معصومه برسم؛ یوسف فاریابی
چکیده
قالیچه‌های نذری در واقع نوعی قالیچه‌های تصویری به ابعاد تقریبی 25در20 سانتیمتر هستند که در طرح‌ها و رنگ‌های متنوع، روی مَقرب(سکوی وسط قدمگاه) گذاشته و یا گاهی اوقات بر دیواره قدمگاه آویزان می‌شوند، این قالیچه‌ها به عنوان عنصر آئینی، تزئینی و با هدف سپاسگزاری از برآورده شدن حاجات در اغلب قدمگاه‌های جنوب کرمان به ویژه حوزه جیرفت ...
بیشتر
قالیچه‌های نذری در واقع نوعی قالیچه‌های تصویری به ابعاد تقریبی 25در20 سانتیمتر هستند که در طرح‌ها و رنگ‌های متنوع، روی مَقرب(سکوی وسط قدمگاه) گذاشته و یا گاهی اوقات بر دیواره قدمگاه آویزان می‌شوند، این قالیچه‌ها به عنوان عنصر آئینی، تزئینی و با هدف سپاسگزاری از برآورده شدن حاجات در اغلب قدمگاه‌های جنوب کرمان به ویژه حوزه جیرفت مشاهده می‌شوند که از نظر شیوه بافت، طرح و رنگ و نشانه‌های نمادین بکار رفته در آنها وجه اشتراک زیادی نسبت به هم دارند. هدف اصلی این مقاله واکاوی نمادهای گیاهی، جانوری، انسانی و هندسی در ساختار تصویری قالیچه‌های نذری است. سوال اصلی پژوهش پیش رو این است که؛ ساختار تصویری و ترکیب‌بندی نقوش قالیچه‌های نذری چگونه و با توجه به فرهنگ عامه، معناهای نمادین آنها چیست؟ ساختار تصویری و ترکیب‌بندی قالیچه‌های نذری از دو قسمت حاشیه و متن تشکیل شده است، متن قالیچه‌ها از نظر ساختار و فرم به صورت تصویری، نوشتاری یا تلفیقی بافته شده‌اند. شیوه گردآوری اطلاعات در این پژوهش به شیوه میدانی با بهره‌گیری از منابع باستان-شناسی، اسناد تاریخی، جمع‌آوری نمونه‌های تصویری و مصاحبه شفاهی با روستائیان و عشایر منطقه جیرفت صورت گرفته و روش پژوهش تحلیلی -تطبیقی با رویکرد معناشناسی است. از آنجا که مسئله نذر یک امر قلبی و شخصی است بنابراین اهداف بافندگان به نظر می‌رسد با توجه به تصاویر پیامبران و درخواست‌هایی که به صورت طلب حاجت و خوشبختی روی متن قالیچه‌ها بافته شده کارکرد آئینی و مذهبی ویژه‌ای داشته و بیانگر آرزوها و اعمال مردم این منطقه نسبت به مسئله نذر است. نذر و اعتقاد به عملکرد آن در باورهای دینی و مذهبی مردم جیرفت از یک سو و ترویج فرهنگ تشیع از سوی دیگر زمینه‌های اصلی بافت قالیچه‌های نذری است.
