%0 Journal Article %T سامانه‌های بومی و سنتی استحصال آب باران در بلوچستان ایران %J دو فصلنامه دانش های بومی ایران %I دانشگاه علامه طباطبایی %Z 2345-6019 %A خوبفکر برآبادی, حبیب الله %A حسینی مرندی, حمید %A عرب خدری, محمود %D 2019 %\ 09/23/2019 %V 6 %N 12 %P 279-306 %! سامانه‌های بومی و سنتی استحصال آب باران در بلوچستان ایران %K سیستان‌وبلوچستان %K خوشاب %K روش‌های سنتی %K سیلاب %K دربند %R 10.22054/qjik.2020.40475.1146 %X   سیستان‌وبلوچستان از مناطق خشک و کم‌آب جنوب شرق ایران است که از قدمت چندین هزارساله برخوردار می‌باشد. ساکنان این منطقه از دیرباز با روش‌های ساده، سیلاب‌ها را مهار و استفاده کرده‌اند. ازاین‌رو صاحب‌تجربه و دانش بومی ارزشمندی هستند. آنها در همه مناطق اعم از کوهپایه‌ها ، دامنه‌ها، عرض دره‌ها و دشت‌ها با ایجاد سامانه‌های ساده خاکی و سنگی، سیلاب را مهار و با ایجاد زمین کشاورزی و کشت سیلابی، به نخلستان و کشتزار تبدیل کرده‌اند. این سامانه ها متنوع بوده که برخی متروک و عمده آنها موجود و همزمان با بارندگی فعال می شوند. این مقاله با هدف شناخت نظام‌مند سامانه‌های فعال به بیان دو نمونه از آنها بنام‌ خوشاب[1] و دَربَند[2] پرداخته است. سامانه خوشاب در حاشیۀ رودخانه‌ها، دشت‌های دامنه‌ای و میان تپه‌ماهورها احداث و اجزاء مهم آن شامل: دیوارۀ سنگی  یا خاکی، نهرسیلاب‌رسان... و زمین کشاورزی است که همگی با دست و دانش بومی مردم  ساخته‌ و تا دو و نیم هکتار وسعت دارند. سامانه دربند خاص دره‌های کوهستانی  با هدف انباشت خاک و ایجاد نخلستان دیم بوده و شامل زمین نخلستان و بند سنگی است  که تا نیم هکتار وسعت دارند. این سامانه‌ها علاوه بر تأمین بخشی از معاش روستاییان و عشایر، نقش مهمی در کنترل سیلاب، نگهداشت رسوب، توسعۀ منابع آب و ماندگاری ساکنین ، خاصه عشایر مناطق کوهستانی بلوچستان، دارند. این نوشتار، بخشی از تحقیقی است  که با هدف شناسایی و ارزیابی روش‌های مختلف سنتی بهره‌برداری از سیلاب در بلوچستان با استفاده از روش‌های میدانی حاصل‌ شده است. [1]. Khoushab [2]. Darband %U https://qjik.atu.ac.ir/article_10730_9f367c2472b8ef817f37f967060627cd.pdf