نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه آزاد واحد تهران شمال

2 استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی

3 دانشیار علوم اجتماعی دانشگاه شهیدباهنر

4 دانشیار ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

دولت در پنجاه سال اخیر در مدیریت منابع آب زیرزمینی موفقیتی به دست نیاورده است. در نتیجه گروهی پاسخ را در خصوصی‌سازی منابع مشترک و گروهی در مدیریت مشارکتی جست و جو می‌کنند. پژوهش حاضر در پی مقایسه نگرش ارتباطی گروه‌های ذی‌نفع نسبت به حکمرانی منابع آب زیرزمینی در دشت رفسنجان است.
در این پژوهش ازروش نظریه زمینه‌ای استفاده شده است. شرکت کنندگان با روش نمونه گیری هدفمند و با معیار اشباع نظری انتخاب شدند. در این پژوهش 115نفر از ذی‌نفعان در 10 گروه‌ کوچک بین 10تا15 نفر اطلاعاتشان از طریق بحث گروه متمرکز جمع آوری شد.
دو مدل متفاوت در میان ذی‌نفعان قابل تحلیل است. گروه‌های علاقه‌مند به کنش تفاهمی فقدان نهادهای مدنی در تنظیم قانون آب، سیاست‌های اشتغال‌زای آب محور را علت این وضعیت و استراتژی برون‌رفت را مشارکت، پاسخگویی و رعایت انصاف معرفی می‌کنند. در مقابل کنش دوم، علت را یارانه انرژی، ناآگاهی فنی کشاورزان و ابهام قوانین آب می‌داند و استراتژی پیشنهادی آنان بازار آب و آموزش ترویجی است. این دو کنش برخواسته از دو بینش تفاهمی مشارکت جویانه و عقلانیت راهبردی است که در عمل رابطه متفاوتی با مدیریت منابع آب زیرزمینی و پایداری آن برقرار می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

 
 
-  ابطحی، محمود. (1377)، تاریخ اقتصادی رفسنجان، رفسنجان: توکل.
-  استروم، الینور. (1995)، فهم تنوع نهادی، ترجمه: سید جمال‌الدین محسنی زنوزی. تهران: نشر دانشگاه امام صادق(ع).
-  اخلاص‌پور، رؤیا. (1394)، مدیریت جمعی بر منابع آب زیرزمینی. کرمان: فانوس کرمان.
-  آگاه، مهدی و حسنی، مریم. (1393)، حقوق آب در فلات ایران؛ در بستر تحولات اقتصادی و اجتماعی، تهران: اندیشکده تدبیر آب ایران.
-  دفتر مطالعات آب زیرزمینی استان کرمان، (1393)، گزارش مطالعه موردی دشت رفسنجان (سال آب 92- 93) شرکت آب منطقه کرمان.
-حاتمی، عباس و نوربخش، سوسن. (1398)، بازسازی معنایی بحران آب در شرق اصفهان بر اساس نظریه زمینه‌ای. جامعه‌شناسی کاربردی، دوره 30، شماره 1: 123-142.
-سازمان بین‌المللی همکاری و توسعه اقتصادی. (1396)، یاریگری گروداران در حکمرانی فراگیر آب، ترجمه: حمیدرضا درودیان، تهران: پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات.
-غفوری فرد، سمیرا؛ باقری، علی و شجری، شاهرخ. (1394)، ارزیابی ذی مدخلان در بخش آب؛ مطالعه موردی محدوده مطالعاتی رفسنجان. نشریه تحقیقات منابع آب ایران، سال یازدهم، شماره 2: 16-28.
-فرزانه، محمدرضا؛ باقری، علی و مؤمنی، فرشاد. (1395)، تحلیل بستر نهادی سیستم منابع آب زیرزمینی محدوده رفسنجان با رویکرد پویایی سیستم، مجله علمی- پژوهشی تحقیقات منابع آب ایران، دوره 12، شماره 2: 82-67.
-فرهادی، مرتضی. (1383)، ساخت جهانی همکاری؛ همه‌گاهی و همه‌جایی بودن انواع جوهری یاریگری و مشارکت، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، شماره 26: 1-23.
-  فرهنگی، علی‌اکبر؛ دانایی، ابوالفضل و جامع، رقیه. (1388)، ارتباطات توسعه در جهان سوم، تهران: نشر رسا.
-مرتضوی، سیده مصطفی؛ سلیمانی، کریم و غفاری موفق، فرشته. (1390)، مدیریت منابع آب و توسعه پایدار، مطالعه موردی: دشت رفسنجان، نشریه آب و فاضلاب، دوره 22، شماره 2، مسلسل 78: 126131.
-  هابرماس، یورگن. (1384)، نظریه کنش ارتباطی، ترجمه: کمال پولادی، تهران: انتشارات موسسه ایران.
 
-   Carmichael, C., Danks, C., & Vatovec, C. (2019). Assigning Blame: How Local Narratives Shape Community Responses to Extreme Flooding Events in Detroit, Michigan and Waterbury, Vermont. Environmental Communication.
-   Collins, G. (2017). Iran’s Looming Water Bankruptcy.
-   Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research techniques. Thousand Oaks, CA: Sage publications.
-   Kitzinger, J., & Barbour, R. (Eds.). (1999). developing focus group research: politics, theory and practice. Sage.
-   Madani, K. (2014)."Water Management in Iran: What is causing the Looming Crisis?" Journal of Environmental Studies and Sciences, 4(4): 315-328.
-   Mehryar, S., Sliuzas, R., Sharifi, A., Reckien, D., & van Maarseveen, M. (2017). A structured participatory method to support policy option analysis in a social-ecological system. Journal of environmental management, 197, 360-372.
-   Ostrom, E. (1990). Governing the commons: The evolution of institutions for collective action. Cambridge university press.