محمدحسین پاپلی یزدی
چکیده
بی‌شک مهم‌ترین وظیفه در دامداری سنتی بر عهده چوپان است،زیرا بدون چوپان دامداری سنتی امکان ندارد. در سال‌های اخیر چوپان و به‌ویژه چوپان خوب نایاب شده است و به همین علت دامداری با مشکلاتی اساسی روبروست. نگارنده دامدارانی را می‌شناسد که به علت کمبود چوپان، دامداری را رها کرده‌اند. کسانی که با دامداری سروکار ندارند تصور می‌کنند که ...
بیشتر
بی‌شک مهم‌ترین وظیفه در دامداری سنتی بر عهده چوپان است،زیرا بدون چوپان دامداری سنتی امکان ندارد. در سال‌های اخیر چوپان و به‌ویژه چوپان خوب نایاب شده است و به همین علت دامداری با مشکلاتی اساسی روبروست. نگارنده دامدارانی را می‌شناسد که به علت کمبود چوپان، دامداری را رها کرده‌اند. کسانی که با دامداری سروکار ندارند تصور می‌کنند که هرکس میتواند کار چوپان را بر عهده بگیرد و یا هر دامداری چوپان است؛ درحالیکه ممکن است کسی جزو عشایر باشد و ۵۰ سال هم دامداری کرده باشد ولی «چوپانی» نداند؛چرا که چوپانی کاری ست تخصصی. وقتی چوپان ناوارد گله را هدایت کند، گوسفندمرگی،گرگ زدگی،کاهش کیفی و کمی شیر،روغن،پشم و پوست،گوشت و تخریب مرتع حتمی است.در دامداری سنتی چوپان نقش اجتماعی مهمی بر عهده دارد؛او واسطهالعقد افراد محله (ملّه- مال-بینه) است. بهطور سنتی چوپان یک ساله گرفته میشود. درست در موقع تشکیل گله و محله چوپان استخدام میشود و همه افراد محله میبایست مزد چوپان را به نسبت تعداد دامهایشان بپردازند. در این مقاله سعی شده است به مهم‌ترین تحول ایجادشده در روابط بین چوپان و مالکان گوسفندان، که پولی شدن مزد چوپان است، پرداخته شود .
دانش بومی
مرتضی فرهادی
چکیده
از آنجا که ایرانیان یکی از اولین مردمانی بوده‌اند که از دوران گردآوری خوراک گیاهی و جانوری (صیادی و شکار) گذر کرده و پا در یکجانشینی و تولید خوراک گیاهی و حیوانی نهاده‌اند. پس طبیعی است که بیش از دیگر مردمان جهان به خاک به دیده احترام نگاه کنند. این گرامیداشت به اندازه‌ای بوده که ایرانیان خاکی بودن را صفتی والا دانسته و خود را به این ...
بیشتر
از آنجا که ایرانیان یکی از اولین مردمانی بوده‌اند که از دوران گردآوری خوراک گیاهی و جانوری (صیادی و شکار) گذر کرده و پا در یکجانشینی و تولید خوراک گیاهی و حیوانی نهاده‌اند. پس طبیعی است که بیش از دیگر مردمان جهان به خاک به دیده احترام نگاه کنند. این گرامیداشت به اندازه‌ای بوده که ایرانیان خاکی بودن را صفتی والا دانسته و خود را به این صفت نامگذاری می‌کنند. ستایش افتادگی و تواضع در ادبیات ایرانی بازتاب یافته است.تقدس خاک همچنین سبب شده است که آنان در پاکیزگی زمین و نیالودن آن سخاوت بسیار داشته و در پاکیزه داشتن خاک و آب و هوا به خویشتن سختیهای بسیار روا دارند و در آبادانی و پاکیزگی و سرسبزی خاک بسیار بکوشند.گفتنی است که ستایش زمین و خاک تنها ویژۀ ایرانیان باستان نبوده است، هومر از شاعران دوران باستان یونان که در اشعار خود، کار و کشاورزی را ستوده است، دربارۀ زمین سروده:«در بارۀ زمین، این مادرِ همگان، میسرایم: ای زمینِ ستوار! که همه چیز جهان را تغذیه میکنی،... آنِ تو جان بخشی و فنای آدمی زادگان میرا است.»( )
حسین محمدزاده؛ نریمان خوندل؛ یعقوب احمدی
چکیده
ایران تنها دربرگیرنده اقوام گوناگون نیست، در درون اقوام هم چندرنگی و چندگونگی حاکم است نه یکرنگی و تک‌صدایی. بخشی از کردهای ایران را اورامی ها تشکیل می‌دهند که در منطقه اورامان ساکن هستند. هدف این پژوهش بررسی موضوعات اجتماعی ترانه‌های فولکلور اورامان(اورامان) است .جامعه آماری شامل کتاب(آوازهایی اهورایی) که دربرگیرنده 4240 بیت شعر ...
بیشتر
ایران تنها دربرگیرنده اقوام گوناگون نیست، در درون اقوام هم چندرنگی و چندگونگی حاکم است نه یکرنگی و تک‌صدایی. بخشی از کردهای ایران را اورامی ها تشکیل می‌دهند که در منطقه اورامان ساکن هستند. هدف این پژوهش بررسی موضوعات اجتماعی ترانه‌های فولکلور اورامان(اورامان) است .جامعه آماری شامل کتاب(آوازهایی اهورایی) که دربرگیرنده 4240 بیت شعر فلکلور نواحی اورامان است. روش پژوهش تحلیل محتوی کیفی کل متن است. نتایج پژوهش نشان داد که مسائل اجتماعی موردبررسی مشتمل بر موارد: مضامین رنج، عشق، محیطزیست ، مسائل دینی، سیاسی، آداب رسوم خانوادگی، نزاع، موضوعات اقتصادی، شئون اجتماعی، مفاهیم صنعتی،... ، و فراوانی کمی این مضامین مشخص کرد که مضامین رنج بیشترین درصد (72/29) و کمترین درصد فراوانی مربوط به مفاهیم صنعتی با (23/0) درصد بوده است. تحلیل ترانه‌های فولکلور نشان میدهد که دیالکتیکی میان ادبیات شفاهی وزندگی اجتماعی در جریان است و در صورت غیاب ادبیات رسمی ، ادبیات شفاهی رسالت بازتاب مشکلات و شادی جامعه را به دوش میکشد.
محمد سمیعی؛ محمد رحیم فروزه
چکیده
دستیابی به اطلاعاتی که نزد سالخوردگان جوامع مختلف است، یکی از راه های بازیابی سنت هایی می باشد که خطر نابودی هستند. هدف از این مطالعه، شناسایی درختان، اندام های مورد استفاده آنها توسط بهره برداران حاشیه جنگل و محصولات فرعی این اکوسیستم می باشد. اطلاعات به دوشیوه گفتگو در محل زندگی بومیان و مشاهده مشارکتی ثبت شد و از طریق پیمایش های ...
بیشتر
دستیابی به اطلاعاتی که نزد سالخوردگان جوامع مختلف است، یکی از راه های بازیابی سنت هایی می باشد که خطر نابودی هستند. هدف از این مطالعه، شناسایی درختان، اندام های مورد استفاده آنها توسط بهره برداران حاشیه جنگل و محصولات فرعی این اکوسیستم می باشد. اطلاعات به دوشیوه گفتگو در محل زندگی بومیان و مشاهده مشارکتی ثبت شد و از طریق پیمایش های صحرایی نمونه های هرباریومی از اندام های درختان جمع آوری گردید و با منابع معتبر شناسایی شدند. برای هر درخت نام محلی، اندام مورد استفاده، خواص دارویی و نحوه استفاده آنها ثبت گردید. در این تحقیق 10 گونه درختی که افراد بومی از آنها استفاده بیشتری داشتند، انتخاب گردید. نتایج تحقیق گویای آن است که تمام درختان انتخاب شده، استفاده صنعتی داشته و از بین 10 گونه منتخب 5 گونه استفاده خوراکی و داروئی دارند. واژه های بیان شده در زبان ایشان برای اجزای درختان، کاملا روایی هستند و با توجه به کاربردشان، نام گذاری شده اند. ایشان به فرم رویشی، مکان های رویش درختان، خواص مختلف و شیوه استفاده از اندام های درختان و نحوه بهره برداری از محصولات فرعی جنگل آگاهی داشته و از آن در زندگی خود بهره می جویند.
دانش بومی
علیرضا شاه حسینی
چکیده
یکی از راههای تقویت اراضی کشاورزی ، کودورزی با کودهای حیوانی و معدنی است. همین کود ورزی باعث شده تا زمین های کشاورزی بدون استفاده از کودهای شیمیایی حاصلخیزی خود را حفظ کنند. در این مقاله با روش میدانی اطلاعات کشاورزان و باغداران نواحی مختلف استان سمنان مستند سازی شده است. همچنین در این پژوهش انواع کودهای حیوانی شامل کودهای گاوی ، گوسفندی ...
بیشتر
یکی از راههای تقویت اراضی کشاورزی ، کودورزی با کودهای حیوانی و معدنی است. همین کود ورزی باعث شده تا زمین های کشاورزی بدون استفاده از کودهای شیمیایی حاصلخیزی خود را حفظ کنند. در این مقاله با روش میدانی اطلاعات کشاورزان و باغداران نواحی مختلف استان سمنان مستند سازی شده است. همچنین در این پژوهش انواع کودهای حیوانی شامل کودهای گاوی ، گوسفندی ، شتری ، الاغ ، کبوتر و ماکیان، که از نظر کشاورزان برای انواع محصولات زراعی و باغی مناسب شناخته شده است، گرد آوری شده است. در ادامه به کود انسانی ، مردار جانوران، کود سبز و نقش سیلاب در تقویت و بهبود کیفیت زمین پرداخته شده است. مناطق مورد مطالعه روستاهای ابرسج شاهرود ، ارمیان میامی ، دشت گرمسار ، دره حبله رودو سمنان بوده است.نتایج نشان می دهد که کودهای حیوانی که بر اساس تجارب کشاورزان استفاده شده بدون این که آسیبی به زمین وارد سازد موجب تقویت و حاصلخیزی آن شده است.
وحیده میرفخرایی؛ صمد سامانیان
چکیده
بررسی متمرکز ارزش‌های‌میراثی ارسی در جایگاه یکی از برجسته‌ترین عناصر معماری‌سنتی، از جمله موضوعاتی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌است. شناخت هدفمند ارزش در حفاظت از آثاری نظیر ارسی که با دگرگونی شیوه‌زیست انسان معاصر، در معرض اضمحلال شاخصه‌های وجودی خود بوده، راهگشای سنجش مداخلات به‌منظور پرهیز از تحریف پیام‌های اثر و ...
بیشتر
بررسی متمرکز ارزش‌های‌میراثی ارسی در جایگاه یکی از برجسته‌ترین عناصر معماری‌سنتی، از جمله موضوعاتی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌است. شناخت هدفمند ارزش در حفاظت از آثاری نظیر ارسی که با دگرگونی شیوه‌زیست انسان معاصر، در معرض اضمحلال شاخصه‌های وجودی خود بوده، راهگشای سنجش مداخلات به‌منظور پرهیز از تحریف پیام‌های اثر و برقراری تعامل با مخاطب است. در این راستا، نوشتار حاضر با هدف بازشناسی و تبیین ارزشهای ملموس و ناملموس ارسی برای نگاه‌داشت و انتقال آنها به آیندگان صورت گرفته‌است. از این رو، در پاسخ به اینکه ضرورت احصاء ارزشهای ارسی چیست؟ و ارزشهای متعددی که حفاظت از ارسی را توجیه‌پذیر می‌کنند، کدامند؟، در پژوهشی کیفی به شیوه توصیفی‌تحلیلی، با جستجوی منابع کتابخانه‌ای به گردآوری اطلاعات پرداخته و با سامان‌دهی داده‌ها، ارزش مواریث‌فرهنگی در دو گروه کلی ملموس و ناملموس طبقه‌بندی شد. از پی آن، با تکیه بر تجارب و استنباط نویسندگان و بسط و انطباق نتایج حاصله با نمونه‌موردی، شناسایی ارزشهای ملموس: تاریخی، فنی، اقتصادی، کارکردی، علمی‌آموزشی، منحصربه‌فردبودن، قدمت و ارزشهای ناملموس: زیباشناختی، اجتماعی، فرهنگی، اعتقادی، احساسی و نمادین در ارسی صورت پذیرفت. تجمیع ارزشهای ارسی، مجالی است برای گردآوری بخشی از اطلاعات تاریخ‌معماری ایران که غفلت از آن، منجر به از دست‌رفتن این ارزش‌ها خواهد شد.
دانش بومی
فاطمه مرادی؛ مفید شاطری؛ جواد مکانیکی
چکیده
از دیرباز محدودیت منابع آب در ایران ، ابداع و خلق روش های مناسب جهت افزایش راندمان بهره برداری از آب را در جوامع روستایی الزام آور ساخته ، چرا که آب یکی از ارکان اصلی رشد و توسعه پایدار جوامع روستایی است.پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر اسناد، تهیه پرسشنامه محقق ساخته، بازدید میدانی و انجام مصاحبه های عمیق منطبق با تجربیات، ...
بیشتر
از دیرباز محدودیت منابع آب در ایران ، ابداع و خلق روش های مناسب جهت افزایش راندمان بهره برداری از آب را در جوامع روستایی الزام آور ساخته ، چرا که آب یکی از ارکان اصلی رشد و توسعه پایدار جوامع روستایی است.پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر اسناد، تهیه پرسشنامه محقق ساخته، بازدید میدانی و انجام مصاحبه های عمیق منطبق با تجربیات، دانش ها و بینش افراد مورد مصاحبه در ارتباط با ناشناخته ها و نایافته های دانش بومی در حوزه مدیریت منابع آب جوامع روستایی دهستان شاسکوه شهرستان زیرکوه انجام شده است.نتایج این پژوهش بیانگر کارآمدی رویکردهای سنتی و نظام مدیریت بومی منابع آب است.نتایج پژوهش نشان دادکه بهره برداران محلی در مقوله های آبیاری، مدیریت ذخیره، مصرف و توزیع آب از شیوه های مختلف زیست بوم سازگار بهره می گیرند.در بخش کیفی این دانش ارزشمند از مرحله شناسایی آغاز و بر مبنای آن از جامعه بهره بردار میزان اثر گذاری هر کدام از شیوه ها مورد بررسی قرار گرفت که در تمامی ابعاد شیوه های مورد استفاده اثر گذاری آن تایید شد.
دانش بومی
سالم حسین بر؛ زهرا حسین آبادی؛ علیرضا طاهری
چکیده
در پژوهش حاضر، سنگ‌نگاره‌های درَه کبوگان شهر گشت که در رشته کوه‌های سیاهان شهرستان سراوان واقع شده‌اند، با روش توصیفی ـ تحلیلی و اطلاعاتِ کتابخانه‌ای و میدانی در قالب مشاهده، عکاسی و تعیین موقعیت مکانی نگاره‌ها، مورد بررسی قرار گرفته و با هدف معرفی و نمادشناسی سنگ‌نگاره‌های کبوگان در پی پاسخ‌‌گویی به این دو پرسش است که؛ هدف ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، سنگ‌نگاره‌های درَه کبوگان شهر گشت که در رشته کوه‌های سیاهان شهرستان سراوان واقع شده‌اند، با روش توصیفی ـ تحلیلی و اطلاعاتِ کتابخانه‌ای و میدانی در قالب مشاهده، عکاسی و تعیین موقعیت مکانی نگاره‌ها، مورد بررسی قرار گرفته و با هدف معرفی و نمادشناسی سنگ‌نگاره‌های کبوگان در پی پاسخ‌‌گویی به این دو پرسش است که؛ هدف از ایجاد سنگنگارهها چه بوده است؟ نقوش حک شده بر صخرهها دارای چه مفاهیمی است؟ یافتهها نشان داد که؛ با بررسی انواع نقوش حکاکی شده در این منطقه، با نمادهای باروری و زایش، نمادهای مهرپرستی، نماد جهتنما و نقوش حیوانی، انسانی و گیاهی مواجه میشویم که قدمت زیاد سکونت در این منطقه و اعتقادات و آیینهای اولیۀ ساکنان را نشان می‌دهند.در نهایت نتیجه حاصل شد که؛ این سنگنگارهها مربوط به یک مقطع زمانی خاص نبوده بلکه طی دورههای مختلف با اهدافی متفاوت ایجاد شده‌اند، در مجموع اکثر نقوش دورههای قدیم مفاهیمی آیینی داشته ولی مضامین نقوش دورههای جدید اکثراً روایی بوده و بازتابی از شیوۀ زندگی آن دوره است.
دانش بومی
مرتضی سالمی قمصری
چکیده
بر اساس شواهد و اسناد برجای‌مانده از ایران باستان، هنر رنگرزی و قالی‌بافی از گذشته‌های دور در ایران رایج بوده است و در دوره معاصر یکی از مهم‌ترین مراکز قالی‌بافی و رنگرزی ایران، استان اصفهان و شهر نائین بوده است. قالی نائین از شهرت بسیاری برخوردار است، زیرا از درخشان‌ترین مظاهر کاربرد رنگ‌های طبیعی و سنتی است و سهم بزرگی از شهرت ...
بیشتر
بر اساس شواهد و اسناد برجای‌مانده از ایران باستان، هنر رنگرزی و قالی‌بافی از گذشته‌های دور در ایران رایج بوده است و در دوره معاصر یکی از مهم‌ترین مراکز قالی‌بافی و رنگرزی ایران، استان اصفهان و شهر نائین بوده است. قالی نائین از شهرت بسیاری برخوردار است، زیرا از درخشان‌ترین مظاهر کاربرد رنگ‌های طبیعی و سنتی است و سهم بزرگی از شهرت خویش را مدیون این کیفیت است. رنگرزی در این منطقه با رنگ‌های طبیعی و سنتی انجام میگیرد که دارای اختلاف اندکی با سایر مراکز قالی‌بافی که رنگرزیهای سنتی دارند، میباشد و باوجود برخی رنگ‌های شیمیایی که بهصورت کمکی مصرف میشود هنوز رنگ‌های طبیعی در منطقه غالب است. در این مقاله به رنگرزی سنتی در روستای تاریخی جشوقان که در 40 کیلومتری نائین قرار دارد پرداخته شده است. تا حدود 50 سال پیش این روستا دارای چندین واحد فعال رنگرزی سنتی بود و عمده شهرت این روستا به دلیل وجود واحدهای رنگرزی آن بود، اما در حال حاضر تنها 6 کارگاه رنگرزی در این روستا وجود دارد که 5 کارگاه دایر و فعال بوده و 1 کارگاه نیمه تعطیل و رو به تعطیلی بود. این مقاله بهصورت میدانی و با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای انجام شده است.
