دانش بومی
محمد افروغ
چکیده
دست‌بافته‌های ایلی و عشایری، بخشی از نظام بافندگی و نمودی برجسته از هنرهای بومی این قشر است که در ساحت هنری و تجسمی، قابل توجه است. در این میان، دست‌بافته‌های کرمانجی در شمال خراسان بخشی از این نظام است که در بُعد زیباشناختی(طرح و نقش و رنگ)، از ظرفیت و قابلیت‌های دیداری(بصری) برخوردار است. از این‌رو، فرآیند آراستن متن دست‌بافته‌ها ...
بیشتر
دست‌بافته‌های ایلی و عشایری، بخشی از نظام بافندگی و نمودی برجسته از هنرهای بومی این قشر است که در ساحت هنری و تجسمی، قابل توجه است. در این میان، دست‌بافته‌های کرمانجی در شمال خراسان بخشی از این نظام است که در بُعد زیباشناختی(طرح و نقش و رنگ)، از ظرفیت و قابلیت‌های دیداری(بصری) برخوردار است. از این‌رو، فرآیند آراستن متن دست‌بافته‌ها در پرتو مفهوم ساده‌بافی، ذهنی‌بافی، به سامان می‌رسد و دست‌آورد آن شکل‌گیری نقوشی است با ماهیت هندسی و شکسته. به‌واسطه نوع و ریخت نقش، سبک و قالب بیانی از اشکال و فرم‌ها به‌وجود می‌آید که از منظر تجسمی و دیداری می‌توان آن‌ها را در دو سبک انتزاعی و تجریدی، تعریف نمود. این رهیافت برای تمامی نقوش دست‌بافته‌های عشایری قابل تبیین است. از این رهگذر، پرسش مطروحه این است که انواع نقوش دست‌بافته‌های کرمانج کدام است و ویژگی‌های شاخص و معیارهای اطلاق سبک‌های انتزاعی و تجریدی به نقش‌ها و طرح‌های مذکور چیست؟ شناسایی، طبقه‌بندی و تحلیل انواع نقوش انتزاعی و تجریدی در دست‌بافته‌های کرمانج، هدف این پژوهش است. تحقیق پیش رو از نوع کیفی و توسعه‌ای و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. هم‌چنین شیوه گردآوری داده‌ها از نوع کتابخانه‌ای است. تحقیق پیش رو از نوع کیفی و توسعه‌ای و روش تحقیق
محمد افروغ
چکیده
این مقاله حاصل یک فعالیت میدانی و در ارتباط با قالی طرح ناظم قشقایی است که در کانون‌های اسکان چشمه‌رحمان و گل-افشان در شهرستان سمیرم از توابع استان اصفهان، به انجام رسیده است. طرح ناظم یکی از برجسته‌ترین طرح‌ها در میان انواع طرح‌های رایج در نظام بافندگی قشقایی است که امروزه با رویکرد و ساختاری متفاوت از گذشته در جغرافیای قشقایی ...
بیشتر
این مقاله حاصل یک فعالیت میدانی و در ارتباط با قالی طرح ناظم قشقایی است که در کانون‌های اسکان چشمه‌رحمان و گل-افشان در شهرستان سمیرم از توابع استان اصفهان، به انجام رسیده است. طرح ناظم یکی از برجسته‌ترین طرح‌ها در میان انواع طرح‌های رایج در نظام بافندگی قشقایی است که امروزه با رویکرد و ساختاری متفاوت از گذشته در جغرافیای قشقایی -از استان فارس تا جنوب اصفهان(سمیرم)- بافته می‌شود. روند اسکان و یکجانشین شدن ایل و عشایر قشقایی منجر به تغییر شیوه زندگی و تحول بنیادین در تولید کمی و کیفی، کاربرد و ساختار دست‌بافته‌های قشقایی به‌ویژه قالی طرح ناظم در بُعد فن‌شناختی و زیبایی‌شناختی شد. این ابعاد در پژوهش حاضر مورد بررسی و تحلیل قرارخواهد گرفت. نوع تحقیق بنیادین و روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات به‌طور غالب، میدانی است. یافته‌های تحقیق حاکی از این است که تغییر شیوه زندگی از کوچ‌نشینی به اسکان(یکجانشینی) تأثیرات بنیادین و قابل توجهی را در روند تولید دست‌بافته‌های عشایری و به‌طور ویژه قالی‌های طرح ناظم داشته است. به‌گونه‌ای که فرآیند ذهنی‌بافی جای خود را به بافت از روی نقشه و الگو‌های شطرنجی داده-است. اندازه قالی طرح ناظم نسبت به گذشته کوچک‌تر شده و عناصر ساختار اصلی طرح (فضای محراب‌گون، نیم‌سروها، درخت هزارگل-گُلدان مرکزی و گل و برگ‌های افشان شده و شکل نعلبکی) دچار تغییرات اساسی شده‌است. تنوع رنگی به مدد حضور رنگ‌های شیمیائی نسبت به طرح قدیم، بیشتر شده‌است.
