Document Type : Research Paper

Abstract

از آنجا که ایرانیان یکی از اولین مردمانی بوده‌اند که از دوران گردآوری خوراک گیاهی و جانوری (صیادی و شکار) گذر کرده و پا در یکجانشینی و تولید خوراک گیاهی و حیوانی نهاده‌اند. پس طبیعی است که بیش از دیگر مردمان جهان به خاک به دیده احترام نگاه کنند. این گرامیداشت به اندازه‌ای بوده که ایرانیان خاکی بودن را صفتی والا دانسته و خود را به این صفت نام‌گذاری می‌کنند. ستایش افتادگی و تواضع در ادبیات ایرانی بازتاب یافته است.
تقدس خاک همچنین سبب شده است که آنان در پاکیزگی زمین و نیالودن آن سخاوت بسیار داشته و در پاکیزه داشتن خاک و آب و هوا به خویشتن سختی‌های بسیار روا دارند و در آبادانی و پاکیزگی و سرسبزی خاک بسیار بکوشند.
گفتنی است که ستایش زمین و خاک تنها ویژۀ ایرانیان باستان نبوده است، هومر از شاعران دوران باستان یونان که در اشعار خود، کار و کشاورزی را ستوده است، دربارۀ زمین سروده:
«در بارۀ زمین، این مادرِ همگان، می‌سرایم: ای زمینِ ستوار! که همه چیز جهان را تغذیه می‌کنی،... آنِ تو جان بخشی و فنای آدمی زادگان میرا است.»( )

Keywords

Main Subjects

  • رکسی وارنر، رکسی. (1386)، دانشنامه اساطیر جهان، برگردان ابوالقاسم اسماعیل‌پور، تهران.
  • مولانا، جلال الدین. (1350)، مثنوی معنوی (دفتر اول)، به کوشش و تصحیح رینولد الین نیکلسون، تهران: نشر امیرکبیر.
  • سعدی، مصلح الدین. گلستان.
  • دهخدا، علی اکبر. لغت نامه.
  • هروی، ابونصر. (1366)، ارشادالزراعه، به اهتمام محمد مشیری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • فرهادی، مرتضی. (1377)، موزه‌هایی در باد (رساله‌ای در باب مردم‌شناسی هنر پیش‌ازتاریخ)، تهران، دانشگاه علامه طباطبائی.
  • آشوری، داریوش. (بی تا)، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تألیف و ترجمه، تهران، مرکز اسناد فرهنگی آسیا.
  • امیری اردکانی، ‌محمد. (1395)، دانش بومی در خاک‌شناسی، اصفهان:نشر پویان مهر.
  • عمادی، محمدحسین و عباسی، اسفندیار. (1378)، روستا و توسعه، دوره 3، شماره 97:2-128.
  • پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ. (1344)، کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول (دو جلد)، ترجمه:کریم کشاورز، دانشگاه تهران، چاپ اول.
  • امیر عنصرالمعالی (1342)، قابوس‌نامه، به کوشش مجید نفیسی، تهران: کتاب‌فروشی فروغی.
  • دینسری، شمس‌الدین محمد. (1350)، نوادرالتبادر لتحفه‌البهادر، به کوشش محمدتقی دانش‌پژوه و ایرج افشار، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
  • یاوری، احمدرضا. (1359)، مقدمه‌ای بر شناخت کشاورزی سنتی ایران، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  • نوری، محمد یوسف. (1381)، مفاتیح‌الارزاق یا کلید در گنج‌های گهر، به کوشش و مقدمه هوشنگ ساعد لو با همکاری مهدی قمی نژاد، تهران، جلد اول، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  • الکرجی، ابوبکر محمد بن الحسن الحاسب. (1373)، استخراج آب‌های پنهانی، ترجمه حسین خدیو جم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و کمیسیون ملی یونسکو.
  • احمدی بوشهری، عبدالحسین. (1375)، سنگستان، عقاید و رسوم عامه بوشهر، تهران: انجمن ایرانیان.
  • همایونی، صادق. (1348)، فرهنگ مردم سروستان، تهران: دفتر مرکزی فرهنگ مردم.
  • عرفان، حیدر. (1376)، نخلستان در استان بوشهر (دشتستان بزرگ)، تهران:انتشارات اطلاعات.
  • حکمت یغمایی، عبدالکریم. (1369)، بر ساحل کویر نمک، تهران: توس.
  • رخشانی، بدیل. (1360)، سیستان، تهران: دانش وفن.
  • سروش سروشیان، جمشید. (1356)، فرهنگ بهدینان، تهران: دانشگاه تهران.
  • ستوده، منوچهر. (1335)، فرهنگ کرمانی، تهران: فرهنگ ایران‌زمین.
  • برومند سعید، جواد. (1370)، واژه‌نامه گویش بردسیر، تهران:مرکز کرمان‌شناسی.
  • فرهادی، مرتضی. (1364)، «قنات تمام‌آفتابی، گمانه‌ای در چگونگی آفرینش کاریز در ایران»، ماهنامه آبزیان، دوره اول، ش 5.
  • فرهادی، مرتضی. (1373)، فرهنگ یاریگری در ایران، جلد اول، تهران:نشر دانشگاهی.
  • شاه‌حسینی، علیرضا. (1393)، مستندسازی دانش بومی در حوزه آبخیز حبله‌رود، تهران:نشر عمران.
  • طاهباز، سیروس. (1362)، یوش، با مقدمه جلال آل احمد، تهران: نشر معاصر.
  • میرحیدر، حسین. (1383)، معارف گیاهی (کاربرد گیاهان در پیشگیری و درمان بیماری‌ها)، تهران:دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • طباطبایی اردکانی، محمود. (1381)، فرهنگ‌عامه اردکان، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • کاظمی، موسی. (؟)، دانش بومی و عملیات حفاظت خاک در حوزۀ آبخیز رودخانه زهره (شهرستان ممسنی استان فارس): کاربرد روش‌های پژوهشی کیفی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، شیراز:دانشگاه شیراز، دانشکده کشاورزی، بخش ترویج و آموزش.
  • غوث، کمال وهادربادی، غلامرضا. (1392)، تولید زرشک، زعفران و عناب بر پایه دانش بومی و نگاهی به پرورش عناب در سایر کشورها، تهران:فکر بکر.
  • سازمان جهاد کشاورزی استان سیستان و بلوچستان. (1382)، ویژه‌نامه مددکار ترویجی، نگرشی بر گنجینه دانش بومی و ذخایر توارثی کشاورزی و منابع طبیعی استان سیستان و بلوچستان.