مهجبین ردایی؛ اسماعیل صالحی؛ شهرزاد فریادی؛ محمدرضا مثنوی؛ لعبت زبردست
چکیده
غفلت از شاخص‌های بنیادین اکولوژیک شهری منجر کاهش تاب‌آوری در برابر تغییر شرایط محیطی می‌شود. سیستم‌های اجتماعی- اکولوژیک کهن نتایج چندین هزاره مداخلات درسیمای سرزمین و ذخیره‌گاهی ارزشمند از تجربیات موفق و ناموفق است که می‌تواند به عنوان محرک یا بازدارنده تصمیمات در فرایندهای برنامه‌ریزی آتی عمل نماید. هدف مطالعه حاضر استنتاج ...
بیشتر
غفلت از شاخص‌های بنیادین اکولوژیک شهری منجر کاهش تاب‌آوری در برابر تغییر شرایط محیطی می‌شود. سیستم‌های اجتماعی- اکولوژیک کهن نتایج چندین هزاره مداخلات درسیمای سرزمین و ذخیره‌گاهی ارزشمند از تجربیات موفق و ناموفق است که می‌تواند به عنوان محرک یا بازدارنده تصمیمات در فرایندهای برنامه‌ریزی آتی عمل نماید. هدف مطالعه حاضر استنتاج اصول و قواعد عقلانیت اکولوژیک حاکم بردالان‌های جریان باد و ارائه راهبردهای ساختاری-عملکردی در شبکه‌های اکولوژیک شهرهای کهن کویری (شهر یزد به عنوان مورد مطالعاتی) به منظور ارتقاء تاب‌آوری است. روش تحقیـق بـر مبنـای تحلیـل محتـوای ادبیـات موضوع، به بازبینی اهمیت دالان‌های اکولوژیک در ارتقاء تاب‌آوری شهری، استنتاج اصول عقلانیت اکولوژیک می‌پردازد و سـپس با تحلیـلی اکتشـافی، اصول و قواعد عقلانیت اکولوژیک حاکم بر شبکه‌های دالانی جریان باد در شهر یزد، در سه مقیاس کلان (شهری-فراشهری)، میانی (محله‌ای) و خرد (بناهای ساختمانی) بازشناسی می‌شود. نتایج مطالعه حاکی از آن است که الگوهای ساختاری-عملکردی، موقعیت قرارگیری و جهت گیری، تناسبات و نظم هندسی، اتصالات و ارتباطات، جنس و رنگ مصالح، تنوع ساختاری-عملکردی و ترکیب ساختاری-عملکردی در دالان‌های جریان باد و راهبردهای بازآفرینی ساختاری-عملکردی مبتنی بر عقلانیت اکولوژیک در شبکه‌های دسترسی و دالان‌های شهری از اهمیت قابل توجهی در ایجاد شبکه‌های اکولوژیک و ارتقاء تاب‌آوری برخوردار است.
محمد افروغ
چکیده
در دست‌بافته‌های عشایری، علی‌رغم این‌که جنبه کاربردی و خود مصرفی بودن، هدف بود لیک جنبه زیباشناختی و تلطیف نمودن آن با انواع نقش و نگاره‌های بومی که حاصل زایش باورهای شخصی و جمعی است، برجسته‌تر می‌نماید و گویی دست-بافته بهانه و عرصه‌ای بوده برای رخ نمودن ذوق‌آزمایی، بازنمایی خیال و احساس. جل اسب نمودی از دست‌بافته‌های عشایری ...
بیشتر
در دست‌بافته‌های عشایری، علی‌رغم این‌که جنبه کاربردی و خود مصرفی بودن، هدف بود لیک جنبه زیباشناختی و تلطیف نمودن آن با انواع نقش و نگاره‌های بومی که حاصل زایش باورهای شخصی و جمعی است، برجسته‌تر می‌نماید و گویی دست-بافته بهانه و عرصه‌ای بوده برای رخ نمودن ذوق‌آزمایی، بازنمایی خیال و احساس. جل اسب نمودی از دست‌بافته‌های عشایری و بهطور خاص قشقایی است که فضایی را جهت طراحی، نقشاندازی و همنشین کردن رنگهای بومی و طبیعی توسط بافنده فرآهم آوردهاست. در این مقاله، ضمن پرداختن مختصر به توصیف و معرفی دست‌بافته‌های قشقایی، انواع پوششها و تزئینات مربوط به اسب، جلهای عشایری و بهطورخاص جلهای قشقایی از منظر فن بافت و ساختار و همچنین ابعاد زیباشناختی آن، معرفی، توصیف و تحلیل قرارمیگیرد و برای این فرآیند، تعداد 24 جل به‌عنوان نمونه انتخاب مورد مطالعه قرارگرفت. یافتههای حاصل از تحقیق پیش رو بر آن است که ساختار جلهای همه مناطق ایران فارغ از برخی استثناعها، از یک شکل و فرم کلی تبعیت میکند.
احمد بازگیر؛ مهدی پورهاشمی
چکیده
بشر از گذشته تا به امروز در بسیاری از زمینه‌ها برای بقا و بهبود کیفیت زندگی خود از طرق مختلف به گیاهان وابسته بوده است. هدف از این پژوهش بررسی همه جانبه گیاه مردم‌نگاری گیاهان خودروی منطقه بسطام در استان لرستان از ناحیه رویشی زاگرس است. جامعه انسانی مورد مطالعه در این تحقیق اهالی دو روستای چشمه بید و چشمه صالح از شهرستان سلسله در استان ...
بیشتر
بشر از گذشته تا به امروز در بسیاری از زمینه‌ها برای بقا و بهبود کیفیت زندگی خود از طرق مختلف به گیاهان وابسته بوده است. هدف از این پژوهش بررسی همه جانبه گیاه مردم‌نگاری گیاهان خودروی منطقه بسطام در استان لرستان از ناحیه رویشی زاگرس است. جامعه انسانی مورد مطالعه در این تحقیق اهالی دو روستای چشمه بید و چشمه صالح از شهرستان سلسله در استان لرستان است. روش پژوهش بکار رفته در این مطالعهی گیاه مردمشناسی، روش مردم‌نگاری بوده است. ابزار گردآوری دادهها شامل مشاهدهی مستقیم، مشاهدهی همراه با مشارکت و مصاحبهی نیمه ساختاریافته بوده است. نتایج نشان داده که 119 گونه گیاهی متعلق به 41 خانواده گیاهی توسط اطلاعرسانان شناسایی شده است. خانوادههای گیاهی کاسنیان (3/14 درصد)، سوسنیان (2/9 درصد) و گلسرخیان (2/9 درصد) بیشترین فراوانی را در بین خانوادههای گیاهی داشتهاند. نتایج بیانگر این است که دانش و کاربرد گیاهان بسیار متنوع بوده و بیشتر شناخت و استفادهها شامل 58 گونه (7/48 درصد) استفاده خوراکی، 42 گونه (3/35 درصد) استفاده علوفهای، 32 گونه (9/26 درصد) استفاده دارویی و 16 گونه (8/16 درصد) برای ابزار و صنایع دستی کاربرد داشته است.
حبیبه عباسی؛ مرضیه مهربانی؛ بامشاد یغمایی؛ مسعود رضایی منفرد
چکیده
مردم محلی هر منطقه، مرجعی مهم برای شناخت بهتر آثار تاریخی فرهنگی هستند؛ که می‌بایست در پژوهش‌های باستان‌شناختی، به‌عنوان وجه مهمی از یک محوطه یا یک اثر باستانی، مدنظر قرار گیرند. در پژوهش حاضر، دانش افراد آگاه بومی جزیره‌ی کیش پیرامون شهر تاریخی حریره، با هدف شناخت بیشتر آثار فرهنگی این شهر و در نتیجه حفاظت از آن‌ها، مورد استفاده ...
بیشتر
مردم محلی هر منطقه، مرجعی مهم برای شناخت بهتر آثار تاریخی فرهنگی هستند؛ که می‌بایست در پژوهش‌های باستان‌شناختی، به‌عنوان وجه مهمی از یک محوطه یا یک اثر باستانی، مدنظر قرار گیرند. در پژوهش حاضر، دانش افراد آگاه بومی جزیره‌ی کیش پیرامون شهر تاریخی حریره، با هدف شناخت بیشتر آثار فرهنگی این شهر و در نتیجه حفاظت از آن‌ها، مورد استفاده قرار گرفته است. روش پژوهش کیفی است و جمع‌آوری اطلاعات بر پایه‌ی بررسی میدانی باستان‌شناختی، تحلیل عکس‌های هوایی قدیمی، مصاحبهی مبتنی بر پرسش‌وپاسخ تفصیلی و مطالعات اسنادی بوده است. این پژوهش با توجه به رویکرد ارزش مبنا در حفاظت و مدیریت بهتر میراث فرهنگی و با تأکید بر دانش محلی بومیان جزیره‌ی کیش به معرفی تعدادی از آثار فرهنگی شهر حریره می‌پردازد که کمتر مورد توجه بوده‌اند؛ بدین ترتیب در ارتباط با کارکرد احتمالی کانال شناسایی شده در ساحل این محوطه‌ی بندری، دانش محلی به‌عنوان ابزاری برای شناخت تکمیلی مورد استفاده قرار گرفت. انبار نگه‌داری خرما، بقایای صدف‌های مرواریدساز موجود در امتداد خط ساحلی و تنه‌ی خشکیده‌ی درخت لور نیز از داده‌های دیگر این پژوهش هستند که پی‌بردن به کارکرد و ماهیت آن‌ها با کمک دانش و تجربه‌ی افراد محلی میّسر شد.
حسین محمدزاده؛ الهه قبادی؛ یعقوب احمدی
چکیده
. مرگ در طول زندگی و تاریخ همراه انسان و حیات او بوده و همیشه ذهن انسان را به خود مشغول داشته است. مرگ باعث درد و رنج،فقدان ، سوگ ، تخیل، مراسم و مویه می‌شود. مراسم مرگ در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است. مویه‌های پس از مرگ در چارچوب یک ژانر ادبی امری شناخته‌شده هست. در هر جامعه‌ای که مرگ اتفاق می‌افتد مراسم خاصی شکل می‌گیرد که مویه بخشی ...
بیشتر
. مرگ در طول زندگی و تاریخ همراه انسان و حیات او بوده و همیشه ذهن انسان را به خود مشغول داشته است. مرگ باعث درد و رنج،فقدان ، سوگ ، تخیل، مراسم و مویه می‌شود. مراسم مرگ در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است. مویه‌های پس از مرگ در چارچوب یک ژانر ادبی امری شناخته‌شده هست. در هر جامعه‌ای که مرگ اتفاق می‌افتد مراسم خاصی شکل می‌گیرد که مویه بخشی از آن را تشکیل می‌دهد . هدف پژوهش حاضر ، بررسی فرآیند مرگ و سوگواری و مرثیهسرایی در(شجاع‌آباد) یکی از روستاهای کردستان است . داده‌های تحقیق بر اساس مشاهدات میدانی و بخشی از طریق مصاحبهای عمیق با زنان و مردان چند روستای حومه شهرستان قروه بهدستآمده است. اطلاعات بهدستآمده نشان میدهند که در هنگام مرگ یک متوفی، یکرشته مراسم پیدرپی برای برگزار می‌شود و در طی مراسم، غالباً مویه سر داده می‌شود. مردان و اما بیشتر زنان به‌عنوان حافظ و نگهبان و سراینده این مرثیهها شناخته می‌شوند. . این متنها ازنظر معنی حاوی مضامینی چو ن جدایی ، تنها ماندن ، شکوائیه از کار خدا و روزگار ، ناپایداری حیات ، بیوفایی دنیا ، ناتوانی انسان در برابر مرگ ، ناکامی و... هستند .
ناهید جعفری دهکردی؛ احسان زارعی؛ مریم قاسمی
چکیده
این جستار بر آن است که برپایه مطالعات اسنادی و با هدف شناخت موقعیت هنر حوزه هلیل‌رود در تاریخ هنر‌های دیداری، به شناسایی، توصیف و تحلیل عوامل موثر در ایجاد انتظام بصری در آثار سنگ صابونی جیرفت بپردازد. نگارندگان تلاش دارند در جهت پاسخگویی این پرسش بر‌‌آیند که: هنرمند یا صنعتگر حوزه باستانی هلیل‌رود، وارث یا بانی کدام‌یک از تجربیات ...
بیشتر
این جستار بر آن است که برپایه مطالعات اسنادی و با هدف شناخت موقعیت هنر حوزه هلیل‌رود در تاریخ هنر‌های دیداری، به شناسایی، توصیف و تحلیل عوامل موثر در ایجاد انتظام بصری در آثار سنگ صابونی جیرفت بپردازد. نگارندگان تلاش دارند در جهت پاسخگویی این پرسش بر‌‌آیند که: هنرمند یا صنعتگر حوزه باستانی هلیل‌رود، وارث یا بانی کدام‌یک از تجربیات هنری بوده است؟ از آنجا که نقوش اجراشده بر روى این آثار در نهایت زیبایی، توازن، تناسب و تعادل طراحی و اجرا شده‌اند، می‌توان چنین انگاشت که سازندگان آن‌ها افزون بر آگاهی از کاربرد هنری خطوط و نقوش، از دانش و مبانی بصری نیز آگاه بوده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که مهندسی و فهم بصری عناصر در سطحِ اشیاء، در جهت تعامل ساختاری خط و نقش آن‌ها بوده و دستیابی به وحدت در آثار هنری از مهمترین اهداف ساخت آن‌ها بوده است. هنرمند/صنعتگر حوزه هلیل‌رود، شناختی نسبتاً روشن از کار خود به مثابه یک کار هنری داشته و سعی بر ایجاد رابطه بین طرح و زمینه، دورنما، ایجاد تنوع و ایستاگریزی با تکرار پیکره‌ها و عناصر کرده است. ضمن این‌که برخی جنبه‌های ابتدایی [و غیرپیشرفته] نظیر یکدستی در ابعاد پیکره‌ها، فقدان زنده‌نمایی، بافت و سادگی را می‌توان در آن‌ها مشاهده کرد.
ریحانه رحیمی نژادان؛ مهرنوش شفیعی؛ غلامرضا هاشمی
چکیده
بر اساس شواهد موجود قدمت سفالگری در منطقه لار به دوره مس سنگی و هزاره چهارم قبل از میلاد می رسد. اشیاء سفالی این منطقه با هدف رفع نیازهای ضروری زندگی روزمره ساخته می‌شوند. لذا ضروری است که جهت حفظ و ثبت این هنر اقداماتی صورت پذیرد. هدف از این پژوهش کاربردی، مستند نگاری سفالگری شهرستان لار و بازشناسی ارزشهای بومی آن است که با کمک گرفتن ...
بیشتر
بر اساس شواهد موجود قدمت سفالگری در منطقه لار به دوره مس سنگی و هزاره چهارم قبل از میلاد می رسد. اشیاء سفالی این منطقه با هدف رفع نیازهای ضروری زندگی روزمره ساخته می‌شوند. لذا ضروری است که جهت حفظ و ثبت این هنر اقداماتی صورت پذیرد. هدف از این پژوهش کاربردی، مستند نگاری سفالگری شهرستان لار و بازشناسی ارزشهای بومی آن است که با کمک گرفتن از سفالگران قدیمی این منطقه به عنوان بخشی از فرهنگ سفالگری لار و استفاده از روش توصیفی برای محافظت از میراث فرهنگی منطقه و ثبت این میراث ارزشمند انجام شده است.این پژوهش درصدد پاسخ دادن به این سوالها است که سفالگری امروز لار به چه شیوههایی کار می‌شود و شامل چه فرمها، نقوش و کاربردهایی است؟ ویژگیهای فنشناسی، گونه شناسی سفالینه های منطقه، ابزارها، تزئینات، معرفی سفالگران فعال، اصطلاحات محلی و بومی رایج مربوط به حرفهی سفالگری این منطقه از جمله موضوعاتی است که در این پژوهش به آن‌ها پرداخته شده است. نتایج تحقیق حاکیست که در گذشته فرمهایی مانند غُمب ، کوزهی چهل و چهار گوشه، قلیان بادهگیری و ... تولید می‌شده اما امروزه عمدهی تولیدات به سمت ساخت قلیان، سرقلیان، کوزههای آب و خمرههای نگه‌داری مواد غذایی سوق یافته است.
زینب افضلی؛ حسن کریمیان؛ علیرضا ابراهیمی ایده لو
چکیده
آسیاب‌های آبی به عنوان یکی از گنجینه‌های میراث ارزشمند دانش‌بومی و فرهنگی ایرانیان محسوب می‌شوند. با توجه به شرایط اقلیمی کم‌آب این سرزمین، مردمان گذشته سعی کرده‌اند با ساخت این سازه‌های آبی حداکثر استفاده بهینه را از انرژی آب داشته باشند. از این رو آسیاب‌های آبی از دانش مهندسی آب، مکانیک و معماری بهره گرفته‌اند. یکی از این ...
بیشتر
آسیاب‌های آبی به عنوان یکی از گنجینه‌های میراث ارزشمند دانش‌بومی و فرهنگی ایرانیان محسوب می‌شوند. با توجه به شرایط اقلیمی کم‌آب این سرزمین، مردمان گذشته سعی کرده‌اند با ساخت این سازه‌های آبی حداکثر استفاده بهینه را از انرژی آب داشته باشند. از این رو آسیاب‌های آبی از دانش مهندسی آب، مکانیک و معماری بهره گرفته‌اند. یکی از این سازه‌های آبی، آسیاب قطبیه در شهرستان سیرجان است که در نتیجه فعالیت‌های میدانی باستان‌شناسی سال 1397 مورد شناسایی قرار گرفت. هدف از این نوشتار، معرفی و بررسی آسیاب آبی قطبیه در دشت سیرجان است تا درک درستی از تحلیل عمکرد و معماری آن بدست آوریم. بنابراین پرسش‌های این پژوهش عبارتند از: آسیاب آبی قطبیه جزو کدام گونه از آسیاب‌های آبی ایران قرار می‌گیرد؟ و اجزای سازنده و ساختار معماری این آسیاب چگونه بوده است؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و داده‌های آن بر اساس مطالعات میدانی و منابع مکتوب جمع‌آوری شده است. نتایج نشان می‌دهد که آسیاب آبی قطبیه سیرجان از نوع آسیاب‌های آبی تنوره‌ای بوده که با آب قنات قطبیه کار می‌کرده و ساختار معماری آن یک مجموعه کاملی از فضاهای مختلف اصلی و جانبی را شامل می‌شود که بوسیله یک دیوار دفاعی دایره‌ای‌شکل محافظت می‌شده است.
علیرضا خسرویانی؛ رقیه السادات وزیری بزرگ
چکیده
در هنگام مطالعه و پژوهش در ادبیات شفاهی قوم بختیاری با اسم ظرفd به نام «بوکله» مواجه شدیم که تولید آن در اکثر مناطق بختیاری نشین به فراموشی سپرده شده بود. از این رو، پژوهش حاضر با هدف یافتنروش تولید و باز زنده سازی آن شکل گرفت. در این راستا پس از کنکاش فراوان و یافتن نمونه ای از ظرف تولید شده در روستای صالح کوتاه واقع در دهستان ...
بیشتر
در هنگام مطالعه و پژوهش در ادبیات شفاهی قوم بختیاری با اسم ظرفd به نام «بوکله» مواجه شدیم که تولید آن در اکثر مناطق بختیاری نشین به فراموشی سپرده شده بود. از این رو، پژوهش حاضر با هدف یافتنروش تولید و باز زنده سازی آن شکل گرفت. در این راستا پس از کنکاش فراوان و یافتن نمونه ای از ظرف تولید شده در روستای صالح کوتاه واقع در دهستان موگوئی از توابع شهرستان کوهرنگ، اقدام به گردآوری دادهها به صورت میدانی و از طریق مصاحبه، مشاهده و ثبت اطلاعات و عکسبرداری نمودیم. در این روستا تعدادی از زنان بختیاری اقدام به تولید این ظرف می;کردند. از ویژگیهای شاخص این ظرف می‌توان به مقاومت و سختی بالا، ضربهپذیر بودن، سهولت ساخت و استفاده از مواد بومآورد در ساخت آن و زیست تخریب پذیر بودن این ظرف اشاره نمود؛ مقاومت آن در برابر آب ضعیف و در آن حل میگردد، به همین دلیل می‌توان استفاده از آن را به عنوان یک ابزار برای تعامل بیشتر انسان با محیط زیست مورد بازنگری قرار داد.
