نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران، زاهدان
2 استادیار گروه پژوهش هنر، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران، زاهدان
چکیده
تنوع نقوش، تکنیک‌های دوخت، ظرافت بالا و هندسه‌ای که در هنر بلوچی‌دوزی نهفته است در قرن اخیر موجب جلب نظر طراحان در سطح ملی و بین‌المللی شده است. دوخت بلوچ باتوجه به پارچۀ زمینه به دو روش تارکش و تارشمار قابل اجراست. در دوخت‌های تارشمار تزئینات بلوچی‌دوزی بر روی قطعات هندسی جداگانه‌ای دوخته شده و سپس به لباس اصلی متصل می‌شوند، اما دوخت‌های تارکش مستقیم بر روی پارچۀ اصلی لباس اجرا می‌شوند و ارزش هنری بالاتری دارند، اما باید در نظر داشت که تمام نقوش و تکنیک‌های دوخت با این روش قابل اجرا نیستند. پژوهش حاضر به روش تحلیلی ـ توصیفی در پی پاسخ‌گویی به این پرسش است که؛ در تزئین لباس غیربومی با چه شیوه‌هایی می‌توان نقوش بلوچی را به صورت سنتی اجرا کرد؟ تلاش جهت شناخت نقوش بر مبنای پارچۀ زمینه جهت اجرای آسان و راحت در مباحث طراحی لباس هدف اصلی این پژوهش است. این نتایج حاصل شد که نقوش انتزاعی بر روی پارچه‌های با بافت معمولی به صورت ذهنی و تارکش قابل اجرا هستند و نقوش هندسی به جز تکنیک‌های پرکار پنوچی و چوتل که فقط بر روی پارچۀ تارشمار قابل اجرا بوده، به صورت تارکش و ذهنی بر روی پارچه‌های معمولی نیز قابل اجرا هستند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- ایمانی، الهه و قانی، افسانه. (1400). طراحی مانتوی مجلسی بانوان با الهام از طرح و رنگ قالی‌های قشقایی، فصلنامه علمی زن در فرهنگ و هنر، دوره سیزدهم، شماره 4: 605-627.
- دکالی، زیور و دکالی، زینت. (1385). هنر سوزن‌دوزی زنان بلوچ، فرهنگ مردم، سال چهارم، شماره 17: 97-124.
- راستگو، فاطمه و زرین‌آبادی، احسان و چیذری فرد، غزاله. (1401). الهام گیری از نقوش سفالینه‌های استان سیستان و بلوچستان در طراحی لباس، علوم و فناوری نساجی و پوشاک، دوره یازدهم، شماره 1: 47-64.
- علیزاده، ژیلا. (1377). گردشی در کارگاه صنایع‌دستی ایران سوزن‌دوزی_زری‌بافی، نشریه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران، دوره نوزدهم، شماره 361: 50-53.
- غریبی تهران، فیروزه و مقسم، عبدالرسول و حسین پور کاسگری، علیرضا. (1399). تزئین لباس مجلسی بانوان با استفاده از سیستم هوشمند نوری، علوم و فناوری نساجی و پوشاک، دوره نهم، شماره 4: 43-51.
- غلامی، سهیلا. (1395). طراحی مدگرایانه لباس ویژه بانوان ایرانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته هنر، دانشگاه هنر تهران، دانشکده هنرهای کاربردی.
- قاسمی، مرضیه و محمودی، سکینه‌خاتون و موسوی حاجی، سید رسول. (1392). ساختار صوری نقوش طبیعی در سوزن‌دوزی زنان بلوچ (با تأکید بر نمونه‌های شهرستان سراوان)، نگره، دوره هشتم، شماره 27: 60-73.
- محمودزهی، موسی. (1393). هنر بلوچستان، مشهد: نشر راهیان سبز.
- یعقوبی، حمیده. (1393). سوزن‌دوزی‌های پوشاک زنان بلوچ؛ نقش و رنگ، فصلنامه فرهنگ مردم ایران، سال یازدهم، شماره 38 و 39: 52-78.
)