نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموزشی جغرافیا ی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد- ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشجوی جغرافیا و برنامه ریزی روستایی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

دامداران در جوامع روستایی جهت پرورش و مدیریت امور دام‌ فعالیت‌های را به صورت مشترک انجام می‌دهند و تحقیقات حاکی از آن است که همیاری و همکاری بین دامداران و بویژه زنان روستایی نقش کلیدی را ایفا می‌کند. هدف از انجام تحقیق حاضر، شناخت دانش بومی و سنت‌های محلی زنان روستایی ابونصر در تولید و مدیریت فرآورده‌های دامی در شهرستان بوانات استان فارس است. روش تحقیق بر مبنای روش‌های پیمایشی است و برای جمع‌آوری اطلاعات از تکنیک‌های کیفی شامل مشاهده مستقیم، مشاهده مشارکتی و مصاحبه سازمان یافته استفاده شده است. جامعه آماری شامل 29 نفر زن روستایی دامدار ساکن در روستای ابونصر است که اطلاعات به شیوه کیفی جمع آوری و تحلیل شده است. نتایج تحقیق حاکی از وجود دانش بومی و سنت‌های محلی غنی در بین زنان روستای منطقه است که ناشی از وجود نظام سنتی شیردوشی (دون) و مکانیسم مدیریت شیر و فراورده‌های لبنی است. نظام دون یک نهاد اجتماعی سنتی برای اعضایی است که به صورت مشارکتی در تولید فراورده‌های دامی فعالیت می‌کنند. این نظام سنتی در ایجاد پیوند اجتماعی قوی بین زنان دامدار موثر بوده و علاوه بر ایجاد تسهیلات در فرایند تولید و مدیریت فراورده‌های لبنی، در افزایش کیفی و کمی تولیدات دامی نیز تاثیر داشته است.

کلیدواژه‌ها

 
-  ارفعی، معصومه و زند، آزیتا (1390)، بررسی عوامل مؤثر بر دانش بومی در مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی، پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 4، شماره 3.
 
-  افراخته، حسن (1395)، رویکردهای برنامه‌ریزی روستایی ایران از منظر بومی‌سازی، تهران، انتشارات دانشگاه خوارزمی.
 
-  پاپ‌زن، عبدالمجید، حسینی، سید محمود، ازکیا، مصطفی و عمادی، محمدحسین (1382)، راهبرد برتر برای توسعه روستایی: علمی کردن دانش بومی و بومی کردن دانش علمی، مجموعه مقالات کنگره توسعه روستایی، چالش‌ها و چشم‌اندازها، تهران، موسسه توسعه روستایی ایران.
 
-  پاپلی یزدی، محمدحسین و لباف خانیکی، مجید (1380)، مرتع: نظام‌های بهره‌برداری، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره 15، شماره 2-1.
 

-  حیدری، قدرت الله و سعیدی گراغانی، حمیدرضا (1390)، معرفی دانش بومی بهره‌برداران مراتع در صنعت اکوتوریسم مطالعه موردی: مراتع ییلاقی دماوند بخش لاریجان، اولین همایش بین‌المللی مدیریت گردشگری و توسعه پایدار، مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.

 
-  دهقانیان، سیاوش و کهنسال، محمدرضا (1379)، بررسی اقتصاد تولید عشایر خراسان، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 8، شماره 29.
 
-  راسخی، ساره، قربانی، مهدی، مهرابی، علی‌اکبر، جوادی، سید اکبر (1393)، بوم‌شناسی فرهنگی؛ تحلیل دانش بومی و انسجام اجتماعی در مدیریت شیر دام‌های چرا کننده در مرتع (مطالعه موردی: روستای قصر یعقوب، خرم‌بید، استان فارس)، نشریه مرتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، دوره 67، شماره 2.
 
-  رحمانی آزاد، الهام و قربانی، مهدی (1395)، سنت‌های محلی و همیاری در مدیریت شیر دام‌های گوسفندی چرا کننده از مرتع- نمونه‌ای از دانش بومی در روستای لزور، نشریه علمی پژوهشی مرتع، سال دهم، شماره 1.
 
-  رستمی، فرحناز (1385)، اهمیت دانش بومی با تأکید بر نقش زنان روستایی در کاربرد آن، ماهنامه پژوهش زنان، شماره 170.
 
-  عباسی، اسفندیار (1382)، در جستجوی برکت در قرن بیست و یکم؛ برنامه‌ریزی سیستمی، مسائل توسعه و دانش بومی یاریگری، فصلنامه انسان‌شناسی، دوره 1، شماره 4.
 
-  عربیون، ابوالقاسم (1385)، دانش بومی ضرورتی در فرایند توسعه و ترویج، فصلنامه روستا و توسعه، دوره 9، شماره 1.
 
-  علی‌بابایی‌عمران، الهه، قربانی، مهدی، مروری مهاجر، محمدرضا و عواطفی همت، محمد (1392)، دانش بومی و سنت‌های محلی در تولید و مدیریت محصولات دام گوسفندی (مطالعه موردی: روستای کدیر، استان مازندران)، نشریه علمی پژوهشی مرتع، سال 8، شماره 1.
 
-  علی‌بابایی‌عمران، الهه، مروری مهاجر، محمدرضا، قربانی، مهدی و عواطفی همت، محمد (1393)، اکولوژی فرهنگی؛تحلیلدانشاکولوژیکبومیدرمدیریتدامدردامداریمتحرک (مطالعهموردی: گله‌هایگوسفندیروستایکُدیردرشمالکشور)، دومین همایش ملی دانشجویی علوم جنگل، انجمن علمی دانشجویی جنگلداری دانشگاه تهران.
 
-  فرهادی، مرتضی (1382)، واره: نوعی تعاونی سنتی کهن و زنانه در ایران، نامه انسان‌شناسی، دوره اول، شماره چهارم..
 
-  فرهادی، مرتضی (1387)، گونه شناسی یاریگری‌ها و تعاونی‌های سنتی در ایران، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، دوره 8، شماره 2.
 
-  فرهادی، مرتضی (1387)، واره؛ درآمدی به مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی تعاون، تهران، شرکت سهامی انتشار.
 
-  قربانی، مهدی (1391)، نقش شبکه‌های اجتماعی در سازوکارهای بهره‌برداری از مراتع، پایان‌نامه دکتری، گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
 
-  قربانی، مهدی (1392)، اکولوژی فرهنگی؛ تحلیل دانش اکولوژیک بومی در مدیریت پایدار منابع طبیعی، سومین کنفرانس بین‌المللی برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‌زیست، دانشگاه تهران.
 
-  کریمی، کبری، کرمی دهکردی، اسماعیل و بادسار، محمد (1394)، نقش جوامع روستایی در حفاظت از مراتع در شهرستان ماه‌نشان، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، جلد 3، شماره 1.
 
-  کریمیان، وحید، صفایی، مژده و متین‌خواه، سید حمید (1393)، استفادهازدانشبومیعشایرراهکاریمناسبجهتمدیریتبهینهاکوسیستم‌هایطبیعی، پژوهش‌های علوم و فناوری چوب و جنگل، جلد 21، شماره 4.
 
 
 
-  Berkes, F., Colding, J., And Folke, C, 2000. Rediscovery Of Traditional Ecological Knowledge As Adaptive Management. Journal Of Ecological Applications (10). 5, 1251–62.
 
-  Ghorbani, M, Azarnivand, H, Mehrabi A.K, Jafari, M, Nayebi, H and Seeland, K (2013), The Role of Indigenous Ecological Knowledge in Managing Rangelands Sustainably in Northern Iran, Ecology and Society 18(2): 15, PP. 1-15.
 
-  Herzele, A, Workum, C.M, (2008), local knowledge in visually mediated practice, journal of planning education and tresearch, no 27, pp.444- 456
 
-  Herzele, A., Woerkum. C.M. (2008). Local Knowledge In Visually Mediated Practice, Journal Of Planning Education And Tresearch, No 27, pp. 444- 456.
 
-  Kalland, A., 1994. Indigenous knowledge- local knowledge: prospects and limitation. In Arctic Environment: Areport on the seminar on integration of indigenous peoples' knowledge. Copenhagen: Ministry of the Environment, the Home Rule of Greenland, pp: 67-150.