of Native Medicine in the Modern Era:
A Case Study of Beliefs about Fertility and Infertility in Ardestan City
طاهره قادری
taherehghaderi@yahoo.com
1
علی اکبر جعفریان
2
نفیسه رحیمی نیا
3
استادیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی
استادیار بیهوشی دانشگاه علوم پزشکی تهران
کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی
استفاده از روشهای رایج در طب مکمل در کنار طب مدرن مسئلهای است که توجه محافل علمیبسیاری در حوزه سلامت را به خود جلب کرده است. رشد طب سنتی و استفاده از عقاید و روشهای رایج در طب بومی در عصر مدرن زمینهای را فراهم میکند تا به چیستی ریشههای فرهنگی این نوع روشهای درمانی و چگونگی استفاده از آنها بپردازیم. با توجه بهاین امر، پژوهش حاضر سعی در فهم چگونگی بازتعریف و استفاده از طب بومی در دوره مدرن دارد، جهت برآورده شدن این منظور و انجام مطالعه دقیق و علمیتر این موضوع را در محدوده عقاید و باورهای رایج در زمینه باروری و ناباروری در طب بومی در شهرستان اردستان دنبال میکنیم. از این رو تعداد 30 نفر از زنان شهرستان اردستان و توابع آن را با استفاده از روش نمونهگیری نظری انتخاب کرده و با روش کیفی از نوع تاریخ شفاهی و تکنیک مصاحبه نیمه ساخت یافته، عقاید، باورها و روشهای رایج در طب بومی در زمینه باروری و ناباروری را جمع آوری کرده و در نهایت تحلیل مینماییم
Using common methods in supplementary medicine along with the modern one has drawn the attention of many scientific circles. Development of traditional medicine and the use of common beliefs in native medicine in the modern era give us fresh impetus for discovering the cultural roots of this type of treatments and way of using them. Regarding this, the present study aims at understanding how the native medicine is redefined and used in the modern era. For this purpose and in order to conduct an accurate and scientific research, the subject is narrowed down to common beliefs about fertility and infertility in Ardestan City. Thus, 30 women from Ardestan City and the suburbs are selected via theoretical sampling. The common beliefs and methods in native medicine with regard to fertility and infertility are collected and analyzed via the qualitative method including oral history and semi-structured interviews.
https://qjik.atu.ac.ir/article_5309_34621361fc031aad3ca1a5163da9229a.pdf
طب بومی
بازتعریف
دوره مدرن
باروری
ناباروری
Native Medicine
Redefinition
Modern Ara
Fertility
Infertility
per
دانشگاه علامه طباطبایی
دو فصلنامه دانش های بومی ایران
2345-6019
2538-2543
2015-08-23
2
3
185
228
10.22054/qjik.2015.5310
5310
Research Paper
گیاه مردمنگاری بَرودْار در منطقه کاکاشرف شهرستان خرمآباد احمد بازگیر* منوچهر نمیرانیان** محمد عاطفی همت
Ethnobotany of Manna Oak (Quercus brantii Lindl.) In Kakasharaf Region of Khorramabad County
احمد بازگیر
ahmadbazgir58@yahoo.com
1
منوچهر نمیرانیان
mnamiri@ut.ac.ir
2
محمد عواطفی همت
avatefi@ut.ac.ir
3
دانشجوی دکتری مرتعداری دانشگاه لرستان
دانشیار مرتعداری دانشگاه تهران
استادیار مرتعداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
چکیده گونه بَرودْار[1] (بلوط ایرانی) گونه درختی غالب جنگلهای استان لرستان است، مردم این منطقه از دیرباز از این گونه در موارد گوناگون استفاده نمودهاند. این استفادهها درگذر زمان منجر به ایجاد وابستگی و ارتباطی عمیق بین مردمان این منطقه و اینگونه جنگلی شده است. ارتباطی که غالباً بر پایه تجربه بوده و تا اندازه زیادی کاربردی است و از گذشته تا به امروز پاسخگوی نیازهای این جوامع در اغلب جنبههای زندگی بوده است. این پژوهش استفادههای ملموس امروزی مردم محلی از گونه بَرودْار را در روستای چشمهعلی از توابع دهستان کاکاشرف شهرستان خرمآباد در استان لرستان نشان داده است. روش پژوهش مردمنگاری بوده و از ابزارهای مصاحبه ساختار نیافته، نیمه ساختاریافته و مشاهده مشارکتی استفاده شده است. همچنین برای اندازهگیری مقادیر کمّی در ارتباط با ابعاد برخی دستساختههای چوبی از متر و نوار قطرسنج بهره گرفته شده است. جامعه تحقیق نیز عشایر و روستاییان ایل پاپی، طایفه مدهنی و تیره عینشاه بوده که معیشت آنها از طریق دامداری و کشاورزی میگذرد. نتایج بهدستآمده از استفادهها در 7 طبقه: غذایی، ساختمانی، دارویی، صنایعدستی، دامداری، سوخت و کشاورزی دستهبندی شده است. در هر طبقه استفادههای گوناگونی وجود دارد که از بذر، برگ و چوب درختان بلوط به دست میآیند. تنوع و اهمیت محصولات تولیدی از میوه بیشتر از چوب است. در برخی طبقات استفادههای امروزی نسبت به گذشته کاهشیافته است و در برخی طبقات چون دامداری و سوخت وابستگی و ارتباط با اینگونه بیشتر است [1]. Quercus brantii Lindl
Abstract The dominant tree species in forests of Lorestan province are Manna oak (Quercus brantii Lindl.), and local community has used this species in different cases. During the time, these uses have led to significant relation among local people and the forest. The relation is often based on experiences and largely practical. The relation enables the communities to meet their needs in various aspects of life during the time. This study has demonstrated the tangible uses of Manna oak in local community in the Ceshmehali village of the Kakasharaf region of Khorramabad county, Lorestan province. The research method was ethnography and applying semi structured, non-structured interviews and participatory observation. Also Meter and Diameter tape were used for quantitative measurements. Actual uses were classified in 7 categories, Including: food, construction, medicine, handicraft, livestock, fuel, and agricultural uses. In some of the categories the amount of uses declined; and in others, such as livestock and fuel uses remained considerable.
https://qjik.atu.ac.ir/article_5310_e6445db315952806572c2482fb96cb60.pdf
: ایل پْاپْی
گیاه مردمنگاری
بَرودْار
مردم محلی
جنگلهای زاگرس
لرستان
Redefinition of Native Medicine in The Modern Era: