دانش بومی
مرتضی سالمی قمصری
چکیده
بر اساس شواهد و اسناد برجایمانده از ایران باستان، هنر رنگرزی و قالیبافی از گذشتههای دور در ایران رایج بوده است و در دوره معاصر یکی از مهمترین مراکز قالیبافی و رنگرزی ایران، استان اصفهان و شهر نائین بوده است. قالی نائین از شهرت بسیاری برخوردار است، زیرا از درخشانترین مظاهر کاربرد رنگهای طبیعی و سنتی است و سهم بزرگی از شهرت ...
بیشتر
بر اساس شواهد و اسناد برجایمانده از ایران باستان، هنر رنگرزی و قالیبافی از گذشتههای دور در ایران رایج بوده است و در دوره معاصر یکی از مهمترین مراکز قالیبافی و رنگرزی ایران، استان اصفهان و شهر نائین بوده است. قالی نائین از شهرت بسیاری برخوردار است، زیرا از درخشانترین مظاهر کاربرد رنگهای طبیعی و سنتی است و سهم بزرگی از شهرت خویش را مدیون این کیفیت است. رنگرزی در این منطقه با رنگهای طبیعی و سنتی انجام میگیرد که دارای اختلاف اندکی با سایر مراکز قالیبافی که رنگرزیهای سنتی دارند، میباشد و باوجود برخی رنگهای شیمیایی که بهصورت کمکی مصرف میشود هنوز رنگهای طبیعی در منطقه غالب است. در این مقاله به رنگرزی سنتی در روستای تاریخی جشوقان که در 40 کیلومتری نائین قرار دارد پرداخته شده است. تا حدود 50 سال پیش این روستا دارای چندین واحد فعال رنگرزی سنتی بود و عمده شهرت این روستا به دلیل وجود واحدهای رنگرزی آن بود، اما در حال حاضر تنها 6 کارگاه رنگرزی در این روستا وجود دارد که 5 کارگاه دایر و فعال بوده و 1 کارگاه نیمه تعطیل و رو به تعطیلی بود. این مقاله بهصورت میدانی و با استفاده از اسناد کتابخانهای انجام شده است.
محمد افروغ
چکیده
این مقاله حاصل یک کار میدانی است که در ارتباط با مستندنگاری و معرفی ابعاد فنشناختی و زیباشناختی قالی روستای جیریا بهعنوان فعالترین کانون بافندگی با داشتن و برپا بودن قریب به پانصد دار قالی، در استان مرکزی به نگارش درآمدهاست. کیفیت بافت، مهمترین ویژگی قالی جیریاست که یکی از برندهای مهم قالی ایران است که متأسفانه از شناخت و ...
بیشتر
این مقاله حاصل یک کار میدانی است که در ارتباط با مستندنگاری و معرفی ابعاد فنشناختی و زیباشناختی قالی روستای جیریا بهعنوان فعالترین کانون بافندگی با داشتن و برپا بودن قریب به پانصد دار قالی، در استان مرکزی به نگارش درآمدهاست. کیفیت بافت، مهمترین ویژگی قالی جیریاست که یکی از برندهای مهم قالی ایران است که متأسفانه از شناخت و معرفی دور مانده است. در جیریا طرحها و نقشههای متنوع و مختلفی بافته میشود که به سه طبقه و دسته کلی تقسیم میشوند. الف: طرحها و نقشههای بومی شامل لچک و ترنج(دوحاشیه، لچک و ترنج خورشیدی، دایرهای، افشان، بیضی و لوزی)، دستگاهی(گلدسته)، مستوفی شکسته و تبریزی. ب: طرحها و نقشههای غیربومی شامل خشتی، راوری، زیرخاکی، ظلالسلطان و هفت درویش. پ: طرحها و نقشههایی که توسط طراحان معاصر طراحی و عرضه میشود که شامل اطلسی، مستوفی منحنی، فرهنگ، عقابی، کومهای، مرغ ماهیخوار، تکبته و حاجخانومی است. این پژوهش از نوع بنیادین و روش تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی است. شیوه گردآوری دادهها بهصورت میدانی است.
محمد افروغ
چکیده
این مقاله حاصل یک فعالیت میدانی و در ارتباط با قالی طرح ناظم قشقایی است که در کانونهای اسکان چشمهرحمان و گل-افشان در شهرستان سمیرم از توابع استان اصفهان، به انجام رسیده است. طرح ناظم یکی از برجستهترین طرحها در میان انواع طرحهای رایج در نظام بافندگی قشقایی است که امروزه با رویکرد و ساختاری متفاوت از گذشته در جغرافیای قشقایی ...
بیشتر
این مقاله حاصل یک فعالیت میدانی و در ارتباط با قالی طرح ناظم قشقایی است که در کانونهای اسکان چشمهرحمان و گل-افشان در شهرستان سمیرم از توابع استان اصفهان، به انجام رسیده است. طرح ناظم یکی از برجستهترین طرحها در میان انواع طرحهای رایج در نظام بافندگی قشقایی است که امروزه با رویکرد و ساختاری متفاوت از گذشته در جغرافیای قشقایی -از استان فارس تا جنوب اصفهان(سمیرم)- بافته میشود. روند اسکان و یکجانشین شدن ایل و عشایر قشقایی منجر به تغییر شیوه زندگی و تحول بنیادین در تولید کمی و کیفی، کاربرد و ساختار دستبافتههای قشقایی بهویژه قالی طرح ناظم در بُعد فنشناختی و زیباییشناختی شد. این ابعاد در پژوهش حاضر مورد بررسی و تحلیل قرارخواهد گرفت. نوع تحقیق بنیادین و روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات بهطور غالب، میدانی است. یافتههای تحقیق حاکی از این است که تغییر شیوه زندگی از کوچنشینی به اسکان(یکجانشینی) تأثیرات بنیادین و قابل توجهی را در روند تولید دستبافتههای عشایری و بهطور ویژه قالیهای طرح ناظم داشته است. بهگونهای که فرآیند ذهنیبافی جای خود را به بافت از روی نقشه و الگوهای شطرنجی داده-است. اندازه قالی طرح ناظم نسبت به گذشته کوچکتر شده و عناصر ساختار اصلی طرح (فضای محرابگون، نیمسروها، درخت هزارگل-گُلدان مرکزی و گل و برگهای افشان شده و شکل نعلبکی) دچار تغییرات اساسی شدهاست. تنوع رنگی به مدد حضور رنگهای شیمیائی نسبت به طرح قدیم، بیشتر شدهاست.