نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی دانشگاه هنراسلامی تبریز
2 عضو هیت علمی دانشگاه هنراسلامی تبریز
چکیده
تحقیق حاضر باهدف بازسازی فناوری ساخت سفال نقش کنده نوع آقکند به روش تجربی تحلیلی به بررسی سفال نقش کنده قرون میانی دوره اسلامی می پردازد. براساس مطالعات اسنادی -کتابخانه‌ای و تحلیلی بر مبنای مطالعه برروی نمونه‌های بدست آمده ازسفال معروف به نوع آقکند برای پاسخگویی به سؤالاتی ازجمله 1-فرآیند شکل گیری و تحولات سفال نقش کنده تا دوران اوج آن به چه صورت بوده است؟ 2-باتوجه به مطالعه نمونه هاودر رابطه بافرایند فنی سفال نقش کنده نوع آقکند چگونه می‌توان مراحل ساخت آن را احیا نمود؟ اقدام شده است. درهمین راستاتاریخچه و فنون سفال نقش کنده وتحولات آن درایران، مراحل ساخت سفال نقش‌کنده، با تأکید بر پانزده نمونه از سفال نوع آقکندصورت گرفته است. از آزمایش‌های تجربی جهت نمونه‌سازی و آزمون بدنه‌ی سفال و لعاب، براساس مشاهدات مجموعه سفال‌های آقکندوهمچنین تحلیل مطالعات در رابطه باروش ساخت و لعاب مصرفی استفاده شده است. در بخش بازسازی، مرحله‌ی ساخت مجدد بدنه، گلابه و لعاب‌ها مورد آزمایش و تحلیل قرارگرفته است. نتایج نشان دادبادر نظر گرفتن مواردی از قبیل هماهنگی بدنه رسی، هماهنگی گلابه سفید با لعاب رنگی و هماهنگی لعاب رنگی با پوشش لعاب شفاف بر بدنه وکنترل فرمول و مقادیرمواد، می‌توان لعاب موردنظر را بازسازی نمود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- اتینگهاوزن، ریچارد و گرابر، الگ. (1378)، هنر و معماری اسلامی، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: سمت.
- برند، باربارا. (1383)، هنر اسلامی، ترجمه: مهناز شایسته فر، از مجموعه آثار هنر اسلامی، تهران: موسسه مطالعات هنر اسلامی.
- بهرامی، مهدی. (1327)، صنایع ایران، تهران: دانشگاه تهران.
- پوپ، آرتور آپم. (1387). سیری در هنر ایران. (س. پرهام، ویرایش). جلد 4، 6، 9. تهران: علمی و فرهنگی.
- تالبوت رایس، دیوید. (1375)، هنر اسلامی، ترجمه: ماه ملک بهار، تهران: علمی و فرهنگی.
- توحیدی، فائق. (1378)، فن و هنر سفالگری، تهران: نشر سمت.
- دیموند، موریس اسون. (1383)، راهنمای صنایع اسلامی، ترجمه: عبدالله فریار، تهران: علمی و فرهنگی.
- رازانی، مهدی؛ آجورلو، بهرام؛ حائری. ا؛ و تیرانداز، آرش. (1392). بررسی‌های باستان سنجی سفال‌های دوران اسلامی (اسگرافیتو) قره‌داغ، شماره طرح پژوهشی 8195. دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
- شاطری، میترا؛ لاله، هایده و چوبک، حمیده. (1398)، «بازنگری در طبقه‌بندی و تاریخ گذاری سفال گونۀ نقش کنده در گلآبه (اسگرافیتو) در ایران دورۀ اسلامی»، مجله پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، دوره نهم،شماره 21: 173 - 188.
- فریه، دبلیو. (1374)، هنرهای ایران، ترجمه: پرویز مرزبان، تهران: نشر فروزان.
- فهروری، گزا. (1388)، سفالگری جهان اسلامی، ترجمه: مهناز شایسته فر، از مجموعه آثار هنر اسلامی (19)، تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.
- کامبخش‌فرد، سیف‌الله. (1383)، سفال و سفالگری در ایران از ابتدای نو سنگی تا دوران معاصر، تهران: ققنوس.
- کیانی، محمد یوسف. (1357)، سفال ایرانی بررسی سفالینه‌های ایرانی مجموعه نخست‌وزیری، تهران: فرهنگ معاصر.
- کیانی، محمد یوسف. (1380)، پیشینه سفال و سفالگری در ایران، تهران: نسیم دانش.
- کیانی، محمد یوسف و کریمی، فاطمه. (1364)، هنر سفالگری دورۀ اسلامی ایران، تهران: مرکز باستان‌شناسی ایران.
- گروبه، ارنست ج. (1384)، سفال اسلامی، ترجمه: فرناز حایری، جلد هفتم از گزیده ده‌جلدی مجموعه هنرهای اسلامی، گردآورنده: نادر خلیلی، تهران: کارنگ.
- گرجستانی، سعید. (1379)، آموزش فن سفالگری و سرامیک، تهران: دانشگاه هنر.
- ویلسن آلن، جیمز. (1383)، سفالگری اسلامی، ترجمه: مهناز شایسته فر، از مجموعه آثار هنر اسلامی، جلد 8، تهران: موسسه مطالعات هنر اسلامی.
- هیلن برند، رابرت. (1386)، هنر و معماری اسلامی، ترجمه: اردشیر اشراقی، مترجم، تهران: روزنه.
)