نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشگاه اراک، دانشکده هنر، گروه فرش
چکیده
هفشجان، یکی از مهم‌ترین کانون‌های تراش و تولید آثار سنگی(سنگ مزار و شیرهای سنگی) است. هنرمندان حجار هفشجانی از گذشته تاکنون و نسل به نسل مشغول این حرفه بوده و امروزه یکی از کانون‌های فعال درتولید انواع آثار سنگی شامل انواع سنگ مزارها، شیرهای سنگی آیینی و تزئینی(دکوراتیو) و سایر احجام سنگی کاربردی و تزئینی، به‌شمار می‌آید. این مقاله، پژوهشی است میدانی که با هدف معرفی انواع آثار حجمی و سنگی هفشجان، بررسی، شناسایی و تحلیل جنبه‌های زیباشناختی و آگاهی از چیستی و چرایی شکل‌گیری نقش و نگاره‌های نقش‌پردازی شده بر بدنه آن‌ها، به نگارش درآمده‌است. سوال اصلی پژوهش این است که: انواع فرم سنگ‌مزارها و شیرهای سنگی هفشجان، علت و اسباب شکل‌گیری آن‌ها و جنبه‌های زیباشناختی و آرایه‌های تزئینی این آثار کدام است و معانی و مضامین آن‌ها چیست؟ تحقیق حاضر از نوع کیفی و بنیادین و روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و شیوه گردآوری داده‌ها، کتابخانه‌ای و میدانی است.
کلیدواژه‌ها
- اعظم‌زاده، محمد و پورمند، حسنعلی. (1388)، "درآمدی بر نحوه شکل‌گیری نقوش در سنگ گورهای منطقه سفید چاه"، مجله هنرهای تجسمی، شماره 39: 9-102.
- پورنامداریان، تقی (1364)، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- پویان، جواد و خلیلی، مژگان. (1389)، "نشانه شناسی نقوش سنگ قبرهای قبرستان دارالسلام شیراز"، مجله کتاب ماه هنر، شماره 144: 107 –
- تمیزی، مهدی (1392)، در سایه سرو: سرونگاره‌های سنگ آرامگاه‌های مردم اصفهان، نشر رسم، چاپ اول.
- تناولی، پرویز. (1388)، سنگ قبر، تهران: نشر بنگاه. چاپ اول.
- جابز، گرترود. (1370)، فرهنگ سمبل‌ها، اساطیر و فولکلور، ترجمه: محمدرضا بقاپور، تهران: نشر اختران، چاپ اول.
- خزایی، محمد. (1381)، نقش شیر در هنر اسلامی، مطالعات هنرهای تجسمی، شماره 17، 57-54.
- دادور، ابوالقاسم و منصوری، الهام. (1385)، درآمدی بر اسطوره‌ها و نمادهای ایرانی و هند در عهد باستان. تهران: نشر کلهر و دانشگاه الزهرا. چاپ اول.
- دهخدا، علی‌اکبر. (1335)، لغت‌نامه دهخدا، تهران، نشر دانشگاه تهران: چاپ اول.
- دوبوکور، مونیک. (1387)، رمزهای زنده جان، ترجمه جلال ستاری، تهران: نشر مرکز، چاپ سوم.
- زاگارل، آلن. (1387)، شیوه زندگی در ارتفاعات استان چهارمحال و بختیاری، ترجمه: کوروش روستائی، تهران: نشر میراث فرهنگی، چاپ اول.
- شوالیه، ژان و گربران، آلن. (1384)، فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضایلی، جلد اول، تهران: نشر جیحون، چاپ اول.
- صفی‌خانی، نینا؛ احمدپناه، سید ابوتراب و خدادادی، علی. (1393)، نشانه‌شناسی نقوش سنگ قبور قبرستان تخت فولاد اصفهان (با تأکید بر نقوش حیوانی شیر و ماهی)، مجله هنرهای زیبا، شماره 4: 80-67.
- طاهری، علیرضا. (1390)، درخت مقدس، درخت سخنگو و روند شکل‌گیری نقش واق، مجله باغ نظر، شماره 19: 54-43.
- قنبری عدیوی، عباس. (1393)، شیر سنگی: پژوهشی در باب شیرسنگی در بختیاری، شهرکرد: انتشارات نیوشه، چاپ اول.
- قنبری عدیوی، عباس. (1398)، بَردِشیر (شیرسنگی) در فولکلور و دانش بومی بختیاری، مجله دانش‌های بومی ایران، شماره 11: 47-1.
- قوکاسیان، زاون. (1392)، بخش مقدمه از کتاب در سایه سرو: سرونگاره‌هایی سنگ آرامگاه‌های مردم اصفهان (اثر مهدی تمیزی)، چ اول، تهران: نشر رسم.
- کاظم‌پور، مهدی. (1398)، مطالعه ابزارآلات ورنی‌بافی روستایی آذربایجان در دوره صفویه بر اساس مطالعه موردی، نقوش سنگ مزارهای گورستان آس‌کلیبر، مجله گلجام، شماره 35: 157-129.
- کوپر، جی سی. (1386)، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه: ملیحه کرباسیان، تهران: نشر نو، چاپ اول.
- محمودی، فتانه. (1396)، تأثیر فلزکاری ساسانیان بر وایکینگ‌ها به واسطه روابط تجاری دو منطقه در مسیر جاده خزر، مجله پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، شماره 14: 160-141.
- محمودی، مریم و الیاسی؛ رضا. (1396)، نماشناسی حیوانات در کتاب طرب‌المجالس، مجله متن‌شناسی ادبی فارسی، شماره 36: 70-57.
- معین، محمد. (1364)، فرهنگ فارسی. تهران: نشر امیرکبیر.
- هال، جیمز. (1386)، فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، تهران: نشر فرهنگ معاصر، چاپ اول.
- الیاده، میرچا. (1389)، رساله در تاریخ ادیان، تهران: نشر سروش، چاپ ششم.
)