دو فصلنامه دانش های بومی ایران

دوفصلنامه علمی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

داوران سال 1398

داوران سال 1399

بررسی دانش بومی شناخت و طبقه‌بندی اجزای محیطی در جهت مدیریت بهینه مراتع مطالعه موردی: عشایر دیلگان در استان کهگیلویه و بویراحمد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان/ دانشکده مرتع و آبخیزداری

3 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی/ دانشکده مرتع و آبخیزداری

چکیده

 
دانش بومی شیوه‌های یادگیری، فهم و نگرش به جهان است که نتیجه سال‌ها تجربه و مشکل‌گشایی بر اساس آزمون‌وخطا به‌وسیله گروه‌هایی از مردم در حال فعالیت می‌باشد که منابع در دسترس را در محیط خود بکار برده و تجربه کرده‌اند. بهره‌برداران مرتع، اعم از جامعه عشایری و روستایی در ایران، از سالیان بسیار دور اندوخته‌های ارزشمندی در زمینه دانش بومی مدیریت مرتع دارند که جزء پتانسیل‌های فرهنگی و سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی این جامعه کهن به شمار می‌روند. بنابراین در این تحقیق به بررسی مبانی تقسیم‌بندی و نام‌گذاری اجزای محیط در مرتع دیلگان به‌عنوان عاملی مهم در نظام‌های طبقه‌بندی عرصه‌های مرتعی از منظر دانش بومی پرداخته شد. گردآوری اطلاعات از طریق مصاحبه در محل زندگی عشایر و مشاهده مشارکتی بر اساس روش پیمایشی صورت پذیرفت. از اطلاعات کسب‌شده از شیوه‌های متفاوت مصاحبه، فیش‌برداری شده و استخراج مفاهیم کلیدی از دانش روایی بومیان صورت گرفت. نتایج این بررسی گویای آن است که عشایر دارای مشاهداتی زیرکانه و دقیق در مورد نظام‌های طبقه‌بندی‌ شده‌اند که کاملاً با شرایط محلی مطابقت دارد. چنان که ایشان برای هریک از اجزای طبیعت پیرامون خود طبقه‌بندی‌های مجزایی قائل بودند. بر این اساس ایشان عرصه مرتع را بر مبنای شکل ناهمواری، دما، پوشش گیاهی، خاک، منابع آب، کاربری اراضی و راه‌های دسترسی تقسیم‌بندی نموده و برای هر یک نام و تعریف مجزایی قائلند. این اجزا به‌گونه‌ای نام‌گذاری و تعریف گردیده است که برای اکثر قریب به‌اتفاق مردم بومی، دارای مفاهیمی کاربردی و شناخته ‌شده است چنان که هرچند که این مفاهیم به‌عنوان منابع مکتوب درجایی ثبت نگردیده، اما اشتراک‌های فرهنگ زیست‌محیطی آنچنان در نام‌گذاری هریک از اجزای زیست‌بوم لحاظ گردیده که برای اکثر مردمان ساکن در عرصه مورد مطالعه، ذکر نام‌های اجزای طبیعت، مفاهیمی مشترک را به ذهن متبادر می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

مراجع
 
-  امیدی، اسداله؛ خاتم ساز، محبوبه و ذوالفقاری، بهزاد. (1391)، اتنوبوتانی؛رویدادیمبتنیبربازنویسیعلمیروایت­هایمردمی. مجله طب سنّتی اسلام و ایران، 1.
-  بارانی، حسین. (1382)، بررسی مبانی فرهنگ مرتعداری در بین گله­داران البرز شرقی. رساله دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
-  پورجعفر، محمدرضا؛ منتظرالحجه، مهدی؛ رنجبر، احسان و کبیری، رضا. (1391)، ارزیابی توان اکولوژیکی به منظور تعیین عرصه­های مناسب توسعه در محدوده­ شهر جدید سهند. جغرافیا و توسعه، 28.
-  حداد عادل، غلامعلی. (1382)، درآمدی بر واژه­گزینی مردمی. نامه فرهنگستان، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 2.
-  دیف رخش، سیده معصومه. (1391)، بررسی دانش بومی مهم ترین گونه های غیر علوفه‌ای منطقه دلی کما، استان کهگیلویه و بویراحمد. پایان نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
-  راسخی، ساره؛ قربانی، مهدی؛ مهرابی، علی‌اکبر و جوادی، سید اکبر. (1393)، بوم شناسی فرهنگی؛ تحلیل دانش بومی و انسجام اجتماعی در مدیریت شیر دام های چراکننده در مرتع (مطالعه موردی: روستای قصر یعقوب – خرم بید- استان فارس). مجله مرتع و آبخیزداری، 67.
-  سازمان جهاد کشاورزی استان کهگیلویه و بویراحمد. (1388)، مطالعات تفصیلی اجرایی حوزه آبخیز دیلگان.
-  شاه ولی، منصور و امیری اردکانی، محمد. (1392)، روش شناسی پژوهش در دانش بومی کشاورزی. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
-  صفوی، کوروش. (1382)، بحثیدربارهطرحواره­هایتصویریازدیدگاهمعنیشناسیِشناختی. فصلنامه نامه فرهنگستان، شماره21.
-  عدل، حمیدرضا؛ مخدوم، مجید و مروی مهاجر، محمدرضا. (1386)، ارزیابی تطبیقی عوامل موثر در توان اکولوژیک سه منطقه غربی، مرکزی و شرقی جنگل‌های شمال ایران. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. شماره 3.
-  غفاری، یعقوب. (1357)، مقدمه­ای درباره پوشش گیاهی کهگیلویه و بویراحمد.یاسوج: انتشارات بی­تا. چاپ اول.
-  فروزه، محمدرحیم؛ حشمتی، غلامعلی و بارانی، حسین. (1393)، جمع­آوری و بررسی اتنوبوتانی برخی گونه­ها در استان کهگیلویه و بویر احمد. مجله طب سنتی در اسلام و ایران. شماره 5.
-  فروزه، محمدرحیم. (1393)، بررسی اتنوبوتانی و پیش بینی زیستگاه مطلوب برخی از گونه­های مهم مرتعی (مطالعه موردی: مرتع دیلگان، استان کهگیلویه و بویر احمد). رساله دکتری علوم مرتع، دانشکده مرتع و آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
-  فرهادی، مرتضی. (1385)، گیاه مردم­نگاری با چکیده و نمونه­هایی از گیاه مردم­نگاری گیاهان خودروی کمره. فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 34 و 35.
-  فرهادی، مرتضی. (1389)، مردمنگاریدانش­هاوفنآوری­هایسنتی: "نانشب" مردمنگارانایران، فصلنامه دانش بومی، شماره 1.
-  یوسفی جلال. (1383)، دانش بومی استفاده از بلوط در شهرستان ممسنی، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد مدیریت توسعه روستایی، دانشگاه تهران.
 
-  Abbas, B., Qarawi, A.A.Al. and Hawas, A.Al. (2002), The Ethnoveterinary Knowledge and Practice of Traditional Healers in Qassim Region, Saudi Arabia. Journal of Arid Environments, 50, 367-379.
-  Dialla, P. E. (1994), The Adoption of Soil Conservation Practices in Burkina Faso, Indigenous Knowledge and Development Monitor, 1, 10-12.
-  Johnson, M. (1987). The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination andReason. Chicago: University of Chicago Press.
-  Júnior, N. N. and Sato, M. (2005), Ethnoecology and Conservation in Protected Natural Areas: Incorporating Local Knowledge In Superagui National Park Management. Brazilian  Journal of Biology, 1, 117-127.
-  Ozturk, M., Uysal, I., Gücel, S., Mert, T., Akcicek, E. and Celik, S. (2008), Ethnoecology of Poisonous Plants of Turkey and Northern Cyprus. Pakistan Journal of Botany, 4, 1359-1386.
-  Rokaya, M. B., Shrestha, M. R. and Ghimir, S. K. (2005), Ethnoecology of Natural Environment in Trans-Himalyan Region of West Nepal. Banko Jankari. Journal of Forestry Information For Nepal, 2, 33-38.
-  Roling, N. (1989), The logic of Extension. Indian Journal of Extension, 3-4, 1-7.
-  Williams, D.L. and Muchena, O.N. (1991), Utilizing IndigenousKnowledge System in Sustainable Agricultural Education to PromoteAgriculture. Journal of Agricultural Education, 4, 52-57.
دو فصلنامه دانش های بومی ایران
دوره 4، شماره 7 - شماره پیاپی 7
فروردین 1396
صفحه 33-72
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار