نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه خوارزمی

2 دانشجوی دکتری دانشگاه خوارزمی و پژوهشگر دانش بومی

چکیده

امروزه در ادبیات توسعه، پارادایم‌هایی نظیر توسعه روستایی درون زا، معیشت پایدار روستایی، توسعه پایدار و پساتوسعه، کاربرد دانش بومی در توسعه جوامع، به ویژه جوامع محلی دارای طرفدارانی است. از این رو توجه به این موضوع، شناسایی چارچوب و روش شناختی متناسب آن، اهمیت فراوانی یافته است. دستیابی به توسعه همه جانبه پایدار، نیازمند استفاده از تجارب چند هزار ساله پیشینیان؛ و به عبارتی مادر دانش رسمی است. شترداران همانند دیگر جوامع بومی از دانش‌های بومی ارزشمندی برخوردارند که تاکنون کمتر مورد توجه بوده است.
در این تحقیق، دانش بومی شترداران حسن آباد دامغان، به عنوان مهم‌ترین روستای شتردار شهرستان دامغان به روش میدانی مورد بررسی قرار گرفته است؛ با روش نمونه گیری گلوله برفی افراد مورد مطالعه انتخاب شدند؛ از تکنیک‌های مشاهده مشارکتی، مشاهده آزاد و مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد. مقاله بخشی از دانش بومی شترداران روستای حسن آباد را بررسی کرده است که در حال فراموشی است ولی می‌تواند به عنوان مکمل دانش رسمی یا نوین مورد توجه قرار گیرد. نتیجه نشان می‌دهد که دانش بومی منطقه ظرفیت زیادی جهت تداوم روند توسعه همساز با محیط دارد و می‌تواند در گسترش دانش رسمی توسعه منطقه مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

 
-  اتاق بازرگانی، معادن و کشاورزی، معاونت بررسی‌های اقتصادی، مرکز گردآوری و تحلیل آمار [بی‌تا] بررسی و تولید و مصرف گوشت قرمز در ایران، تهران.
-ازکیا، مصطفی و صفری شالی، رضا. (1378)، نگرشی سیستمی بر خرده فرهنگ روستاییان به مثابه یک ضرورت در توسعه پایدار روستایی، جنگل و مرتع، ش 42.
-افراخته، حسن و شاه حسینی، علیرضا. (1396)، نقش شتر در اقتصاد کویرنشینان (مورد مطالعه: روستای رضا آباد شهرستان شاهرود). فصلنامه عشایری ذخایر انقلاب، دوره جدید، ش 58.
-  افشار زاده، نشمیل و پاپ زن، عبدالحمید. (1390)، دانش بومی زنان در فرایند توسعه پایدار کشاورزی، زن در توسعه و سیاست، دوره 9، ش 4.
-امیری اردکانی، محمد و عمادی، محمدحسین. (1382)، دانش بومی در دامداری. تهران: وزارت جهاد کشاورزی معاونت ترویج و نظام بهره برداری، دفتر مطالعات و تلفیق برنامه‌ها.
-  بارانی، حسین و شهرکی، محمدرضا. (3 139). فرهنگ و دانش عامیانه (مطالعه موردی: شیوه‌های سنتی و دانش بومی شترداری). فصلنامه دانش‌های بومی ایران. دوره 1، ش 1: 149-181.
-  برگ، اتوکلاین. (1358)، روان شناسی اجتماعی، ترجمه: علی محمد کاردان، تهران: نشر اندیشه
-  ترحمی، محمد. (1390)، شتر و شترداری در استان سمنان، سمنان: صدا و سیمای مرکز سمنان (طرح پژوهشی).
-  راسخ افشار، محمد. (1394)، شتر و توسعه پایدار، سمنان: حبله‌رود.
-  خدایی، سید عباس. (1386)، پرورش شتر، تهران: انتشارات پرتو واقعه.
-سر کبیری، مجتبی. (1396). ویژگی‌های لوک برتر از دیدگاه شترداران بومی و محلی استان سمنان و رفتار شناسی آن، فصلنامه تحقیقات کاربردی در علوم دامی، دوره 6، ش 23.
-  شاه حسینی، علیرضا. (1373)، آشنایی با یک قبیله ناشناخته ایران، سنبله، سال هفتم، شماره ۶۸.
-  شاه حسینی، علیرضا.  کتاب‌شناسی شتر. سمنان: مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام سازمان جهاد سازندگی استان سمنان.
-  شاه حسینی، علیرضا. چوداری‌ها قبیله‌ای کویر نشین، (ویرایش دوم) سمنان: حبله‌رود.
-  شفیعی راد، محمدرضا. (1367)، شتر و شترداری در مناطق کویری ایران، کشاورز، سال دهم، شماره ۱۱۰.
-  عامری، جواد و طباطبایی، سیدحسین. (1396)، واژگان و اصطلاحات شترداری در گونه زبانی طرود. دو ماهنامه فرهنگ و ادبیات عامیانه، سال 5، ش 16.
-  عمادی، محمدحسین و عباسی، اسفندیار. (1377)، دانش بومی و توسعه پایدار روستاها، دیدگاهی نوین در پهنه‌ای دیرین. روستا و توسعه، سال 2، ش 1.
-  عمادی، محمدحسین و عباسی، اسفندیار. (1378)، دانش دیرین و نیازهای نوین اطلاع رسانی، فصلنامه کتاب، دوره 10، ش 4.
-فرهادی، مرتضی. (1378)، گذشته تنها یک گذشته نیست: لزوم پژوهش در دانش کاربردهای سنتی ایران، در: کاربرد دانش بومی در توسعه پایدار (گرد آوری محمد حسین عمادی و اسفند یار عباسی) تهران: مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی وزارت جهاد سازندگی.
-  فرهادی، مرتضی. (1377)، موزه‌های بازیافته، دفتر دوم، کرمان: مرکز کرمان شناسی.
-قره باش، آشورمحمد؛ مسعود احمدی، حسن اکبرپور و قربان محمد آنه قره جه. (۱۳۸۷)، پرورش شتر یک کوهانه ترکمن و تولیدات آن در استان گلستان. مجله الکترونیک کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، ج اول، ش اول.
-  مصطفوی و هومن، علی‌اصغر. (1377)، شتر، مهر، ش 15
-  میرآخورلی، بهرام و شاه حسینی، علیرضا. (1375)، اطلس تولید مثل شتر، سمنان، سازمان جهاد سازندگی استان سمنان، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام.
-  وجدانی، حمیدرضا. (1383)، اهمیت ذخایر ژنتیک گیاهی و دانش بومی مربوط به گیاهان در توسعه پایدار، جهاد، سال 23، ش 261.
-  هنری، مرتضی. (1354)، شترداری در کویر، مردم شناسی و فرهنگ عامه ایران، شماره ۲،  انتشارات مرکز مردم شناسی.
-   Bolhassan. (2018). safeguarding sara wak s intang ible cultural heritage a knowledge management approuach. Victoria university of welling ton Newzea land.
-   PurcellTrovor W. (1998). Indigen ous know ledge and applied and thropogy
-   Questions of definition and direction Human organization 57 (3)