نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
چکیده
یکی از گونه‌های ادبیّات و موسیقی عامّه، آواها و ترانه‌هایی است که پیرامون پیشه‌ای خاص سروده شده و یا تودۀ مردم در حین انجام فعالیت و کار، آن‌ها را بر زبان می‌آورند. این سروده‌ها بیانگر اندیشۀ مردم پاک‌دل و ساده‌زیستی است که موسیقی و شعر در جای‌جای زندگی‌شان، حتّی در حین کار کردن، راه یافته است. در فرهنگ منطقۀ کرمانشاه نیز می‌توان نمونه‌هایی از این گونه سروده‌ها به دست داد؛ بنابراین در این مقاله که مبنای آن کتابخانه ای و با روش تحلیلی- توصیفی انجام می‌گیرد، نگارندگان می‌کوشند ضمن تبیین جایگاه کار و کوشش در میان کُردان، اشعاری که پیرامون کاری خاص سروده شده و یا در هنگام فعالیتی بر افواه عامّۀ مردم کُرد کرمانشاه جاری و ساری است، ضمن ترجمه و توضیحاتی، بررسی نمایند. از میان انواع مختلف ترانه‌های کار، لالایی‌ها، اشعار مربوط به شیر دوشیدن و مشک زدن دارای بسامد بیشتری هستند که از گنجینۀ خاطر زنان کُرد به یادگار مانده‌اند.
کلیدواژه‌ها
- ابوبکری، شهناز. (1399)، «ترانه‌های کار در منطقۀ مُکریان»، فرهنگ مردم ایران، شمارۀ 63: 131-154.
- بیهقی، حسینعلی. (1365)، پژوهش و بررسی فرهنگ‌عامۀ ایران، مشهد: ادارۀ موزه‌های آستان قدس رضوی.
- پایانیانی، صلاح. (1381)، کانی مرادان (چشمۀ آرزوها)، ارومیه: صلاح‌الدین ایوبی.
- پرنیان، موسی. (1380)، فرهنگ‌عامۀ کُرد (کرمانشاه)، کرمانشاه: چشمۀ هنر و دانش.
- ثواقب، جهانبخش. (1389)، «فرهنگ کار در ادبیات شفاهی و مکتوب»، فرهنگ مردم ایران، شمارۀ 22 و 23: 51-65.
- جلیلیان، عباس. (1386)، «مروری بر ادبیات کودک و نوجوان در زبان کُردی»، گوهران، شمارۀ 15: 195-199.
- جمالیان زاده، سیّد برزو؛ کرمی، محمدحسین و نظری، جلیل. (1394)، «ترانه‌های کار در شهرستان کهگیلویه (دهدشت)»، فرهنگ و ادبیات عامه، سال سوم، شمارۀ 7: 102-124.
- جمشیدیان، ماندانا. (1390)، «برزگری‌ها، ترانه‌های کار درو در جامعۀ بختیاری»، ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین، دورۀ اوّل، شمارۀ 1: 57-94.
- حسینی‌آبباریکی، سیّد آرمان و نوروزی، منصور. (1390)، «پژوهشی در لالایی‌ها و ترانه‌های کُردی جنوبی»، ماهنامۀ مهاباد، سال یازدهم، شمارۀ 121: 54-57.
- حق‌گو، آزاده. (1390)، «بررسی لالایی در سه قوم آذری، کُرد و گیلک»، فرهنگ مردم ایران، شمارۀ 24: 71-89.
- رحیمی زنگنه، ابراهیم؛ حسینی، سیّد آرمان و نوروزی، منصور. (1392)، گنجینه‌های بر باد یاد: پژوهشی در ادبیات عامۀ کُرد، تهران: کلک سیمین.
- سلیمی، هاشم. (1393)، ترانه و ترانه‌خوانی در فرهنگ مردم کُرد، تهران: سروش.
- شاه‌حسینی، علیرضا. (1382)، «ترانه‌های مشک‌زنی عشایر دامنه‌های جنوبی البرز»، مجلۀ دانشکده علوم انسانی سمنان: ویژۀ ادبیات فارسی، شمارۀ 5: 93-114.
- صفی زاده بوره‌که‌یی، فاروق. (1376)، «پژوهشی پیرامون ترانه‌های باستانی هوره»، شعر، شمارۀ 21: 84- 87.
- عبدلی، کبری. (1392)، فرهنگ‌عامۀ شهر صحنه، کرمانشاه: کوثر.
- عمرانی، سیّد ابراهیم. (1381)، برداشتی از لالایی‌های ایران، تهران: پیوند نو.
- فرهادی، مرتضی. (1379). «ترانه‌های کار: کار آوای ازیادرفته کارورزان و استادکاران»، علوم اجتماعی، دورۀ دهم، شمارۀ 11 و 12: 111-144.
- محجوب، محمدجعفر. (1383)، ادبیات عامیانۀ ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران: نشر چشمه، چاپ دوم.
- محمّدپور، محمدامین و بابا صفری، علی‌اصغر. (1399)، «بررسی و تحلیل درون‌مایۀ کار در ترانه‌های محلی»، فصلنامۀ تخصصی ادبیات فارسی، دورۀ شانزدهم، شمارۀ 23: 23-39.
- محمد زاده، حسین. (1397)، «تحلیل مایگان مسائل اجتماعی در ترانه‌های کار زنان»، زن در فرهنگ و هنر، دورۀ دهم، شمارۀ 2: 263-284.
- ــــــــــــــ. (1396)، «نوع و محتوای ترانه‌های کار در استان کردستان»، دانش‌های بومی ایران، سال چهارم، شمارۀ 7: 73-105.
- مکری، محمد. (1329)، گورانی یا ترانه‌های کُردی، تهران: کتابخانۀ دانش.
- موزونی، رضا. (1392)، ترانه‌های سرزمین مادری، کرمانشاه: باغ نی.
- مه‌وله‌وی، عه‌بدولره‌حیم. (1961 م)، دیوانی مه‌وله‌وی، کوکردنه‌وۀ عه‌بدولکه‌ریم موده‌رس، به‌غدا: چاپخانۀ النجاح.
- یوسفی، مسعود. (1387)، مویه‌های سرزمین من، خرم‌آباد: شاپورخاست..
)