نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادمردم شناسی دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
چکیده
بیتوجهی به دانشها و فنآوریهای سنتی در جامعه ما و اغلب کشورهای جهان سوم، و از آن جمله در کشورهای همسایه، در هنگامی اتفاق میافتد که شکستهای پیدرپی برنامههای توسعه به سبک غربی، و نابودی محیط زیست در سطح بینالمللی سبب شده، دانشمندان متأخرتر و روشنبین و آیندهنگر جهان و مجامع بینالمللی همچون فائو، یونسکو، کمیسیون برانتلند و بانک جهانی هر روز بیشتر متوجه خطاهای پیشین خود در امر توسعة جهان سوم، و بیتوجهی به جنبههای فرهنگی و دانشها و فنآوریها و مدیریت و عقلانیت بومی شدهاند؛ و در پی جبران اشتباهات خویش میباشند. اما اغلب شیوه روشنفکرانِ جوامعِ سنتی، همچون آن مرید اصفهانی که حاضر نبود حتی با اقرار مراد به بدخطی خویش، به این واقعیت گردن نهد! همچنان به راه خویش ادامه میدهند. در این مقاله سعی شده که به گوشهای از دانشها و فنآوریهای سنتی ایران پرداخته شود.
واژگان کلیدی: دانش بومی، فنآوری سنتی، جوامع سنتی، توسعه، فنآوریهای مردمی
کلیدواژهها
- ابن بلخی. (1363)، فارسنامه، به کوشش و تصحیح گای لسترنج و نیکلسن، تهران: دنیای کتاب.
- احمد خسروی، علیرضا. (1379)، «دانشها و فنآوریهای سنتی در آیینة علم و تجربة صاحبنظران (میزگرد)»، نمایة پژوهش، ش 13 و 14، بهار و تابستان.
- اصفهانی، محمدحافظ. (1350)، نتیجهالدوله، به تصحیح و مقدمه تقی بینش، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- پویا، عبدالعظیم. (1379)، آبنامة یزد، تهران: شرکت سهامی آب منطقهای یزد، انتشارات نور.
- جهانگیری، علیاصغر. (1367)، کندلوس، تهران.
- خانحکیم، محمدتقی. (1305 هـ ق)، گنج دانش، تهران: دارالخلافه تهران، چاپ سنگی.
- ریچاردز، فرد. (1343)، سفرنامة فرد ریچاردز، ترجمه: مهین دخت صبا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- زکی، محمدحسن. (1320)، صنایع ایران بعد از اسلام، ترجمه: محمدعلی خلیلی، تهران: کتاب فروشی اقبال.
- زهرایی، فضلالله. (بیتا )، گلستان خوانسار، تهران، مؤلف.
- ساعدلو، هوشنگ. (1357)، مسائل کشاورزی ایران، تهران: رواق.
- سرافرازی، رضا. (1372)، «آسیآبهای کمره و پیشینه آسیآبهای آبی در ایران»، فصلنامة علوم اجتماعی، ش 5 و 6، پاییز و زمستان، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.
- سیاح محلاتی، محمدعلی. (1356)، خاطرات حاج سیاح، به تصحیح سیفالله گلکار، زیر نظر ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
- سیسیل، ادواردز. (1368)، قالی ایران، ترجمه: مهین دخت صبا، تهران: فرهنگسرا.
- شاردن، ژان. (1350)، سفرنامة شاردن، ترجمه: محمد عباسی، تهران: امیرکبیر، چلد چهارم.
- شاهینپور، حمید. (1382)، «... آسیاهای بادی (آسیادها)»، نامة پژوهشگاه میراث فرهنگی، ش 3، تابستان.
- علم در اسلام، به اهتمام احمد آرام. (1366)، تهران: سروش.
- فرهادی، مرتضی. (1368)، «ماشینهای آبی و استفادة غیرزراعی از آبهای زمستانه چشمهها و کاریزها»، مجلة جهاد، ش 121، مهر.
- فرهادی، مرتضی. (1373)، «آسیبشناسی پژوهشهای فرهنگ عامیانه و...، فصلنامة علوم اجتماعی، ش 5 و 6، پاییز و زمستان.
- فلاندن، اوژن. (1356)، سفرنامة اوژن فلاندن، ترجمه: حسین نورصادقی، تهران.
- کلاید کلاکن، کروبر. (1357)، تعریفها و مفهوم فرهنگ، ترجمه: داریوش آشوری.
- گوبلو،هانری. (1371)، قنات فنی برای دستیابی به آب، ترجمه: ابوالحسن سروقد مقدم؛ محمدحسین پاپلی یزدی، مشهد: آستان قدس رضوی.
- مدرس رضوی، مجتبی. (1372)، «آسیابهای بادی»، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، ش 29.
- مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین. (1356)، مروجالذهب و معادنالجوهر، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران، جلد اول.
- مقدسی، ابوعبدالله محمدبن احمد. (1361)، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمه: علینقی منزوی، تهران: کاویان.
- ملک، حسین. (1357)، گزارشی دربارة نابسامانیهای کشاورزی، مملکت و امکانات مقابله با آنها، تهران: مرکز تحقیقات ایرانی.
- ملکالشعرا بهار. (1366)، تاریخ سیستان. (تصحیح)، تهران: پدیده خاور.
- تحویلداری اصفهانی، میرزا حسین خان. (1342)، جغرافیای اصفهان، به کوشش منوچهر ستوده، تهران: دانشگاه تهران.
- ورزی، منصور. (1355)، هنر و صنعت قالی در ایران (مشتمل بر سیری در تاریخ رنگرزی و طرح و بافت قالی)، تهران: رز.
- وولف،هانس. ای. (1372)، صنایع دستی کهن ایران، ترجمه: سیروس ابراهیمزاده، تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
- ویلیامز، سو. (1376)، فرهنگ و توسعه (رهیافت مردمشناختی توسعه)، ترجمه: نعمتالله فاضلی؛ محمد فاضلی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
هولتسر، ارنست. (1355)، ایران در یکصد و سیزده سال پیش، ترجمه: محمد عاصمی، تهران: مرکز مردمشناسی ایران.