رضا رحیم نیا؛ مهران قرائتی؛ علی زمانی فرد
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 145-177
چکیده
دانش حفاظت و مرمت به مثابه هنر و علم حفظ و انتقال میراثِ گذشته به آیندگان، همواره نیازمند پایه های نظری است که این موضوع با فهمِ دقیقِ دانشِ گذشته میتواند به درکی عمیق و بومی از بُعد نظری برسد. علاوه براین، مبانی نظری ملحوظ در این دانش میتواند بعنوان یک راهنمای نظری مدنظر باشد. کمبود ابزارهایِ مناسبِ نظریه پردازی در رشته مرمت و احیای ...
بیشتر
دانش حفاظت و مرمت به مثابه هنر و علم حفظ و انتقال میراثِ گذشته به آیندگان، همواره نیازمند پایه های نظری است که این موضوع با فهمِ دقیقِ دانشِ گذشته میتواند به درکی عمیق و بومی از بُعد نظری برسد. علاوه براین، مبانی نظری ملحوظ در این دانش میتواند بعنوان یک راهنمای نظری مدنظر باشد. کمبود ابزارهایِ مناسبِ نظریه پردازی در رشته مرمت و احیای بناهای تاریخی با توجه به جوان بودن مقاطع تحصیلات تکمیلی و نظریه های غربی که تجانس کاملی با مسائل موجود در ایران ندارند، نیاز بکارگیری روشهای کیفی- تفسیری، متجانس با ماهیت کیفی آن را ایجاب کرده است. در کنار تنوع این روشهای کیفی و با توجه به خلأ نظری موجود، می-توان روشهای پژوهشی که این مهم را فراهم میکنند مدنظر داشت. از این رو "نظریه زمینه ای" بعنوان یک روش میتواند مورد توجه باشد؛ علیرغم اینکه مطالعات انجام شده با استفاده از روش مذکور در این حوزه چه در جهان و چه در ایران بسیار محدودند.در راستای ضرورتِ طرح این مباحث نظری و اهمیت آنها، هدف این مقاله تبیین ویژگی‌ها و فرآیند "نظریه زمینه ای" به‌عنوان روش پژوهش، چگونگی استفاده از آن در مطالعات دانش بومی حفاظت و شناخت جنبه های کاربردی آن در این مطالعات است. این مطالعه از دو روش توصیفی- تحلیلی برخاسته از مطالعات نظری برای شناسایی نظریه زمینه ای و روش پیمایشی برآمده از تجربه عملی به‌کارگیری نظریه زمینه ای در حفاظت و مرمت بهره برده است. در نهایت نیز مراحل کلی یک مطالعه با این روش در پژوهشهای دانش بومی حفاظت تبیین شده است. نتیجه اینکه بررسی قابلیتهای این روش نشان میدهد پژوهشهای انجام شده با آن خواهند توانست بخش مهمی از محدودیتهای نظری را مرتفع و میتوان از آن بعنوان روش ارائه نظر، درک و فهم در حوزه حفاظت بهره گرفت.
منیژه مقصودی؛ فریبا صدیقی
چکیده
مقاله حاضر حاصل پژوهشی میدانی-اسنادی است که در جامعه زرتشتیان، پیرامون درمان‌های بومی انجام شد.در این پژوهش با توسل به روشهای مردم‌شناختی شیوه‌های درمانی رایج در بین زرتشتیان مطالعه شد. میدان مطالعه شهر یزد و تمرکز اصلی به دو محله زرتشتی‌نشین نصرآباد و کثنویه یزد بود.امروزه، مانتره‌درمانی رایج‌ترین شیوۀ درمانی در میان زرتشتیان ...
بیشتر
مقاله حاضر حاصل پژوهشی میدانی-اسنادی است که در جامعه زرتشتیان، پیرامون درمان‌های بومی انجام شد.در این پژوهش با توسل به روشهای مردم‌شناختی شیوه‌های درمانی رایج در بین زرتشتیان مطالعه شد. میدان مطالعه شهر یزد و تمرکز اصلی به دو محله زرتشتی‌نشین نصرآباد و کثنویه یزد بود.امروزه، مانتره‌درمانی رایج‌ترین شیوۀ درمانی در میان زرتشتیان برای درمان بیماریهای روحی است و موبدانی که به متون مقدس و خوانش صحیح آن آگاهی دارند در مقام مانترهدرمانگران هستند. زرتشتیان در گذشته بیماری را نتیجه یورش نیروهای اهریمنی (انگرهمنیو) به جهان میدانستند اما امروزه، با پیشرفت علم این نگاه سست گردیده است،گرچه به باور زرتشتیان انگرهمینو همچنان حضور دارد اما معنای انگرهمینو اندیشه تخریبگر و بد انسان است و انسان با قدرت انتخاب و اراده خود می تواند در راه بدی یا نیکی قدم بگذارد که اندیشه تخریبگر و خارج شدن از راه راستی و اهورامزدا منجر به بیماریهای روحی می‌گردد. مطابق با یافتهها دالهای مرکزی اعتقادات زرتشتیان از قبیل خرد و فرشکرد باعث میشود که زرتشتیان در درمان بیماریها صرفاً به مانتره درمانی متوسل نشوند بلکه آن را در کنار پزشکی نوین به کار برند.
محمد افروغ؛ فتحعلی قشقایی فر
چکیده
دست‌بافته‌های عشایری و به‌طور ویژه قشقایی، مهمترین هنر تجسمی ایشان است. اصالت این بافته‌ها متشکل از هویت زیباشناختی(طرح و نقش و رنگ‌بندی) و فن‌شناختی(فنون‌بافت، رنگرزی) است. بخش مهمی از چهره‌سازی و هویت‌بخشی دست‌بافته‌های ایل‌ها و عشایر مختلف کشور، بر عهده‌ی فنون‌بافت است. دست‌بافته‌های قشقایی دارای انواع متنوعی از فنون ...
بیشتر
دست‌بافته‌های عشایری و به‌طور ویژه قشقایی، مهمترین هنر تجسمی ایشان است. اصالت این بافته‌ها متشکل از هویت زیباشناختی(طرح و نقش و رنگ‌بندی) و فن‌شناختی(فنون‌بافت، رنگرزی) است. بخش مهمی از چهره‌سازی و هویت‌بخشی دست‌بافته‌های ایل‌ها و عشایر مختلف کشور، بر عهده‌ی فنون‌بافت است. دست‌بافته‌های قشقایی دارای انواع متنوعی از فنون بافت است که بخش اعظمی از آنها، کاربرد خود را از دست داده‌است و یا کم‌رنگ شده‌است. مقاله حاضر یک تحقیق کاملاً میدانی و در ارتباط با توصیف، تحلیل، طبقه‌بندی و معرفی انواع فنون‌بافت در بین ایل و عشایر قشقایی است. فن بافت مهم-ترین عنصر در نظام‌بافندگی است که عامل اصلی در بافتن یک دست‌بافته و آفرینش نقش و طرح است. چه اینکه بدون فن-بافت و چگونگی رفتار تار، پود و پُرز، بافته‌ای به‌وجود نمی‌آید. یافته‌های تحقیق حاضر چنین است : دست‌بافته‌های قشقایی براساس فن و ساختار بافت، به پنج طبقه پُرزدار، پودنما، تارنما، سوزنی و تلفیقی تقسیم می‌شوند. فنون رایج و معمول در نظام بافندگی قشقایی شامل لول‌بافت(نیم و تمام لول)، تخت‌بافت(تخت پودشُل و تخت پود سفت)، پیچ‌بافت و تلفیقی(ترکیبی از فنون یاد شده) است. از دست‌بافته‌های پُرزدار میتوان به قالی و گبه و پودنماها(تخت پول شُل) به گلیم و چرخ و تارنماها(تخت پود سفت) به جاجیم، پلاس، اُیی، ششه‌درمه، جاجیم مرکب‌بافی و سوزنی‌ها به دوره‌چین(وارونه‌پیچ) و رند(جاجیم‌گل و سیباما) و تلفیقی(پُرزدار، تخت‌بافت و پیچ‌بافت) به ترکمن‌نقش(قالی‌بُری) و گَچمه.
رضا صحت منش؛ زهرا اسفندیاری مهنی
چکیده
ظروف کلوریتی و نقش‌مایه‌های آنها مهمترین عنصر نانوشتاری تمدن حوزه فرهنگی هلیل‌رود هستند. خوانش نقوشِ ظروف راه ورود به دنیای اندیشه و باورهای مردم ساکن این حوزه فرهنگی است. بیشترین پژوهشهای حوزه ظروف و نقوش تمدن جیرفت در زمینه نقوش جانوری است و در این میان سایر نقوش چندان توجه جامعه علمی را برنیانگیخته است. بنابراین مسئله اصلی، ...
بیشتر
ظروف کلوریتی و نقش‌مایه‌های آنها مهمترین عنصر نانوشتاری تمدن حوزه فرهنگی هلیل‌رود هستند. خوانش نقوشِ ظروف راه ورود به دنیای اندیشه و باورهای مردم ساکن این حوزه فرهنگی است. بیشترین پژوهشهای حوزه ظروف و نقوش تمدن جیرفت در زمینه نقوش جانوری است و در این میان سایر نقوش چندان توجه جامعه علمی را برنیانگیخته است. بنابراین مسئله اصلی، خوانش و بررسی نقوش گیاهی تمدن حوزه هلیل‌رود در هزاره سوم ق.م است. پژوهش پیش رو در چارچوب نظریه مقدس و نامقدس به نقوش گیاهی تمدن حوزه هلیل‌رود پرداخته و سؤال اصلی پژوهش این است که: نقوش گیاهی تمدن حوزه هلیل‌رود جیرفت دارای چه بار و معنایِ مقدس‌گونه‌ای بودند؟ پژوهش حاضر با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و میدانی فراهم گردیده و به روش توصیفی – تحلیلی به بررسی نقوش گیاهی حوزۀ هلیل‌رود به عنوان عاملی مهم در بازیابی فرهنگ و آئین‌های باستانی ایران پرداخته است. با مطالعه بر روی 170 ظرف کلوریتی مشخص گردید 58/20 درصد ظروف دارای نقش‌مایه گیاهی هستند و از این منظر در جایگاه دوم بعد از نقوش جانوری قرار دارند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که نقوش گیاهی تنها جنبۀ تزئینی صرف ندارند بلکه بیان‌کننده مفاهیمی در مورد هستی و جهان‌بینی پدیدآورندگان آنها می‌باشند.
حبیبه عباسی؛ مرضیه مهربانی؛ بامشاد یغمایی؛ مسعود رضایی منفرد
چکیده
مردم محلی هر منطقه، مرجعی مهم برای شناخت بهتر آثار تاریخی فرهنگی هستند؛ که می‌بایست در پژوهشهای باستان‌شناختی، به‌عنوان وجه مهمی از یک محوطه یا یک اثر باستانی، مدنظر قرار گیرند. در پژوهش حاضر، دانش افراد آگاه بومی جزیره‌ی کیش پیرامون شهر تاریخی حریره، با هدف شناخت بیشتر آثار فرهنگی این شهر و در نتیجه حفاظت از آنها، مورد استفاده ...
بیشتر
مردم محلی هر منطقه، مرجعی مهم برای شناخت بهتر آثار تاریخی فرهنگی هستند؛ که می‌بایست در پژوهشهای باستان‌شناختی، به‌عنوان وجه مهمی از یک محوطه یا یک اثر باستانی، مدنظر قرار گیرند. در پژوهش حاضر، دانش افراد آگاه بومی جزیره‌ی کیش پیرامون شهر تاریخی حریره، با هدف شناخت بیشتر آثار فرهنگی این شهر و در نتیجه حفاظت از آنها، مورد استفاده قرار گرفته است. روش پژوهش کیفی است و جمعآوری اطلاعات بر پایه‌ی بررسی میدانی باستان‌شناختی، تحلیل عکس‌های هوایی قدیمی، مصاحبهی مبتنی بر پرسش‌وپاسخ تفصیلی و مطالعات اسنادی بوده است. این پژوهش با توجه به رویکرد ارزش مبنا در حفاظت و مدیریت بهتر میراث فرهنگی و با تأکید بر دانش محلی بومیان جزیره‌ی کیش به معرفی تعدادی از آثار فرهنگی شهر حریره می‌پردازد که کمتر مورد توجه بوده‌اند؛ بدین ترتیب در ارتباط با کارکرد احتمالی کانال شناسایی شده در ساحل این محوطه‌ی بندری، دانش محلی به‌عنوان ابزاری برای شناخت تکمیلی مورد استفاده قرار گرفت. انبار نگهداری خرما، بقایای صدف‌های مرواریدساز موجود در امتداد خط ساحلی و تنه‌ی خشکیده‌ی درخت لور نیز از داده‌های دیگر این پژوهش هستند که پی‌بردن به کارکرد و ماهیت آنها با کمک دانش و تجربه‌ی افراد محلی میّسر شد.
غلامعلی حشمتی؛ حسین بارانی؛ سیده زهره میردیلمی
چکیده
تاریخ دریافت: 21/9/92 تاریخ پذیرش: 15/2/93چکیدهیکی از موارد بحث برانگیز پیرامون گیاهان دارویی، دانش بومی است. این دانش بسیار گسترده است و جنبه‌های متفاوتی از جمله اتنوبوتانی گیاهان دارویی را نیز دربرمی‌گیرد. اتنوبوتانی به معنی دانشی است که بشر ...
بیشتر
تاریخ دریافت: 21/9/92 تاریخ پذیرش: 15/2/93چکیدهیکی از موارد بحث برانگیز پیرامون گیاهان دارویی، دانش بومی است. این دانش بسیار گسترده است و جنبه‌های متفاوتی از جمله اتنوبوتانی گیاهان دارویی را نیز دربرمی‌گیرد. اتنوبوتانی به معنی دانشی است که بشر از گیاه-شناسی و اکولوژی محیط زیست گیاهان دارد. در این تحقیق یک ارزیابی اتنوبوتانیکی در 5 روستای واقع‌شده در منطقة ترکمن‌نشینِ اطراف شهرستان کلاله واقع در شمال شرقی استان گلستان، صورت پذیرفت. جمعآوری اطلاعات با استفاده از مصاحبه و پرسشنامه در سه مرحله انجام شد و اطلاعاتی مانند زمان جمعآوری، پراکنش اکولوژیکی، نام محلی، خواص درمانی و اندام دارویی مورد استفاده برای گیاهان مورد مطالعه، مجموعاً با استفاده از 234 پرسشنامه ثبت شد. در این بررسی تعداد 45 گونه دارویی– خوراکی، متعلق به 21 خانواده با توجه به سابقه مصرف توسط مردم بومی معرفی شد. نتایج نشان داد که دانش بومی نه تنها دارای اطلاعاتی در زمینه خواص درمانی گونه‌های دارویی است، بلکه درمورد خصوصیات اکولوژیکی گیاهان (اتنواکولوژی) نیز اطلاعات گرانبهایی دارد که حتی بدون نیاز به عملیات اکولوژیکی و صرف هزینه و زمان بسیار جهت پلات‌اندازی، میتوان پراکنش تقریبی آنها را نیز برآورد نمود.
عزت الله سام آرام
چکیده
چکیده پدیده "حلال بی"، یکی از انواع حلال کردن یا حلالی طلبیدن است که در هر نوع جدایی، که احتمال دیدار مجدد در آن بسیار کم باشد، مثل هنگام مسافرت‌های دور و خطرناک، یا در هنگام بیماری لاعلاج، یا در هنگام رفتن به اطاق عمل و غیره توسط افراد انجام میشود و به نوعی تقاضای بخشش رفتارهای نابهنجار، اعمال و مظالم فرد را توسط اطرافیان به ویژه ...
بیشتر
چکیده پدیده "حلال بی"، یکی از انواع حلال کردن یا حلالی طلبیدن است که در هر نوع جدایی، که احتمال دیدار مجدد در آن بسیار کم باشد، مثل هنگام مسافرت‌های دور و خطرناک، یا در هنگام بیماری لاعلاج، یا در هنگام رفتن به اطاق عمل و غیره توسط افراد انجام میشود و به نوعی تقاضای بخشش رفتارهای نابهنجار، اعمال و مظالم فرد را توسط اطرافیان به ویژه همسر فرد در پی دارد. حلالی طلبیدن یا حلال کردن در دو سوی خط ارتباطی بین دو نفر رفتاری است بسیار پسندیده که از گذشته‌های دور در جامعه ما اعم از شهر، روستا و عشایر رایج بوده و هنوز هم تا حدودی وجود دارد. آنچه در این مقاله بررسی میشود، کارکردهای نوعی خاص از رفتار حلال کردن مرد فوت شده توسط همسر یا همسرانش است که در مراسم خاکسپاری او انجام میشود. مشاهدات محقق در منطقه شهرستان بهمئی نشان میدهد که شرایط، حالات، اعمال، ارتباطات، پیام‌ها و نمادهای "حلال بی" در مجموع نوعی مکانیسم دفاعی اجتماعی را به وجود آورده است که با کارکردهای پنهان خودش در نظم بخشی و نظارت رفتار بین زن و شوهرها نقش بسیار مهمی را اجرا می‌کند. به طوری که میتواند موجب پیشگیری و کاهش " زن آزاری " توسط شوهران در بین خانواده‌های این طوایف شود. خلاصه این رفتار به این صورت است که وقتی مرد خانواده فوت می‌کند بعد از تشییع جنازه، غسل، کفن و دفن، نماز میت و بعد از اینکه جسد مرد متوفی را در قبر گذاشتند و قبل از اینکه روی جسد خاک بریزند، از همسر او تقاضا میکنند که کنار قبر بیاید، یا داخل قبر برود و در حضور حاضرین، شوهرش را حلال کند و در حقیقت اجازه بدهد تا روی جسد را خاک بریزند و قبر او را ببندند. مشاهدات انجام شده در منطقه بهمئی استان کهگیلویه و بویر احمد نشان میدهد که این مراسم از کارکردهای اجتماعی – فرهنگی بسیاری برخوردار بوده است که در این مقاله بخشی از ان را مورد بررسی قرار داده‌ایم. چکیده پدیده "حلال بی"، یکی از انواع حلال کردن یا حلالی طلبیدن است که در هر نوع جدایی، که احتمال دیدار مجدد در آن بسیار کم باشد، مثل هنگام مسافرت‌های دور و خطرناک، یا در هنگام بیماری لاعلاج، یا در هنگام رفتن به اطاق عمل و غیره توسط افراد انجام میشود و به نوعی تقاضای بخشش رفتارهای نابهنجار، اعمال و مظالم فرد را توسط اطرافیان به ویژه همسر فرد در پی دارد. حلالی طلبیدن یا حلال کردن در دو سوی خط ارتباطی بین دو نفر رفتاری است بسیار پسندیده که از گذشته‌های دور در جامعه ما اعم از شهر، روستا و عشایر رایج بوده و هنوز هم تا حدودی وجود دارد. آنچه در این مقاله بررسی میشود، کارکردهای نوعی خاص از رفتار حلال کردن مرد فوت شده توسط همسر یا همسرانش است که در مراسم خاکسپاری او انجام میشود. مشاهدات محقق در منطقه شهرستان بهمئی نشان میدهد که شرایط، حالات، اعمال، ارتباطات، پیام‌ها و نمادهای "حلال بی" در مجموع نوعی مکانیسم دفاعی اجتماعی را به وجود آورده است که با کارکردهای پنهان خودش در نظم بخشی و نظارت رفتار بین زن و شوهرها نقش بسیار مهمی را اجرا می‌کند. به طوری که میتواند موجب پیشگیری و کاهش " زن آزاری " توسط شوهران در بین خانواده‌های این طوایف شود. خلاصه این رفتار به این صورت است که وقتی مرد خانواده فوت می‌کند بعد از تشییع جنازه، غسل، کفن و دفن، نماز میت و بعد از اینکه جسد مرد متوفی را در قبر گذاشتند و قبل از اینکه روی جسد خاک بریزند، از همسر او تقاضا میکنند که کنار قبر بیاید، یا داخل قبر برود و در حضور حاضرین، شوهرش را حلال کند و در حقیقت اجازه بدهد تا روی جسد را خاک بریزند و قبر او را ببندند. مشاهدات انجام شده در منطقه بهمئی استان کهگیلویه و بویر احمد نشان میدهد که این مراسم از کارکردهای اجتماعی – فرهنگی بسیاری برخوردار بوده است که در این مقاله بخشی از ان را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
نازنین نوری نژادی
چکیده
هنر جَوَک[1] کاری از جمله صنایع چوبی و هنرهای سنتی و بومی ایران است که از دیرباز هنرمندان سنتی شیراز در گونه‌های مختلف و با کاربردهای گوناگون به آن اشتغال داشته‌اند. معمولاً این هنر را که از کنار هم قرار دادن قطعات چوب با رنگ‌های متنوع تشکیل میشود، با هنر خاتم اشتباه می‌گیرند چراکه از نظر ظاهر و چشم ناآشنا، این هنر همانند خاتم دیده ...
بیشتر
هنر جَوَک[1] کاری از جمله صنایع چوبی و هنرهای سنتی و بومی ایران است که از دیرباز هنرمندان سنتی شیراز در گونه‌های مختلف و با کاربردهای گوناگون به آن اشتغال داشته‌اند. معمولاً این هنر را که از کنار هم قرار دادن قطعات چوب با رنگ‌های متنوع تشکیل میشود، با هنر خاتم اشتباه می‌گیرند چراکه از نظر ظاهر و چشم ناآشنا، این هنر همانند خاتم دیده میشود با این تفاوت که در جَوَک تنها از چوب استفاده میشود. درباره این هنر پژوهش چندانی انجام‌نشده است، بنابراین با توجه به‌ضرورت تحقیق درباره این هنر؛ نگارنده کوشیده است تا به معرفی این هنر و تنها سازنده آن بپردازد و بدین منظور شهر شیراز را به‌عنوان جایگاه اصلی این هنر انتخاب نموده است. پژوهش حاضر، با هدف مستندسازی و معرفی روش ساخت و ویژگی هنر جوک سازی انجام‌شده است. نتایج حاصل از این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که از گذشته در شیراز مرسوم بوده است و در حال حاضر نیز در شهر شیراز وجود دارد. در این تحقیق با در نظر گرفتن نقش و جایگاه هنر جوک سازی و پیشینه آن و مصاحبه با تنها سازنده این هنر به‌عنوان نمونه مطالعاتی، هنر جوک سازی موردتحقیق و بررسی قرارگرفته است. روش تحقیق، از نوع مشاهده میدانی، کتابخانه‌ای و اسنادی است. در نهایت سعی شده است تا با استناد به بررسی‌ها و تحقیقات و همچنین با رجوع به منابع مستند، به معرفی و شناساندن این هنر و هنرمند آن پرداخته شود، همچنین با ثبت و مکتوب شدن آن، از نابودی و فراموشی این هنر، جلوگیری شود. در آخر راهکارهای لازم برای ترویج این هنر ارائه می‌گردد.
[1]. javak
طاهره قادری؛ علی اکبر جعفریان؛ نفیسه رحیمی نیا
چکیده
استفاده از روشهای رایج در طب مکمل در کنار طب مدرن مسئله‌ای است که توجه محافل علمی‌بسیاری در حوزه سلامت را به خود جلب کرده است. رشد طب سنتی و استفاده از عقاید و روشهای رایج در طب بومی در عصر مدرن زمینه‌ای را فراهم می‌کند تا به چیستی ریشه‌های فرهنگی این نوع روشهای درمانی و چگونگی استفاده از آنها بپردازیم. با توجه به‌این امر، ...
بیشتر
استفاده از روشهای رایج در طب مکمل در کنار طب مدرن مسئله‌ای است که توجه محافل علمی‌بسیاری در حوزه سلامت را به خود جلب کرده است. رشد طب سنتی و استفاده از عقاید و روشهای رایج در طب بومی در عصر مدرن زمینه‌ای را فراهم می‌کند تا به چیستی ریشه‌های فرهنگی این نوع روشهای درمانی و چگونگی استفاده از آنها بپردازیم. با توجه به‌این امر، پژوهش حاضر سعی در فهم چگونگی بازتعریف و استفاده از طب بومی در دوره مدرن دارد، جهت برآورده شدن این منظور و انجام مطالعه دقیق و علمیتر این موضوع را در محدوده عقاید و باورهای رایج در زمینه باروری و ناباروری در طب بومی در شهرستان اردستان دنبال میکنیم. از این رو تعداد 30 نفر از زنان شهرستان اردستان و توابع آن را با استفاده از روش نمونهگیری نظری انتخاب کرده و با روش کیفی از نوع تاریخ شفاهی و تکنیک مصاحبه نیمه ساخت یافته، عقاید، باورها و روشهای رایج در طب بومی در زمینه باروری و ناباروری را جمع آوری کرده و در نهایت تحلیل مینماییم
ساسان سامانیان؛ ساره بهمنی
چکیده
ساخت اشیای فلزی به روش سرد به دواتگری معروف است. هنرمندان دواتگر با نقش زدن های ظریف بر پیکر ظروف نقره و مس کیمیاگری می کردند و ارزشی صد چندان به آن ها می بخشیدند. پیشینه دواتگری در شیراز اگرچه به عصرهای نخستین این هنر بر می گردد اما این روزها کارگاه های انگشت شماری از آن در این شهر به جای مانده است. این پژوهش که از نوع بنیادین و به روش ...
بیشتر
ساخت اشیای فلزی به روش سرد به دواتگری معروف است. هنرمندان دواتگر با نقش زدن های ظریف بر پیکر ظروف نقره و مس کیمیاگری می کردند و ارزشی صد چندان به آن ها می بخشیدند. پیشینه دواتگری در شیراز اگرچه به عصرهای نخستین این هنر بر می گردد اما این روزها کارگاه های انگشت شماری از آن در این شهر به جای مانده است. این پژوهش که از نوع بنیادین و به روش توصیفی – تحلیلی انجام پذیرفته؛ علاوه بر معرفی این هنر-صنعت بومی و انواع آن، تاریخچه، فرآیند شکل گیری و ابزار و مواد آن از منظره جایگاه و کاربرد؛ به دنبال آن هستیم که ببینیم اکنون چه جایگاهی در میان صنایع دستی شهر شیراز دارد؟ شیوه جمع آوری داده ها در این پژوهش به صورت میدانی توام با کتابخانه ای و بازدید از کارگاههای دواتگری فعال در سطح شهر شیراز و تهیه مصاحبه، عکس و فیلم از هنرمندان آن است. یافته های حاصل از پژوهش بر آن است که متاسفانه هنر-صنعت بومی دواتگری در شیراز در حال فراموشی یا بهتر بگوییم محکوم به فراموشی است و تعداد دواتگران از انگشتان یک دست تجاوز نمی کند که سختی انجام کار و مشکلات اقتصادی آن مهمترین دلایل این امر هستند.
غلامرضا لطیفی؛ وحدان محمدشهری
چکیده
موضوع آب یکی از عوامل مهم در عرصه‌های مختلف زندگی در مقیاس‌های محلی، ملی و فراملی می‌باشد. لذا بررسی نظام مدیریت بومی منابع آب، با رویکرد محلی که حاصل تجربه چندین هزار ساله ملتی است که ضمن توجه به خصوصیات جغرافیایی و به منظور بهره‌گیری از امکانات محیطی به خلق آن همت گماشته‌اند، ضروری به نظر می‌رسد. در این مقاله، مساله اساسی این ...
بیشتر
موضوع آب یکی از عوامل مهم در عرصه‌های مختلف زندگی در مقیاس‌های محلی، ملی و فراملی می‌باشد. لذا بررسی نظام مدیریت بومی منابع آب، با رویکرد محلی که حاصل تجربه چندین هزار ساله ملتی است که ضمن توجه به خصوصیات جغرافیایی و به منظور بهره‌گیری از امکانات محیطی به خلق آن همت گماشته‌اند، ضروری به نظر می‌رسد. در این مقاله، مساله اساسی این است که شناخت و فهم جامعی از مدیریت بومی منابع آب در منطقه کاشان به ویژه روستای نیاسر به دست آوریم. به این منظور و نیز بررسی فرصت‌ها، راهکارها و موانع گذار به مدیریت دوراندیش، مبتنی بر دانش بومی، اصول همیاری و رفاقت، پژوهش کیفی از طریق مطالعات اسنادی و میدانی مشتمل بر مصاحبه با ذی‌نفعان طی سال‌های 92-1391 انجام شد. سپس با تلفیق مطالعات، مشاهدات میدانی به همراه مشارکت و ثبت و گردآوری نگرش‌ها و رفتارهای کنشگران مدیریت بومی منابع آب، شناخت نسبی از آن به‌دست آمد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که مدیریت بومی منابع آب، مبتنی بر چهار مؤلفه کلیدی است. یکی از مهمترین مؤلفه‌های آن، دانش بومی است. این دانش، برخاسته از فرهنگ، ارزش‌ها، شیوه نگرش، تجارب، نوع باور و فهم مردم یک سرزمین است. نقش مشارکت ذی‌نفعان و یاری آنها به یکدیگر در دومین مؤلفه، یعنی همیاری، نمود بیشتری پیدا کرده است. سومین مؤلفه عبارت است از رفاقت با مفهوم محوری خیرخواهی که مردم را در درک و ارتباط مناسب با یکدیگر و محیط‌زیست یاری می‌نماید. چهارمین مؤلفه، دوراندیشی است که شامل توجه به نیازهای نسل کنونی و آینده و نیز روش‌هایی است که دستیابی به مدیریت دوراندیش را محقق می‌کند.
یاسمن کیاسی؛ محمد رحیم فروزه؛ سیده زهره میردیلمی؛ حمید نیک نهاد
چکیده
گیاه مردم نگاری شاخه نوپا و برون رشته‌ای از حوزه دانش و فن آوری‌های بومی مردم شناسی است و واجد آفرینندگی‌های ارزشمندی در حوزه دانش سنتی مرتبط با گیاهان است؛ لذا در این مطالعه دانش بومی گیاهان، مرتع خوش ییلاق استان گلستان مورد بررسی قرار گرفته است. ثبت اطلاعات به صورت گفتگو به هر دو شیوه مصاحبه در محل زندگی بومیان و مشاهده مشارکتی ...
بیشتر
گیاه مردم نگاری شاخه نوپا و برون رشته‌ای از حوزه دانش و فن آوری‌های بومی مردم شناسی است و واجد آفرینندگی‌های ارزشمندی در حوزه دانش سنتی مرتبط با گیاهان است؛ لذا در این مطالعه دانش بومی گیاهان، مرتع خوش ییلاق استان گلستان مورد بررسی قرار گرفته است. ثبت اطلاعات به صورت گفتگو به هر دو شیوه مصاحبه در محل زندگی بومیان و مشاهده مشارکتی در محل رویشگاه گیاهان انجام شد. مصاحبه شوندگان به روش گلوله برفی انتخاب شدند. در این تحقیق گونه‌های گیاهی متعلق به 17 خانواده که تعداد بیشتری از افراد بومی آن را شناخته و به خواص آن واقف بودند انتخاب شدند. از 30 گونه گیاهی انتخاب شده، 17 مورد آن استفاده خوراکی دارویی، 10 مورد استفاده دارویی و 3 مورد کاربرد دارویی و صنعتی داشته اند. نامگذاری محلی گونه ها تا حد زیادی منطبق با خصوصیات مورفولوژیک و نیازهای اکولوژیک گیاه بوده است. شناخت و پیش بینی زیستگاه گونه های گیاهی نیز از مهمترین اطلاعات کاربردی دانش بومی مردم خوش ییلاق بود. ایشان به انواع فرمهای رویشی، اندام و فرایندهای گیاهی، خواص مختلف و شیوه استفاده از گیاهان به عنوان خوراک، دارو و ابزار و سرپناه آگاهی داشته و از آن در زندگی خود بهره میجویند.
سمیه دور؛ منصوره قوام
چکیده
مومیایی یا عرق کوه که به اصطلاح محلی به آن مومنایی گویند،ترشحی است قیرمانندکه در شکاف ها وشکستگی های طبقات زمین و در بعضی غارها یافت می شود. درحال حاضر این ماده توسط مردم بومی مناطق مختلف شهرستان بهبهان به عنوان ماده داروئی شفابخش مورد استفاده قرار میگیرد.هدف از این مطالعه،شناخت بیشتر این ماده وآشنایی با خواص داروئی آن می باشد. در ...
بیشتر
مومیایی یا عرق کوه که به اصطلاح محلی به آن مومنایی گویند،ترشحی است قیرمانندکه در شکاف ها وشکستگی های طبقات زمین و در بعضی غارها یافت می شود. درحال حاضر این ماده توسط مردم بومی مناطق مختلف شهرستان بهبهان به عنوان ماده داروئی شفابخش مورد استفاده قرار میگیرد.هدف از این مطالعه،شناخت بیشتر این ماده وآشنایی با خواص داروئی آن می باشد. در این راستا ،تحقیقی در سال1394 در یکی از شهرهای شهرستان بهبهان، ازطریق تکمیل پرسشنامه توسط افراد بومی این شهر،انجام شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد این ماده که به دو صورت خوراکی و موضعی قابل استفاده می باشد، در درمان بیماری های مختلفی از قبیل شکستگی استخوان،ضرب دیدگی و کوفتگی،التیام درد و بهبود زخم های جلدی موثر است. همچنین نتایج تحقیق نشان میدهد میزان این ماده نسبت به گذشته کمتر شده و به همین دلیل کمتر مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین نتایج تحقیق نشان میدهد میزان این ماده نسبت به گذشته کمتر شده و به همین دلیل کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.
جواد مداحی؛ علی جهانشاهی افشار؛ گوزل رافائیلوونا
چکیده
امروزه بحث خوراک، مشخصات و کارکردهای آن در قلمرو فرامادّی، امری غریب و خالی از پشتوانۀ علمی قلمداد شده؛ به گونهای که در دیدگاه بسیاری از مردم، حوزۀ خوردنیها در مسئلۀ حلال و حرام و تاثیراتی که بر جسم و سلامتی انسان میگذارد خلاصه شده است. به اعتقاد برخی، ورود دین در حوزۀ خوراک، فعالیتی غیر علمی و خرافی پنداشته میشود؛ در حالی ...
بیشتر
امروزه بحث خوراک، مشخصات و کارکردهای آن در قلمرو فرامادّی، امری غریب و خالی از پشتوانۀ علمی قلمداد شده؛ به گونهای که در دیدگاه بسیاری از مردم، حوزۀ خوردنیها در مسئلۀ حلال و حرام و تاثیراتی که بر جسم و سلامتی انسان میگذارد خلاصه شده است. به اعتقاد برخی، ورود دین در حوزۀ خوراک، فعالیتی غیر علمی و خرافی پنداشته میشود؛ در حالی که از منظر دین، یکی از وظایف عمدۀ صاحبان رسالت الهی، تمرکز بر خوراک به عنوان یکی از واسطههای حل بسیاری از مسائل فرهنگی و اجتماعی است. آنچه در فرهنگ تغذیۀ دینی نقش برجستهای دارد و در نقطۀ کانونی این پژوهش نیز قرار میگیرد، توجه اسلام به خوراک، به مثابۀ یک نظام نشانهای و نمادین در روابط انسانها با یکدیگر و با خداوند است. در این پژوهش، تلاش شده است با الهام از چارچوب نظری تفسیرگرایی و نشانه شناختی، و بررسی عمیق در آموزههای دینی و با کمک ابزار مصاحبه،نقشهای نمادین غذا و همسفرگی را در ساختار فرهنگ تغذیۀ اسلامی مردم بخش لالهزار از توابع شهرستان بردسیر (استان کرمان)شناسایی کنیم و نشان دهیم که مفاهیمی را که اسلام با توجه به نقش های نمادین غذا به جامعه القا نموده، آرمانی کاملا نظری نیست؛ بلکه غذا و سفرۀ غذا یکی از بهترین زمینههای انتقال مفاهیم دینی در فرهنگ اسلامی محسوب شده و خداوند و بزرگان دین اسلام با استفاده از این قدرت نمادین غذا، عمیقترین مفاهیم انسانی و دینی را در ابعادی به کوچکی یک سفرۀ غذا به مخاطبان خود منتقل نمودهاند؛ مفاهیمی چون تواضع، قناعت، پیوند اجتماعی، روابط اجتماعی، برابری اجتماعی، و یکسانی طبقاتی.
محمد افروغ
چکیده
هفشجان، یکی از مهمترین کانون‌های تراش و تولید آثار سنگی(سنگ مزار و شیرهای سنگی) است. هنرمندان حجار هفشجانی از گذشته تاکنون و نسل به نسل مشغول این حرفه بوده و امروزه یکی از کانون‌های فعال درتولید انواع آثار سنگی شامل انواع سنگ مزارها، شیرهای سنگی آیینی و تزئینی(دکوراتیو) و سایر احجام سنگی کاربردی و تزئینی، به‌شمار می‌آید. این مقاله، ...
بیشتر
هفشجان، یکی از مهمترین کانون‌های تراش و تولید آثار سنگی(سنگ مزار و شیرهای سنگی) است. هنرمندان حجار هفشجانی از گذشته تاکنون و نسل به نسل مشغول این حرفه بوده و امروزه یکی از کانون‌های فعال درتولید انواع آثار سنگی شامل انواع سنگ مزارها، شیرهای سنگی آیینی و تزئینی(دکوراتیو) و سایر احجام سنگی کاربردی و تزئینی، به‌شمار می‌آید. این مقاله، پژوهشی است میدانی که با هدف معرفی انواع آثار حجمی و سنگی هفشجان، بررسی، شناسایی و تحلیل جنبه‌های زیباشناختی و آگاهی از چیستی و چرایی شکل‌گیری نقش و نگارههای نقشپردازی شده بر بدنه آنها، به نگارش درآمدهاست. سوال اصلی پژوهش این است که: انواع فرم سنگ‌مزارها و شیرهای سنگی هفشجان، علت و اسباب شکل‌گیری آنها و جنبه‌های زیباشناختی و آرایههای تزئینی این آثار کدام است و معانی و مضامین آنها چیست؟ تحقیق حاضر از نوع کیفی و بنیادین و روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و شیوه گردآوری دادهها، کتابخانه‌ای و میدانی است.
علی شهبازی؛ مرتضی افشاری
چکیده
قلمدان‌سازی به روش پاپیه‌ماشه یکی از هنرهای سنتی رایج در دوران صفویه و قاجار بوده و امروزه رو به فراموشی نهاده است. به دلیل حفظ میراث فرهنگی و هنرهای سنتی ایرانی، ضرورت "مطالعه تحلیلی قلمدان‌سازی کشویی سنتی به شیوه پاپیه‌ماشه (لایه‌چسبانی کاغذی) با تأکید بر روش قالب‌سازی چوبی و ارائه روش جایگزین" از بعد علمی و فنی آن ایجاد میشود. ...
بیشتر
قلمدان‌سازی به روش پاپیه‌ماشه یکی از هنرهای سنتی رایج در دوران صفویه و قاجار بوده و امروزه رو به فراموشی نهاده است. به دلیل حفظ میراث فرهنگی و هنرهای سنتی ایرانی، ضرورت "مطالعه تحلیلی قلمدان‌سازی کشویی سنتی به شیوه پاپیه‌ماشه (لایه‌چسبانی کاغذی) با تأکید بر روش قالب‌سازی چوبی و ارائه روش جایگزین" از بعد علمی و فنی آن ایجاد میشود. اهداف پژوهش شناخت شیوه‌های ساخت قلمدان کشویی سنتی به روش پاپیه‌ماشه (لایه‌چسبانی کاغذی) است و پرسش پژوهش عبارت از: - قدما در مرحله قالبگیری ساخت قلمدانهای سنتی پاپیه‌ماشه، چگونه عمل میکردهاند و امروزه چه روش جایگزینی برای این مرحله میتوان ارائه نمود؟ در این مقاله اطلاعات کتابخانه‌ای و داده‌های اسنادی و تجربی با رویکرد توصیفی- تحلیلی مورد مطالعه قرار گرفته و نتایج نشان میدهد با جایگزینی قالب‌سازی با یونولیت به جای قالبهای چوبی به راحتی میتوان به طراحی و ساخت قلمدان سنتی با روش پاپیه‌ماشه اقدام کرد و روش پاپیه‌ماشه شیوهای در بازیافت کاغذهای دورزیر محسوب میشود که در حفظ سلامتی محیط زیست نقش به سزایی دارد و هنرمندان قدیمی آگاهانه از هر امکانات و شرایطی برای تولید آثار هنری استفاده میکردهاند.
نادر پیری اردکانی
چکیده
در معماری ایران بوکن[1] کاربردهای متعددی دارد. جغرافیا و محیط تعیین‌کننده شکل ساختاری بوکن است. در استان کویری یزد نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی، بوکن‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند. هرکدام از این نوع بوکن‌ها بر اساس ساختار کاربردی آن در دل زمین تعبیه می‌شوند. بوکن‌های چوپانی با توجه به موقتی بودن و فقط نگهداری از دام ساختار ...
بیشتر
در معماری ایران بوکن[1] کاربردهای متعددی دارد. جغرافیا و محیط تعیین‌کننده شکل ساختاری بوکن است. در استان کویری یزد نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی، بوکن‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند. هرکدام از این نوع بوکن‌ها بر اساس ساختار کاربردی آن در دل زمین تعبیه می‌شوند. بوکن‌های چوپانی با توجه به موقتی بودن و فقط نگهداری از دام ساختار خاص خود را دارند. شاید چوپان به مدت چند ماه از آن بهره نبرد و بعد با توجه به نبود علوفه در دشت به مکان دیگر مهاجرت کند. بوکن‌های انسانی که شاید قدمت آن به‌پیش از تاریخ هم برسد معمولاً در حاشیه رودخانه‌های فصلی حفر شده‌اند. این نوع بوکن‌ها با توجه به اینکه محل استقرار بشر بوده از ساختار معماری بهتری برخوردار هستند. در این مقاله به سبب اینکه رویکرد ما بوکن‌های مقنی‌ها می‌باشد به بررسی بیشتری در این حوزه پرداخته شده است. اگرچه از نظر کالبدی و کارکردی بوکن‌های مقنی‌ها را میتوان گونهای از بوکن‌های سکونتی محسوب نمود ولی به‌واسطه موقتی بودن سکونت در این فضاها یک سری اقتضائات و ویژگی‌های معماری خاص خود را دارند که در این مقاله بدان پرداخته میشود.ناگفته نماند برخی از قنات‌های روستایی یا قنات‌هایی که طول کوره آن خیلی بلند نیست بوکن دائمی دارند و همواره مقنی‌ها برای استفاده و پیشکارکنی از آنها بهره می‌بردند. بوکن‌های چوپانی و بوکن‌های مقنی‌ها از جمله شاخص‌ترین بوکن‌هایی موردی شهرستان اردکان یزد هستند که در این مقاله به اقتضا بدان پرداخته میشود. [1]- بوکَن (بروزن سوزن)
دانش بومی
علیرضا شاه حسینی
چکیده
یکی از راههای تقویت اراضی کشاورزی ، کودورزی با کودهای حیوانی و معدنی است. همین کود ورزی باعث شده تا زمین های کشاورزی بدون استفاده از کودهای شیمیایی حاصلخیزی خود را حفظ کنند. در این مقاله با روش میدانی اطلاعات کشاورزان و باغداران نواحی مختلف استان سمنان مستند سازی شده است. همچنین در این پژوهش انواع کودهای حیوانی شامل کودهای گاوی ، گوسفندی ...
بیشتر
یکی از راههای تقویت اراضی کشاورزی ، کودورزی با کودهای حیوانی و معدنی است. همین کود ورزی باعث شده تا زمین های کشاورزی بدون استفاده از کودهای شیمیایی حاصلخیزی خود را حفظ کنند. در این مقاله با روش میدانی اطلاعات کشاورزان و باغداران نواحی مختلف استان سمنان مستند سازی شده است. همچنین در این پژوهش انواع کودهای حیوانی شامل کودهای گاوی ، گوسفندی ، شتری ، الاغ ، کبوتر و ماکیان، که از نظر کشاورزان برای انواع محصولات زراعی و باغی مناسب شناخته شده است، گرد آوری شده است. در ادامه به کود انسانی ، مردار جانوران، کود سبز و نقش سیلاب در تقویت و بهبود کیفیت زمین پرداخته شده است. مناطق مورد مطالعه روستاهای ابرسج شاهرود ، ارمیان میامی ، دشت گرمسار ، دره حبله رودو سمنان بوده است.نتایج نشان می دهد که کودهای حیوانی که بر اساس تجارب کشاورزان استفاده شده بدون این که آسیبی به زمین وارد سازد موجب تقویت و حاصلخیزی آن شده است.
دانش بومی
سمانه کاکاوند
چکیده
کارخانۀ قالی اعتماد، موجب تغییرات شگرفی در تاریخ فرش قزوین شد. تولیداتی که در دو دهه نخست قرن چهاردهم شمسی نام قزوین را در بین خریداران قالی دستباف مطرح نمود. وجود نقشه‌ها و چند تخته قالی از کارخانه اعتماد حاوی اطلاعات ارزشمندی است. کندوکاوی در وجوه بینامتنی قالی اعتماد در بستر تاریخی هدف اصلی مقاله پیش رو است. با این پرسش که «ویژگی‌های ...
بیشتر
کارخانۀ قالی اعتماد، موجب تغییرات شگرفی در تاریخ فرش قزوین شد. تولیداتی که در دو دهه نخست قرن چهاردهم شمسی نام قزوین را در بین خریداران قالی دستباف مطرح نمود. وجود نقشه‌ها و چند تخته قالی از کارخانه اعتماد حاوی اطلاعات ارزشمندی است. کندوکاوی در وجوه بینامتنی قالی اعتماد در بستر تاریخی هدف اصلی مقاله پیش رو است. با این پرسش که «ویژگی‌های کیفی و بصری نقشه‌های قالی اعتماد محفوظ در موز‌ۀ شهر قزوین چگونه قابل تحلیل است؟» به نظر می‌رسد با وجود بافندگان گوناگون از اقصی نقاط ایران در کارخانه اعتماد، قالی‌های تولید شده به سبکی منحصر بفرد خلق شده‌اند و نوآوری در طراحی مشهود است. جهت نیل به نتیجه پژوهش که ماهیتی کیفی دارد. ارتباط اقلیم و تأثیر آن بر شکل‌گیری نقوش غیرقابل‌انکار است. انگور و پسته به‌عنوان دو محصول مهم باغستان‌های سنتی قزوین، منبع ترسیم برگ تاک و گل‌های خوشه‌ای پسته‌ای بوده‌اند. در میان تمام نمونه‌های برجای‌مانده در موزه و سایر موارد مشاهده‌شده، ختایی‌ها از فراوانی بیشتری نسبت به اسلیمی‌ها برخوردار بودند. طیف رنگی در قالی‌های اعتماد وسیع بوده و قالیچه‌ای با موضوع آزمونه رنگ قالی اعتماد بیانگر بهره‌مندی از بیست و یک رنگ در تولیدات کارخانه بوده که دلالت بر شاخصه‌های تولیدات کارخانه اعتماد دارد.
منصوره قوام؛ حدیثه جیحونی نایینی؛ صدیقه کیانی سلمی
چکیده
اگرچه مصرف گیاهان دارویی با توسعه صنایع شیمیایی محدود شده است اما در حال حاضر با توجه به آشکار شدن اثرات سوء مصرف داروهای شیمیایی برای بیشتر مصرف کنندگان،رغبت افراد به مصرف گیاهان دارویی افزایش چشمگیری داشته است.:این مطالعه با هدف تعیین میزان آگاهی،نگرش و عملکرد عموم مردم نسبت به مصرف گیاهان دارویی صورت گرفته است. ابزار گردآوری دادهها ...
بیشتر
اگرچه مصرف گیاهان دارویی با توسعه صنایع شیمیایی محدود شده است اما در حال حاضر با توجه به آشکار شدن اثرات سوء مصرف داروهای شیمیایی برای بیشتر مصرف کنندگان،رغبت افراد به مصرف گیاهان دارویی افزایش چشمگیری داشته است.:این مطالعه با هدف تعیین میزان آگاهی،نگرش و عملکرد عموم مردم نسبت به مصرف گیاهان دارویی صورت گرفته است. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محقق-ساخته‌ای با 19 گویه است که روایی آن با استفاده از نظر متخصصان و پایایی آن با بهره‌گیری از آزمونن آلفای کرونباخ به میزان695/0 مورد تأیید قرار گرفت لازم به‌ذکر است حجم نمونه براساس فرمول کوکران 378 نفر تعیین شد. توزیع پرسشنامه به صورت تصادفی بوده و جمعآوری دادهها در سال 1394 انجام وبرای تحلیل داده‌های تحلیلی و استنباطی دادهها از نرم‌افزارSPSS22 استفاده شده است. در این بررسی بیشترین موارد مصرف به ترتیب شامل دل درد (67%)،سرماخوردگی (1/65%)،ناراحتی اعصاب(29%)،بیماری های سینه درد وریوی(22%)وبیماری پوستی(3%)و بیشترین گیاهان مورد استفاده به ترتیب خاکشیر (71%)،گل گاوزبان (50%)،بابونه(39%)،زنجبیل(23%)وبومادران (11%)بود.طبق یافته‌های حاصل از تحقیق ،مهم ترین دلیل استفاده از گیاهان دارویی عوارض کمتر(75%)و نتیجه بهتر(76%)نسبت به طب شیمیایی بود. با توجه به نتایج این مطالعه ،بیشترین دلیل مصرف گیاهان دارویی،نتیجه بهترو عوارض کمتر آن نسبت به طب شیمیایی بوده است.بنابراین آگاه نمودن افراد جامعه نسبت به عوارض احتمالی آن ها ضروری به نظر می رسد.
خدیجه بوزرجمهری؛ حسنعلی جهانتیغ
چکیده
توجه به کشاورزی بومی یک استراتژی جدید در توسعۀ جوامع محلی است که به دلیل انطباق‌پذیری با شرایط محیطی، اجتماعی و اقتصادی جامعه، نقش حائز اهمیتی درتولید و بهبود معیشت مردم محلی دارد. در بستر خشکیده دریاچه هامون نوعی کشت بومی جالیز انجام میگیرد که در محل به کشت «تیرماهی» یا «تیرماه‌ای» مشهور است و سبب تأمین معاش تعداد ...
بیشتر
توجه به کشاورزی بومی یک استراتژی جدید در توسعۀ جوامع محلی است که به دلیل انطباق‌پذیری با شرایط محیطی، اجتماعی و اقتصادی جامعه، نقش حائز اهمیتی درتولید و بهبود معیشت مردم محلی دارد. در بستر خشکیده دریاچه هامون نوعی کشت بومی جالیز انجام میگیرد که در محل به کشت «تیرماهی» یا «تیرماه‌ای» مشهور است و سبب تأمین معاش تعداد زیادی از ساکنین منطقه شده و با کشاورزی ارگانیک تشابه زیادی دارد. بر این اساس، هدف مطالعۀ پیش‌رو شناسایی و معرفی فناوری‌های بومی این کشت و بررسی نقش آن در معیشت جوامع روستایی سیستان است. روش تحقیق توصیفی –تحلیلی و به شیوۀ اسنادی و میدانی اطلاعات لازم جمع آوری شده است و از تکنیک‌های کیفی وکمی مشاهدۀ مستقیم و مصاحبۀ سازمان‌یافته و پرسشنامه استفاده شده است. جامعۀ آماری شامل 37 کشاورز جالیز‌کار از 12روستای منطقه سیستان است. نتایج تحقیق نشان میدهد که روستاییان از زمان‌های گذشته تا کنون درهنگام خشکسالی دریاچه،حدود 12 هکتار از اراضی دریاچه را به کشت محصول جالیز (خربزه) اختصاص می‌دهند و جز از بذر و مراقبت در مرحله داشت از نهادۀ دیگری استفاده نمی‌کنند. روستاییان با تکیه بر دانش و تجربیات بومی خویش، محصول ارگانیکی تولید میکنند که ضمن افزایش درآمد، به محیط زیست نیزصدمه‌ای وارد نمی‌کند. نتایج آزمون T تک نمونه‌ای با میانگین 3.03 نشان داد که این کشت تأثیر قابل توجهی بر بهبود معیشت روستاییان منطقه دارد.
محمد افروغ
چکیده
این مقاله حاصل یک فعالیت میدانی و در ارتباط با قالی طرح ناظم قشقایی است که در کانون‌های اسکان چشمه‌رحمان و گل-افشان در شهرستان سمیرم از توابع استان اصفهان، به انجام رسیده است. طرح ناظم یکی از برجسته‌ترین طرح‌ها در میان انواع طرح‌های رایج در نظام بافندگی قشقایی است که امروزه با رویکرد و ساختاری متفاوت از گذشته در جغرافیای قشقایی ...
بیشتر
این مقاله حاصل یک فعالیت میدانی و در ارتباط با قالی طرح ناظم قشقایی است که در کانون‌های اسکان چشمه‌رحمان و گل-افشان در شهرستان سمیرم از توابع استان اصفهان، به انجام رسیده است. طرح ناظم یکی از برجسته‌ترین طرح‌ها در میان انواع طرح‌های رایج در نظام بافندگی قشقایی است که امروزه با رویکرد و ساختاری متفاوت از گذشته در جغرافیای قشقایی -از استان فارس تا جنوب اصفهان(سمیرم)- بافته میشود. روند اسکان و یکجانشین شدن ایل و عشایر قشقایی منجر به تغییر شیوه زندگی و تحول بنیادین در تولید کمی و کیفی، کاربرد و ساختار دست‌بافته‌های قشقایی به‌ویژه قالی طرح ناظم در بُعد فن‌شناختی و زیبایی‌شناختی شد. این ابعاد در پژوهش حاضر مورد بررسی و تحلیل قرارخواهد گرفت. نوع تحقیق بنیادین و روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات به‌طور غالب، میدانی است. یافته‌های تحقیق حاکی از این است که تغییر شیوه زندگی از کوچ‌نشینی به اسکان(یکجانشینی) تأثیرات بنیادین و قابل توجهی را در روند تولید دست‌بافته‌های عشایری و به‌طور ویژه قالی‌های طرح ناظم داشته است. به‌گونه‌ای که فرآیند ذهنی‌بافی جای خود را به بافت از روی نقشه و الگو‌های شطرنجی داده-است. اندازه قالی طرح ناظم نسبت به گذشته کوچک‌تر شده و عناصر ساختار اصلی طرح (فضای محراب‌گون، نیم‌سروها، درخت هزارگل-گُلدان مرکزی و گل و برگ‌های افشان شده و شکل نعلبکی) دچار تغییرات اساسی شده‌است. تنوع رنگی به مدد حضور رنگ‌های شیمیائی نسبت به طرح قدیم، بیشتر شده‌است.
محسن ابراهیمی؛ مهرداد عربستانی
چکیده
صیادی از فعالیت های اصلی معیشتی در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان بوده است. از میان شیوه های صیادی، روش صید گرگور، یکی از رایج ترین روش های صید بومی در این منطقه به شمار می‌آید. در این پژوهش ضمن شناسایی ابزار و روش های صید در شهرستان گناوه، تکنولوژی ساخت و استفاده از گرگور و تغییرات صورت گرفته در آن، روابط اقتصادی و فرهنگ شکل گرفته حول ...
بیشتر
صیادی از فعالیت های اصلی معیشتی در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان بوده است. از میان شیوه های صیادی، روش صید گرگور، یکی از رایج ترین روش های صید بومی در این منطقه به شمار می‌آید. در این پژوهش ضمن شناسایی ابزار و روش های صید در شهرستان گناوه، تکنولوژی ساخت و استفاده از گرگور و تغییرات صورت گرفته در آن، روابط اقتصادی و فرهنگ شکل گرفته حول این شیوه صیادی، و نیز درگیری گروه های بومی و مهاجر با صیادی و ساخت گرگور و مورد مطالعه قرار گرفته است. امروزه روش های صنعی صیادی با آثار نامطلوب بر منابع طبیعی و محیط زیست به طور فزاینده ای به کار گرفته می شوند و توسعه ای ناپایدار را در منطقه ایجاد کرده است. لذا در این پژوهش امکان افزایش بازدهی صید گرگور و طرح آن به عنوان شیوه ای پایدارتر صیادی، هم از نظر محیط زیست و هم از نظر اقتصادی و اجتماعی، مورد توجه قرار گرفته است و راه هایی پیشنهاذد شده است که شاید بتوانند با مداخلاتی در صید گرگور آن راا به عنوان جایگزینی برای شیوه های ناپایدارتر صیادی مطرح کرده و حداقل از رشد بی رویه صیادی ناپایدار بکاهد.
امیرعباس کریمی
چکیده
زاگرس به همراه کوه ها و دامنه هایش در طول تاریخ محل زیست کسانی بوده که تمایل به سرکشی و تمرد داشته و خواسته اند سر تسلیم در مقابل زورگویان و حکومت ها فرود نیاورند. از اقوامی که از قرن ها پیش در این رشته کوه و جنوب غربی ایران تا خلیج فارس سکونت داشته و دارند قوم لر می باشد که شیوه زندگی آنها در گذشته، متناسب با طبیعت کوهستانی و نحوه زیست ...
بیشتر
زاگرس به همراه کوه ها و دامنه هایش در طول تاریخ محل زیست کسانی بوده که تمایل به سرکشی و تمرد داشته و خواسته اند سر تسلیم در مقابل زورگویان و حکومت ها فرود نیاورند. از اقوامی که از قرن ها پیش در این رشته کوه و جنوب غربی ایران تا خلیج فارس سکونت داشته و دارند قوم لر می باشد که شیوه زندگی آنها در گذشته، متناسب با طبیعت کوهستانی و نحوه زیست آنها، اکثرًا کوچ رو بوده و از تجارب کهن و غنای خاص سنتهای گذشته گان که سینه به سینه نقل شده برخوردارند، از جمله در عصری که امکانات ارتباطی امروزی نبوده نحوه ارتباط و مبادله اطلاعات از راه دور که فوریت داشته «بُنگﹾ» زنی بوده که در این خصوص از تجربه شفاهی کهنسالان، و مکتوبات نویسندگان و تجربه و مشاهده نگارنده استفاده شده، و با توجه به موقعیت و وضعیت جغرافیایی و کوهستانی بودن منطقه ی لرنشین بویراحمد و ممسنی سعی می شود از نحوه و نوع ارتباط صوتی «بُنگ زنی» که پدیده ای سنتی و از ابزارهای خاص زندگی کوچی می باشد سخن به میان آید و نتایج حاصله گامی است در جهت شناخت گوشه ای از فرهنگ غنی این قوم که در زندگی روزمره آنها ساری و جاریست.
حسین محمدزاده؛ الهه قبادی؛ یعقوب احمدی
چکیده
. مرگ در طول زندگی و تاریخ همراه انسان و حیات او بوده و همیشه ذهن انسان را به خود مشغول داشته است. مرگ باعث درد و رنج،فقدان ، سوگ ، تخیل، مراسم و مویه میشود. مراسم مرگ در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است. مویه‌های پس از مرگ در چارچوب یک ژانر ادبی امری شناخته‌شده هست. در هر جامعه‌ای که مرگ اتفاق می‌افتد مراسم خاصی شکل میگیرد که مویه بخشی ...
بیشتر
. مرگ در طول زندگی و تاریخ همراه انسان و حیات او بوده و همیشه ذهن انسان را به خود مشغول داشته است. مرگ باعث درد و رنج،فقدان ، سوگ ، تخیل، مراسم و مویه میشود. مراسم مرگ در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است. مویه‌های پس از مرگ در چارچوب یک ژانر ادبی امری شناخته‌شده هست. در هر جامعه‌ای که مرگ اتفاق می‌افتد مراسم خاصی شکل میگیرد که مویه بخشی از آن را تشکیل میدهد . هدف پژوهش حاضر ، بررسی فرآیند مرگ و سوگواری و مرثیهسرایی در(شجاع‌آباد) یکی از روستاهای کردستان است . داده‌های تحقیق بر اساس مشاهدات میدانی و بخشی از طریق مصاحبهای عمیق با زنان و مردان چند روستای حومه شهرستان قروه بهدستآمده است. اطلاعات بهدستآمده نشان می‌دهند که در هنگام مرگ یک متوفی، یکرشته مراسم پیدرپی برای برگزار میشود و در طی مراسم، غالباً مویه سر داده میشود. مردان و اما بیشتر زنان به‌عنوان حافظ و نگهبان و سراینده این مرثیهها شناخته می‌شوند. . این متنها ازنظر معنی حاوی مضامینی چو ن جدایی ، تنها ماندن ، شکوائیه از کار خدا و روزگار ، ناپایداری حیات ، بیوفایی دنیا ، ناتوانی انسان در برابر مرگ ، ناکامی و... هستند .
