نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه فرش، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران، ایران
چکیده
کارخانۀ قالی اعتماد، موجب تغییرات شگرفی در تاریخ فرش قزوین شد. تولیداتی که در دو دهه نخست قرن چهاردهم شمسی نام قزوین را در بین خریداران قالی دستباف مطرح نمود. وجود نقشه‌ها و چند تخته قالی از کارخانه اعتماد حاوی اطلاعات ارزشمندی است. کندوکاوی در وجوه بینامتنی قالی اعتماد در بستر تاریخی هدف اصلی مقاله پیش رو است. با این پرسش که «ویژگی‌های کیفی و بصری نقشه‌های قالی اعتماد محفوظ در موز‌ۀ شهر قزوین چگونه قابل تحلیل است؟» به نظر می‌رسد با وجود بافندگان گوناگون از اقصی نقاط ایران در کارخانه اعتماد، قالی‌های تولید شده به سبکی منحصر بفرد خلق شده‌اند و نوآوری در طراحی مشهود است. جهت نیل به نتیجه پژوهش که ماهیتی کیفی دارد. ارتباط اقلیم و تأثیر آن بر شکل‌گیری نقوش غیرقابل‌انکار است. انگور و پسته به‌عنوان دو محصول مهم باغستان‌های سنتی قزوین، منبع ترسیم برگ تاک و گل‌های خوشه‌ای پسته‌ای بوده‌اند. در میان تمام نمونه‌های برجای‌مانده در موزه و سایر موارد مشاهده‌شده، ختایی‌ها از فراوانی بیشتری نسبت به اسلیمی‌ها برخوردار بودند. طیف رنگی در قالی‌های اعتماد وسیع بوده و قالیچه‌ای با موضوع آزمونه رنگ قالی اعتماد بیانگر بهره‌مندی از بیست و یک رنگ در تولیدات کارخانه بوده که دلالت بر شاخصه‌های تولیدات کارخانه اعتماد دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- آصف زاده، محمدباقر. (1374)، قزوین در گذرگاه هنر، قزوین: بحرالعلوم، چاپ اول.
- بی‌نا. (1351)، شاهکارهای فرش ایران، تهران: شرکت تبلیغاتی و انتشاراتی پیشگر، چاپ اول.
- جواهری، فائزه. (1388)، «پژوهشی دربارۀ فرش قزوین (تاریخچه، علل رکود، راهکارهایی برای احیا)»، مجموعه مقالات نخستین گردهمایی گنجینه‌های از یاد رفته هنر ایران (جلد سوم: بافته‌ها)، تهران: فرهنگستان هنر، 94-85، چاپ اول.
- حشمتی رضوی، فضل‌الله. (1389)، تاریخ فرش (سیر تحول و تطور فرش‌بافی ایران)، تهران: سمت، چاپ دوم.
- حصوری، علی. (1385)، مبانی طراحی سنتی در ایران، تهران: چشمه، چاپ دوم.
- حصوری، علی. (1394)، سفرنامۀ حاجی مهندس، تهران: چشمه، چاپ یکم.
- شاپوریان، رضا. (1386)، اصول کلی روانشناسی گشتالت، تهران: رشد، چاپ اول.
- شادلو، داود، ایرانپور، امین، رشادی، حجت، کارگر، حمید و لطفی، احمد. (1390)، شناسایی، ریشه‌یابی و احیای طرح‌ها و نقوش فرش استان قزوین، وزارت صنعت، معدن و تجارت: مرکز ملی فرش.
- صادقی، مسعود. (1385)، فرش قزوین، ماهنامه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی قالی ایران، شماره 71. صص 26-27.
- صحرایی، منیژه. (1385)، بررسی نقش و رنگ در دستبافته‌های منطقۀ قزوین، طرح پژوهشی، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین.
- فکوهی، ناصر. (1395). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی، تهران: نشر نی، چاپ دهم.
- قاسم نژاد، عبدالحسین. (1391). پژوهشی باستان‌شناسانه در زیرانداز بافی ایران، تهران: انتشارات برگ نو، چاپ نخست.
- محمد سیاها، فهیمه. (1384). پیشینۀ تاریخی فرش دستباف در استان قزوین، طرح پژوهشی، قزوین: سازمان بازرگانی.
- محمد سیاها، فهیمه. (12/09/1390). مصاحبه شخصی.
- نصیری، محمدجواد. (1374). سیری در هنر قالی‌بافی ایران، تهران: صاحب اثر، چاپ اول.
- نصیری، محمدجواد. (1389). افسانۀ جاویدان فرش ایران، تهران: فرهنگسرای میر دشتی، چاپ نخست.
)