نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار معماری دانشگاه شهیدبهشتی

2 پژوهشگر زمینه پدافند غیرعامل

چکیده

دفاع شامل دو وجه عامل و غیرعامل بوده که نوع اول مرتبط با سلاح‌های جنگی و نوع دوم، مجموعۀ تمهیداتی است که آسیب‌پذیری مجتمع‌های زیستی را در مقابل تهاجم به حداقل می‌رساند. محدودۀ این پژوهش بررسی پدافندغیرعامل در گذشته تاریخی ایران را در برگرفته و هدف از این نوشتار، نشان دادن چگونگی اجرای این تمهیدات در گذشته تاریخی ایران و در برخی موارد، چگونگی بهره‌گیری روش‌های نوین جنگی از این ایده‌هاست. دانش بومی در هر حیطه، به راه‌حل‌های تجربی انسان برای حل مسائل بر پایۀ آموزه‌هایی از گذشتگان گفته می‌شود که در هر محیطی با توجه به شرایط ویژۀ آن، می‌تواند متفاوت باشد. در حوزۀ دفاع نیز با وجود بهره‌گیری جنگ‌های امروزی از سلاح‌های مدرن، بسیاری از ایده‌های گذشتگان قابل ارتقا و استفاده است.
برای نیل به هدف مذکور الزامات معماری پدافندغیرعامل تبیین شده و ریشه‌های آن در گذشتۀ ایران بررسی می‌گردد و در مواردی نوع الگو برداری کشورهای دیگر از روش‌ها و ریشه‌های گذشته بررسی شده است که این مورد در واقع کاربرد عملی این پژوهش است. ماحصل این ریشه‌یابی کمک به بومی نمودن مبحث دفاع غیرعامل و استفاده از تجربیات پیشین در طرح-های آمایش دفاعی کلان است.

کلیدواژه‌ها

 
- قرآن کریم
- آرشیو هسته پژوهشی معماری دفاعی و پدافند غیرعامل دانشگاه شهید بهشتی، اسناد تصویری جنگ تحمیلی، تهران: دفتر فنی پژوهشی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
- ابن اسفندیار کاتب، بهاءالدین. (1366)، تاریخ طبرستان، تصحیح عباس اقبال، تهران، نشر پدیده.
- ابوبکر محمد بن جعفرالنرشخی. (1317)، تاریخ بخارا، ابونصر احمدبن‌محمد قبادی، تلخیص محمد بن‌ زفربن ‌عمر، به اهتمام مدرس رضوی، تهران: نشر سنایی.
- احمدیان، رضا؛ محمدی، حمید. (1388)، بافت‌شناسی روستایی کشور، تهران: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ایران.
- اصغریان جدی، احمد. (1369)، مجموعه جزوات مرمت بافت تاریخی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده معماری و شهرسازی، دفتر فنی- پژوهشی.
- اصغریان جدی، احمد. (1386)، الزاماتمعمارانهدرپدافندغیرعاملپایدار، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
- پارسا، محمد. (1378)، روان‌شناسی انگیزش و هیجان، تهران: نشر سخن.
- پازوکی طرودی، ناصر. (1376)، استحکامات دفاعی در ایران دوره اسلامی، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی
- حاجی ابراهیم زرگر، اکبر. (1386)، درآمدی بر شناخت معماری روستایی ایران، چاپ چهارم، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
- خواجه عبدالله انصاری. (بی‌تا)، طبقات صوفیه، بی‌جا، بی‌نا. (بررسی‌شده در کتابخانه ملی ایران).
- دوپویی، ترورنویت. (1381)، تاریخ جنگ‌ها، ترجمه: پیروز ایزدی، تهران: دانشکده سپاه (دافوس)
- دهخدا، علی‌اکبر. (1373)، لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران.
- رضوانی، علی‌اصغر. (1386)، روابطمتقابلشهروروستاباتأکیدبرایران، چاپ هفتم، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
- ستوده، منوچهر. (1345)، قلاع اسماعیلیه، تهران: دانشگاه تهران
- سلطان‌زاده، حسین. (1365)، مقدمه‌ایبرتاریخشهروشهرنشینیدرایران، تهران: نشر آبی.
- صدری افشار، غلامحسین؛ حکمی. (1373)، فرهنگ فارسی امروز، تهران: نشر کلمه
- فیض الاسلام. (1387)، نهج‌البلاغه، ترجمه: عبدالحمید آیتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
- گیرشمن، رومن. (1381)، تاریخایرانازآغازتااسلام، ترجمه: محمد معین، تهران: انتشارات سپهر ادب.
- لوسکایا، پیگو و دیگران. (1354)، تاریخایرانازدورانباستانتاپایانسدههجدهممیلادی، ترجمه: کریم کشاورز، چاپ چهارم، تهران: نشر پیام
- مجتهد زاده، غلامحسین. (1386)، برنامه‌ریزیشهریدرایران، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
- مقدسی. (1906)، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، بی‌جا، چاپ لیدن، (نسخه عربی).
- میرهاشمی روته، سید احسان؛ اصغریان جدی، احمد. (1390)، تأثیر دفاع غیرعامل بر شهرهای کهن و نوین، مجله آبادی، شماره 70، سال بیست و یکم.
- نظریان، اصغر. (1388)، پویایینظامشهریدرایران، تهران: انتشارات مبتکران.
 
-    FEMA-426. (2003) Risk Management Series, Reference Manual to Mitigate Potential Terrorist Attacks against Buildings, Chapter 2, 3.
-    FEMA-427. (2003) Risk Management Series, Primer for Design of Commercial Building to Mitigate Terrorist Attacks,  Chapter 6.
-    FEMA-428. (2003) Risk Management Series, Primer to Design Safe School Projects in Case of Terrorist Attacks
-    FEMA-453. (2003) Risk Management Series, Safe Rooms and Shelters, Protecting People against Terrorist Attacks.