نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه پیام نور

چکیده

بخشی از دانش عامیانه در ترانه‌های اجتماعی انعکاس می‌یابد. ترانه‌های اجتماعی بسیار متنوع هستند. نوعی از ترانه‌های اجتماعی کارنواها یا ترانه‌های کار هستند. ترانه‌های کار، نواهایی هستند که مردان و زنان در حین کار و یا برای کار و ثمره آن به صورت فردی یا جمعی می‌خوانند. هدف این تحقیق از سویی طبقه‌بندی ترانه‌های کار در مناطق کردنشین و تحلیلساختار اجتماعی در آن‌ها از دگر سو است. بُعد نظری این تحقیق ریشه در نظریه‌های فولکلور دارد. روش مطالعه این تحقیق شامل مطالعه اسنادی، کار میدانی و انجام مصاحبه با ترانه‌خوانان کار در مناطق مختلف استان کردستان بوده است. نتایج این مطالعه نشان داد که تنوع ترانه‌های کار بسیار زیاد است و طبقه‌بندی مستدل آن‌ها کاری ضروری است. دیگر این که محتوای ترانه‌ها حاکی از آن است که این آواها هنری اجتماعی هستند که توسط افراد عادی و در جریان امور زندگی و برای ناکامی‌های فردی و اجتماعی، حسرت‌ها و تمناهای زندگی خوانده می‌شوند. این ترانه‌ها در حین تلاش و کوشش و کمتر در اوقات فراغت اجرا می‌شوند. شاعر ابیات و همچنین هنرمندان آن غالباً ناشناخته‌اند. ترانه‌ها اغلب به صورت فردی و گاه به‌صورت جمعی خوانده می‌شوند. اکثر این ترانه‌ها مربوط به مشاغل سنتی و فقط یک مورد آن مربوط به وضعیت پیشا صنعتی است. ترانه‌ها بازتاب شرایط متنوع اجتماعی، نوع شغل و تولید و مشکلات آنان و در عین حال نشانه‌ای از رویاروی مدرنیته مهاجم با سنت‌های قدیمی است که در دست مردمانی بدون انتخاب گیر افتاده‌اند

کلیدواژه‌ها

 
-   احمد پناهی سمنانی، محمد. (1369)، شعر کار در ادب فارسی، تهران: مؤلف.
-   صفی زاده، فاروق. (1375)، پژوهشی درباره ترانه‌های کردی، تهران: ندا.
-   سبزعلیپور، جهاندوست و باقری، سیده باقره. (1396)، شعر کار شالیزار و تحلیل محتوای آن، دوماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه، سال 5، شماره 14.
-   سفیدگر شهانقی، حمید. (1388)، ترانه‌های کار در آذربایجان، تهران: طرح آینده.
-   حبیبی درگاه، بهنام. (1388)، حقوق فولکلور. (فرهنگ‌عامه) قم، مجد.
-   حنیف، محمد. (1383)، بازتاب کار و تلاش در ترانه‌های عامیانه مردم لرستان، فصلنامه فرهنگ مردم ایران، شماره 2.
-   جاودان خرد، محمد. (1394)، شعر کار در شهرستان دنا، ادبیات و زبان‌های محلی ایران، شماره 2.
-   جمالیان زاده، سید برزو؛ کرمی، محمدحسین و نظری، جلیل. (1394)، ترانه‌های کار در شهرستان کهگیلویه. (ده دشت)، دو فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، ویژه‌نامه آواها و نواها در فرهنگ مردم ایران، سال 3، شماره 7.
-   زارع، محمدباقر. (1389)، آواهای کار در بازارهای محلی گیلان، فصلنامه فرهنگ مردم ایران، شماره 22 و 23.
-   فاضلی، نعمت‌الله. (1387)، جزوه جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.
-   فاضلی، فیروز، آلیانی، فرشته. (1394)، تحلیل و معنایابی کار نواها در تالشی جنوبی، دو فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، ویژه‌نامه آواها و نواها در فرهنگ مردم ایران، سال 3، شماره 7.
-   فرهادی، مرتضی. (1392)، ترانه‌های کار، کار آوای ازیادرفته کارورزان و استادان، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 11 و 12.
-   ضیاالدینی، مهدی. (1393)، بیت. (افسانه منظوم کردی)، و شرحی بربیت صیدوان، مجله میراث کرد، سال اول، شماره دوم.
-   کاظمی، بهمن. (1389)، موسیقی قوم کرد، تهران: نشرشادرنگ.
-   کماالدینی، سیدمحمدباقر و جاودان‌فر، محمدباقر. (1394)، اشعار کار در کهگیلویه و بویراحمد، دو فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، سال 3، شماره 5.
-  هدایت، صادق. (1334)، فولکلور یا فرهنگ توده، تهران: امیرکبیر.
-   همایونی، صادق. (1386)، کار نواها، فصلنامه فرهنگ مردم ایران، شماره 117.
 
ب- منابع کردی
-    بۆره‌که‌یی، فاڕووق. (1369)، ئامان له‌رزانه، (ترانه‌های کردی)، بانه، انتشارات ناجی.
-    حه‌فید، فاڕووق. (2002)، هه‌ڵبژارده‌یه‌ک له گۆ‌رانیی کوردی، سلێمانی، سه‌رده‌م.
-    حوسێن‌پەناهی، فەریدوون. (۱۳۹۴)، پیشەکۆنەکانی شاری سنە، سنندج، انتشارات دانشگاه کردستان.
-    شارباژێڕی، عوسمان. (1985)، گه‌نجینەی گۆرانیی کوردی(گنج ترانه‌های کردی)، بغداد، الزمان.
-    شێخەڵڵا، عومه‌ر. (1998)، داستان و گۆرانی له فۆلکلۆری کوردیدا، هه‌ولێر، وه‌زارتی ڕۆشنبیری.
-    موسه‌نن ج. (2005). هەڵبژارده‌یه‌ک له گۆرانیی فۆلکلۆری ناوچهٔ ئەردەڵان، سلێمانی، ئەنیستیتۆی که‌له‌پووری کورد.
-    نوار کاست حسن زیرک، عین‌الدین و مظهر خالقی
 
 
ج- منابع لاتین
-  Bascom William R. (1965). Folklore and Anthropology, Englewood cliff, prentice Hall.
-  Brunner, Simon J. (2007). The Meaning of Folklore, Utah State University.
-  Gioia, E. (2006). Work Songs, Duke University press.
-  Islam, Mazhrul. (1985). Folklore The Pulse of the People of India, Concept, New Delhi.
-  Marvasti Amir. (2003). Qualities Research in Sociology, sage, Landon.
-  Propp. Vladimir. (1984). Theory and History of Folklore, translated by Ariadna Y Martin and Richard.
-  Taylor, Archer. (1948). Folklore and the Student of Literature. The Pacific Spectator, vol.2, 216-223.
-  Thompson, Paul. (2000). The Voice at The Past, Oral, history.
-  wendelmoet, Hamelink. (2016). The Sung Home, Narrative, Morality and the Kurdish Nation, Brill, Leiden Boston