نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• میلاد پرنیانی ¹
• جمشید قشنگ ²

¹ دکتری تاریخ ایران پس از اسلام دانشگاه آزاد اسلامی،واحد شبستر،شبستر،ایران.

² مربی سابق گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

کاریزهای خراسان محرک دو شاخصه مهم فرهنگی-اجتماعی بودند: دانش و سبک زندگی. دانش کاریز شامل علومی می‌شد که مبتنی بر مهندسی و زمین‏شناسی بود و به طور موروثی از نسلی به نسل بعد انتقال می‌یافت. از طرفی پیرامون کاریز، فرهنگی نیز نشو و نما یافت که سازگاری با خشکسالی، قناعت در مصرف آب و بهره‌مندی از کار جمعی را ترویج می‌کرد و تبدیل به سبک زندگی مردم خراسان شد. این فرهنگ تا آغاز دوره معاصر زنده و پویا بود اما با ورود به دوران مدرن و زوال تمدن کاریزی، به مرور تولیدات فرهنگی-اجتماعی کاریز نیز به فراموشی سپرده شد. این مقاله با تمرکز بر جغرافیای خراسان، به بررسی جزئیات بیشتری از این زوال می‌پردازد. در این راستا تحولات تاریخی کاریز در یکی از مناطق کاریزخیز خاک ایران بررسی می‏شود تا درک بهتری از کلیت موضوع حاصل گردد. پرسش اصلی این خواهد بود که کاریز چه پیشینه‌ای در خراسان داشته و مولد چه فرهنگی بوده که فقدان آن امروز احساس می‌شود؟ بنا بر ماهیت موضوع از روش توصیفی و تحلیلی در ارزیابی داده‌های تاریخی و جغرافیایی استفاده خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

• کاریز
• خراسان
• تاریخ
• خشکسالی
• فرهنگ

موضوعات

• دانش بومی