نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترا
2 دانشگاه شهرکرد
3 دانشجوی دکتری
چکیده
این جستار بر آن است که برپایه مطالعات اسنادی و با هدف شناخت موقعیت هنر حوزه هلیل‌رود در تاریخ هنرهای دیداری، به شناسایی، توصیف و تحلیل عوامل موثر در ایجاد انتظام بصری در آثار سنگ صابونی جیرفت بپردازد. نگارندگان تلاش دارند در جهت پاسخگویی این پرسش بر‌‌آیند که: هنرمند یا صنعتگر حوزه باستانی هلیل‌رود، وارث یا بانی کدام‌یک از تجربیات هنری بوده است؟ از آنجا که نقوش اجراشده بر روى این آثار در نهایت زیبایی، توازن، تناسب و تعادل طراحی و اجرا شده‌اند، می‌توان چنین انگاشت که سازندگان آن‌ها افزون بر آگاهی از کاربرد هنری خطوط و نقوش، از دانش و مبانی بصری نیز آگاه بوده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که مهندسی و فهم بصری عناصر در سطحِ اشیاء، در جهت تعامل ساختاری خط و نقش آن‌ها بوده و دستیابی به وحدت در آثار هنری از مهمترین اهداف ساخت آن‌ها بوده است. هنرمند/صنعتگر حوزه هلیل‌رود، شناختی نسبتاً روشن از کار خود به مثابه یک کار هنری داشته و سعی بر ایجاد رابطه بین طرح و زمینه، دورنما، ایجاد تنوع و ایستاگریزی با تکرار پیکره‌ها و عناصر کرده است. ضمن این‌که برخی جنبه‌های ابتدایی [و غیرپیشرفته] نظیر یکدستی در ابعاد پیکره‌ها، فقدان زنده‌نمایی، بافت و سادگی را می‌توان در آن‌ها مشاهده کرد.
کلیدواژه‌ها
- وکویرک، استینسون و همکاران.(1390)، مبانی هنر نظریه و عمل، ترجمه: محمدرضا یگانه دوست، تهران: سمت.
- بنی‌اسدی، علیرضا.(1390)، ویژگی‌های استان کرمان از دیدگاه تقسیمات کشوری و جمعیتی، دفتر آمار و اطلاعات استانداری کرمان.
- پرو، ژان. (1387)، مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی تمدن حوزة هلیل‌رود - جیرفت،کرمان: میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمان.
- جانبازی، فاطمه. (1394)، «بررسی نقوش حیوانی در آثار تمدن جیرفت»، جلوه هنر، شماره 1: 49-62.
- جعفری دهکردی، ناهید و جعفری دهکردی، نرگس. (1398)، «پیشینه نشانه سازمان بهداشت جهانی و سلامت در اساطیر با تأکید بر آثار تمدن جیرفت»، مجله تاریخ پزشکی، شماره 40، دوره 11: 33-49.
- جنسن، چارلز. (1395)، تجزیه‌وتحلیل آثار هنرهای تجسمی، ترجمه: بتی آواکیان، تهران: سمت.
- حلیمی، محمدحسین. (1381)، اصول مبانی هنرهای تجسمی، ج ۳، تهران: احیا.
- داندیس، دنیس. ای.(1394)، مبادی سواد بصری، گروه مترجمان، تهران: سروش دانش.
- درخشانی، حبیب. (1386)، «فرادهش های جیرفتی، پرسش از نویافته‌های حاشیه هلیل‌رود»، آیینه خیال، شماره 2: 52–
- رازانی. مهدی؛ امامی، سید محمدامین؛ عابد اصفهانی، عباس؛ مجیدزاده، یوسف. (1388)، «نگاهی به نویافته‌های باستان‌شناختی جیرفت»، دانش مرمت و میراث فرهنگی، سال پنجم، شماره 3- شماره پیاپی 4: 29-40.
- رزم‌آرا، حسینعلی. (1333)، فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های استان کرمان، شهرستان جیرفت، ج. 8، تهران: سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.
- شادجو. سمیه. (1386)، «تمدن آرتا»، فصلنامه هنر، شماره 172: 171 - 190.
- صحت‌منش، رضا؛ فاریابی، یوسف؛ برسم، معصومه. (1397)، «بررسی کهن‌الگوها در حوزه تمدنی هلیل‌رود بر پایه نظریه یونگ»، فصلنامه تاریخ اسلام و ایران، دانشگاه الزهرا، شماره 37: 83-104.
- عباسی، علی.(1392)،نشانه‌شناسی تصاویر ظروف هنری جیرفت و طبقه‌بندی،مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی باستان‌شناسی حوزه هلیل‌رود:جنوب شرق ایران:جیرفت، به کوشش یوسف مجیدزاده و محمدرضا میری، تهران: متن.
- علیداد سلیمانی، نادر.(1387)،مقدمه‌ای بر جغرافیای طبیعی و محیط‌زیست حوزه هلیل‌رود، مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی تمدن حوزه هلیل‌رود-جیرفت،کرمان:سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمان.
- کلانتری خاندانی، حسن. (1387)، سیری در جغرافیای استان کرمان، کرمان: مرکز کرمان شناسی.
- ماتیوز، راجرز. (1392)، باستان‌شناسی حوزه هلیل‌رود جنوب شرق ایران: جیرفت، مجموعه مقاله‌های دومین همایش بین‌المللی تمدن حوزه هلیل‌رود: جیرفت، 1387، به کوشش یوسف مجیدزاده و محمدرضا میری، تهران: فرهنگستان هنر.
- مجیدزاده، یوسف و سرلک، سیامک. (1381)، حفریات باستان‌شناسی فراگیر در کنار هلیل‌رود جیرفت-کرمان، کرمان: سازمان میراث فرهنگی استان کرمان.
- مجیدزاده، یوسف الف. (1382)، جیرفت کهن‌ترین تمدن شرق، تهران: میراث فرهنگی.
- مجیدزاده، یوسف ب.(1382)، حفریات باستان‌شناختی در تپه‌های کنار صندل جیرفت - طرح مطالعاتی حوزه هلیل‌رود، کرمان: اداره میراث فرهنگی کرمان.
- مجیدزاده، یوسف. (1383)، جیرفت کهن‌ترین تمدن شرق، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- مجیدزاده، یوسف. (1392)، باستان‌شناسی حوزه هلیل‌رود جنوب شرق ایران: جیرفت، مجموعه مقاله‌های دومین همایش بین‌المللی تمدن حوزه هلیل‌رود: جیرفت 1387، به کوشش مجیدزاده، یوسف و محمدرضا میری، تهران: فرهنگستان هنر.
- مقبلی، آناهیتا. (1397)، تجزیه‌وتحلیل و نقد آثار نقاشی، تهران: دانشگاه پیام‌نور.
- ملک، مهران و مختاریان، بهاره. (1392)، «آیکونوگرافی نماد عقرب و مار در آثار جیرفت(هزاره سوم قبل از میلاد)»، انسان‌شناسی، شماره 17: 163-195.
)