نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار مردم شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
2 گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنرکرمان، کرمان، ایران.
چکیده
استان هرمزگان بهعنوان کانون دانشهای بومی و تنوع فرهنگی در جنوب ایران شناخته میشود. پوشش سنتی زنان، یعنی “برقع”، فراتر از یک پوشش صرف، حامل لایههای معنایی، اجتماعی و اقتصادی است. با وجود اهمیت تاریخی و فرهنگی، پژوهشهای اندکی بهصورت پدیدارشناختی به تجربه زیسته زنان از کارکردهای برقع پرداختهاند. هدف این پژوهش، تحلیل ابعاد زیسته برقعپوشی زنان هرمزگان است.
پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی و چارچوب پدیدارشناسی تجربیات زیسته انجام شده است. دادهها از طریق مصاحبههای نیمهساختاریافته با ۱۵ زن برقعپوش (با نمونهگیری هدفمند و رسیدن به اشباع نظری) گردآوری شد. تحلیل دادهها با نرمافزار MAXQDA و روش کدگذاری تماتیک انجام گرفت.
تحلیل دادهها منجر به استخراج ۲۴۹ کد اولیه شد که در قالب سه مضمون اصلی دستهبندی شدند: ابعاد نمادین و ادراکات حسی، تجلی باورها و الزامات فقهی، و بازنمایی هویت و ساختارگرایی فرهنگی. یافتهها نشان میدهند برقع بهمثابه واسطه فرهنگی عمل کرده و گذار نسلی از کارکرد “پوشاندن و دیده نشدن” به سمت “آراستگی و عاملیت اقتصادی” را تجربه کرده و
این مطالعه با مستندسازی تجربه زیسته زنان، ابعاد چندوجهی دانش بومی برقع را آشکار کرده و بر آسیبپذیری این سنت در برابر مدرنیته تأکید میکند. ضرورت توجه سازمانهای فرهنگی به حفظ این میراث ناملموس را برجسته میسازد.
کلیدواژهها
موضوعات
)