نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، رشته هنر اسلامی، گرایش کتابت و نگارگری، دانشگاه شاهد تهران.
2 استادیار، گروه هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد تهران
چکیده
قلمدان‌سازی به روش پاپیه‌ماشه یکی از هنرهای سنتی رایج در دوران صفویه و قاجار بوده و امروزه رو به فراموشی نهاده است. به دلیل حفظ میراث فرهنگی و هنرهای سنتی ایرانی، ضرورت "مطالعه تحلیلی قلمدان‌سازی کشویی سنتی به شیوه پاپیه‌ماشه (لایه‌چسبانی کاغذی) با تأکید بر روش قالب‌سازی چوبی و ارائه روش جایگزین" از بعد علمی و فنی آن ایجاد می‌شود. اهداف پژوهش شناخت شیوه‌های ساخت قلمدان کشویی سنتی به روش پاپیه‌ماشه (لایه‌چسبانی کاغذی) است و پرسش پژوهش عبارت از: - قدما در مرحله قالب‌گیری ساخت قلمدان‌های سنتی پاپیه‌ماشه، چگونه عمل می‌کرده‌اند و امروزه چه روش جایگزینی برای این مرحله می‌توان ارائه نمود؟ در این مقاله اطلاعات کتابخانه‌ای و داده‌های اسنادی و تجربی با رویکرد توصیفی- تحلیلی مورد مطالعه قرار گرفته و نتایج نشان می‌دهد با جایگزینی قالب‌سازی با یونولیت به جای قالب‌های چوبی به راحتی می‌توان به طراحی و ساخت قلمدان سنتی با روش پاپیه‌ماشه اقدام کرد و روش پاپیه‌ماشه شیوه‌ای در بازیافت کاغذهای دورزیر محسوب می‌شود که در حفظ سلامتی محیط زیست نقش به سزایی دارد و هنرمندان قدیمی آگاهانه از هر امکانات و شرایطی برای تولید آثار هنری استفاده می‌کرده‌اند.
کلیدواژه‌ها
- ابوزید، رضا. (1392)، بررسی هنر پاپیه ماشه سازی و تعریف کارکردهای جدید در عصر حاضر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته هنر اسلامی، دانشکده هنر، ادیان و تمدن‌ها، دانشگاه هنر اصفهان.
- احسانی، محمدتقی. (1368)، جلدها و قلمدان‌های ایرانی، تهران: امیرکبیر.
- برومند، ادیب .(عبدالعی)، (1366)، هنر قلمدان، تهران: وحید.
- بهرامی قفس آبادی، محرم علی. (1394)، مطالعه نحوه ساخت و تزئینات قلمدان‌های دوره صفویه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته پژوهش هنر، دانشکده هنر و رسانه، دانشگاه پیام نور، 1394.
- پاکباز، روئین. (1378)، دائره‌المعارف هنر، تهران: فرهنگ معاصر.
- حسینی،حبیب؛ بهنود، هادی و براتعلی،غلام‌حسین. (1387)،دائره‌المعارف عمومی رشته‌های صنایع‌دستی ایران (1)،تهران،سازمان چاپ و انتشارات.
- داروئی،پریسا و مراثی، محسن.(1390)، بررسی تصویرسازی به شیوه لاکی در اصفهان عصر قاجار، نگره، شماره 20، 43- 33.
- ذکاء،یحیی.(1349)، نگاهی به نگارگری در ایران در سده‌های 12 و 13 ه. ق، تهران: انتشارات دفتر مخصوص فرح پهلوی.
- رستمی،مصطفی.(1381)، روش‌های ساخت و کاربرد مقوا در هنرهای اسلامی، گنجینه اسناد، شماره 45: 124- 153.
- زاهدی شرست، هانیه.(1391)، بررسی تأثیرات فرهنگی و هنری دوره قاجار در ساخت قلمدان‌های موجود در موزه ملی ملک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته صنایع‌دستی، دانشکده پردیس باغ ملی، دانشگاه هنر.
- شاردن، ژان. (1345)، سیاحت‌نامه شاردن، ترجمه: محمد عباسی، تهران: امیرکبیر.
- کتیرایی، محمود. (1384)، از خشت تا خشت، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
- محمودی، فتانه.(1398)، تصویرگری آثار نقاشی زیر لاکی (پاپیه ماشه) در دوره قاجار با رویکرد آیکونوگرافی، مطالعات باستان‌شناسی پارسه، سال 3، شماره 8، 177- 159.
- مرزبان، پرویز. (1376)، فرهنگ مصور هنرهای تجسمی، تهران، سروش.
- http://malekmuseum.org/artifact/1393.05.00055/ (access date: 2020/09/22).
- https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTH8R_VCbCSf_zogiTBRK538LhJM1gup6mlVw&usqp=CAU (access date: 2020/12/21).
)