نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2 مدیریت دامپروری، دانشکده کشاورزی، دانشکاه باهنر کرمان
چکیده
هدف مطالعه حاضر بررسی دانش دامداران شهرستان دره‌شهر استان ایلام در خصوص دو گونه گیاهی گل میمونی سازوئی و گاوزبان بود. بدین منظور از روش‌های مشاهده میدانی، مصاحبه نیمه‌ساختارمند و بازخورد جامعه با 57 دامدار باتجربه و آگاه دارای پروانه چرایی استفاده شد. نتایج نشان داد که دامداران از دانش عمیقی در خصوص جنبه‌های مختلف دو گیاه برخوردار بودند. این دانش دربردارنده تشریح خصوصیات مورفولوژیکی و گیاهشناسی، فنولوژی، زیستگاه شامل پراکنش جغرافیایی، خصوصیات اکولوژیکی و گونه‌های گیاهی همراه، خصوصیات علوفه‌ای، نحوه برداشت گیاه، خواص درمانی و عوارض جانبی بود. نتایج مطالعه نشان داد اصلی‌ترین خواص داروشناسی گونه گل میمونی سازوئی بر مبنای دانش سنتی دامداران در درمان سوختگی، رفع عفونت داخلی اندام تناسلی زنان و رفع عفونت به طور کلی و درمان جوش بود. این خواص برای گونه گاوزبان شامل اثر آرام‌بخشی و کاهش استرس و افسردگی بود. همچنین نتایج فرسایش دانش سنتی گیاهان دارویی ناشی از فوت سالخوردگان با تجربه در زمینه گیاهان دارویی و عدم علاقمندی نسل جدید به دانش سنتی را نشان داد. نوآوری این مطالعه در بررسی عمیق دانش سنتی دامداران در رابطه با ابعاد مختلف اتنوبوتانی در کنار خواص دارویی گیاهان است. دانش سنتی دامداران از ظرفیت بالایی در ترکیب با دانش مدرن برخوردار است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- اژدری‌زرمهری، حسن؛ ناظمی، صمد؛ قاسمی، المیرا؛ موسوی، زهرا؛ طهماسبی، زینب؛ فرساد، فرزانه و فرزام، امیر. (1393)، «اثر عصاره هیدروالکلی گیاه تشنه داری (Scrophularia striata) برترمیم زخم سوختگی در موش صحرایی»، گروه فیزیولوژی دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، دوره 16، شماره 5: 48 - 42.
- اصغری، سلیمان. (1382)، بررسی نقش ترویج در پذیرش بیولوژیک در بین پنبه‌کاران منطقه دشت مغان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
- امراللهی، امیررضا؛ فروزه، محمدرحیم؛ بارانی، حسین و یگانه، حسن. (1400)، «مطالعه دانش بومی گیاهان مورد استفاده بهره‌برداران در مراتع گوغر بافت استان کرمان»، دو فصلنامه علمی دانش‌های بومی ایران، سال 6، شماره 14.
- امیدی، حشمت؛ نقدی‌بادی، حسنعلی؛ امیدی، حسن؛ عباسی، نصرت اله؛ ضیایی، سید علی و ترابی، حسین. (1386)، مطالعات اتنوبوتانی روی گیاهان دارویی استان ایلام، ایران. سومین همایش گیاهان دارویی، دوره 1، شماره 2.
- -امیری عقدایی؛ سید فتح اله و زارع زردیینی، حسین. (1393)، «بررسی عوامل مؤثر بر بهبود و توسعه بازار گیاهان دارویی در ایران؛ مطالعه موردی شهر اصفهان»، فصلنامه تحقیقات بازاریابی نوین، سال 4، شماره 1: 214- 195.
- ایوبی، حامد؛ جمالی‌فر، حسین؛ محمدپور، فاطمه؛ گودرزی، سعید؛ فاضلی، محمدرضا؛ عطار، فریده؛ حاجی‌آخوندی، عباس و یاسا، نرگس. (1393)، «بررسی اثرات ضدباکتریایی گیاه Scrophularia striata Boiss بر روی سویه‌های مقاوم Pseudomonas aeruginosa»، فصلنامه گیاهان دارویی، سال 13، دوره 4: 73-80.
- بارانی، حسین؛ بهمنش، بهاره و شهرکی، محمدرضا. (1391)، «دانش بومی گیاهشناسی گیاهان دارویی منطقه چهارباغ از مراتع استان گلستان»، دانش‌های بومی ایران، دوره 13، شماره 2: 61-86.
- باقری، زهرا و فروزه، محمدرحیم. (1398)، «بررسی وضعیت فروشندگان گیاهان دارویی و معرفی گیاهان دارویی پرکاربرد در عطاری‌های شهر گرگان»، مجله طب سنتی اسلام و ایران، دوره 10، شماره 3: 304-291.
- ببری، شیرین؛ دوستی، محمدحسین؛ فاتحی، لاله و سالاری، علی‌اکبر. (1391)، «تأثیر عصاره گیاه تشنه داری (Scropholaria striata) بر روی رفتارهای اضطرابی و افسردگی در موش‌های سوری نر بالغ»، نشریه علوم دارویی، سال 18، شماره 2.
- بهرامی، علی‌محمد؛ ملکی، عباس؛ نظری، محمدرضا و پاکزاد، ایرج. (1389)، «بررسی اثر عصاره آبی و الکلی گیاه تشنه داری روی باکتری‌های استافیلو کوک اورئوس و سودوموناس آئروژینوزا در محیط آزمایشگاهی»، فصلنامه شناخت و کاربرد گیاهان دارویی، دوره 1، شماره 3: 33-40.
- توکلی صابری، محمدرضا. (1371)، گیاهان دارویی انتشارات روزبهان. تهران.
- حاجی آخوندی، عباس و بلیغ، ناصر. (1381)، راهنمای کاربردی گیاهان دارویی. انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی.
- خاتم ساز، محبوبه. (1381)، فلور ایران تیره گاوزبان (Boraginaceae) انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع.
- خدایاری، حامد. (1395)، «مطالعه فلور و معرفی گونه‌های گیاهی در معرض خطر دره‌شهر (استان ایلام)»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی گیاه و زیست‌بوم، سال 12، شماره 47: 28-3.
- خرمی، ثریا و حقیقی، رضا. (1394)، «گیاهان دارویی و خوراکی روستای سراب‌کلان استان ایلام»، فرهنگ ایلام، نشریه علمی وزارت علوم، دوره 16، شماره 47 -46: صفحه 135-160.
- دواسمت، پترا. جی.ام.دو و حسین‌زاده، حسین. (1383)، عوارض جانبی داروهای گیاهی. جلد 3، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 257 صفحه.
- ذوالفقاری، اسلام؛ عادلی، ابراهیم؛ مظفریان، ولی‌اله؛ بابایی کفاکی، ساسان و حبیبی بی بالانی، قاسم. (1391)، «شناسایی گیاهان دارویی منطقه ارسباران و مطالعه دانش بومی مردم محلی (مطالعه موردی: جنگل‌های ارسباران، حوضه آبخیز مردانقم چای)»، تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، دوره 28، شماره 3: 534-550.
- رحمتی، زهرا. (1392)، خواص طبی گیاه تشنه داری، همایش ملی کاربرد گیاهان دارویی در سبک زندگی و طب سنتی، تربت‌حیدریه، دانشگاه تربت‌حیدریه.
- رضایی، کلثوم؛ نیکخواه، سمیه؛ نوری، مریم و شوهانزاده، مرضیه. (1392)، تشنه داری (گیاه گل میمونی Scrophularia striata) گیاهی معجزه‌آسا در آلامتو (ایلام)، سومین همایش ملی گیاهان دارویی.
- زرگری، علی. (1376)، گیاهان دارویی، جلد دوم، چاپ سوم انتشارات دانشگاه تهران.
- زرگوش، زهرا؛ قوام، منصوره و طویلی، علی. (1398)، «مقایسه خاصیت آنتی اکسیدانی و فنول کل گیاه تشنه‌داری (Scropholaia striata Boiss) در شرایط آب و هوایی مختلف استان ایلام»، مجله پژوهش‌های گیاهی، دوره 32، شماره 4: 759-768.
- شوهانی، بهناز و طاهری مقدم، میهن. (1388)، «بررسی اثر التیام بخشی عصاره هیدروالکلی گیاه تشنه داری (Scrophularia striata) بر روی زخم باز پوستی خرگوش»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، سال 17، شماره 4.
- عباسی، ناظر؛ عزیزی جلیلیان، فرید؛ عبدی، مظفر و سیف‌منش، مریم. (1385)، «بررسی اثر ضد میکروبی عصاره گیاه Scrophularia striata Boiss بر روی استافیلوکوکوس اورئوس و پسودوموناس ائروژینوزا و مقایسه آن با آنتی‌بیوتیک‌های مؤثر انتخابی»، نشریه گیاهان دارویی، سال 6، شماره 1: 18-10.
- غفاری، فرزانه؛ ناصری، محسن و خدادوست، محمود. (1389)، «طب سنتی ایران و دلایل لزوم احیاء و توسعه آن»، مجله طب و تزکیه، سال 19، شماره 3: 71 - 63.
- مجنون‌حسینی، ناصر؛ نعیمی، محمدحسین و اویسی، مصطفی. (1398)، «تأثیر تاریخ و بسترهای کاشت بر تقویم رشد گیاه دارویی گل میمونی سازویی»، نشریه پژوهش‌های زراعی ایران، سال 17، شماره 2: 255 - 264.
- محمودیان، حبیب اله. (1383)، آشنایی با جغرافیای استان ایلام. انتشارات گویش، ایلام، 48 صفحه.
- مظفریان، ولی‌الله. (1392)، فرهنگ نام‌های گیاهان ایران. فرهنگ معاصر، 740 صفحه.
- مظفریان، ولی‌الله. (1394)، شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران، فرهنگ معاصر، 1444 صفحه.
- نورحسینی، سید علی؛ فلاحی، اسماعیل؛ الهیاری، محمدصادق؛ قلی نژاد، سپیده و مجلسی، سمیه. (1396)، شناسایی فعالیت‌های اقتصادی و آموزشی – ترویجی اثرگذار بر توسعه سطح زیر کشت گیاهان دارویی: مقایسه وزن دهی آنتروپی و فازی مثلثی در روش دلفی»، فصلنامه پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 10. شماره 4.
- ولی‌پور، اکرم؛ نوری، افسانه؛ ولی‌پور، مهدی و دلفانی، مریم. (1394)، معرفی برخی گیاهان دارویی خودروی محلی مورد استفاده مردم بومی شهرستان‌های دره‌شهر، بدره ـ آبدانان (استان ایلام). اولین همایش گیاهان دارویی و داروهای گیاهی.
- هواسیان، محمدرضا؛ پناهی، جعفر؛ پاکزاد، ایرج؛ داودیان، عبداله؛ جلیلیان، آناهیتا و زمانیان عضدی، مونا. (1391)، «بررسی اثر عصاره هیدروالکلی گیاه تشنه داری بر روی کاندیدا آلبیکنس در شرایط آزمایشگاهی»، مجله پژوهشی دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشت درمانی شهید بهشتی، دوره 36، شماره 1: 36 - 19.
- یوسف‌وند، سهیلا؛ بارانی، حسین؛ عظیمی، مژگان سادات؛ نیک‌نهاد، حمید و شریفیان، ابوالفضل. (1400)، بوم‌شناسی و دانش بومی گیاهان دارویی شور پسند مراتع اینچه برون، استان گلستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مرتعداری. دانشکده مرتع و آبخیزداری. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
)