نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 مرتع و آبخیزداری، مهندسی علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
2 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان/ دانشکده مرتع و آبخیزداری
3 معاون فرهنگی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
4 گروه مرتعداری
چکیده
ارزیابی اتنوبوتانیکی در مراتع کوهستان آبیدر واقع در جنوب‌غربی شهرستان سنندج و دهستان محدوده‌ی آن وجود تنوع بسیار بالای اکولوژیکی از یک‌سو و رویکرد گسترده‌ی مردم به استفاده از گیاهان دارویی و طب سنتی از سوی دیگر، شناسایی و معرفی گیاهان دارویی و بومی منطقه و موارد استفاده‌ی آنها را ضروری ساخت.
مطالعات پیشتاز و پیمایش صحرایی، تهیه لیست گیاهان دارویی و خوراکی منطقه با منابع معتبر گیاه‌شناسی، مطالعات اسنادی و مصاحبه‌های عمیق و نیمه‌ساختاریافته، باورها و دانستنی‌های جوامع محلی و مستندسازی آنها. برای هر گونه، خانواده‌ی گیاهی، نام علمی گونه، نام فارسی، نام محلی، خواص درمانی، اندام مورد استفاده و نحوه‌ی مصرف تدوین شد.
شناسایی 215 گونه‌ی دارویی و خوراکی با ارزش دارویی متعلق به 49 خانواده‌ی گیاهی. از لحاظ فراوانی گونه‌های دارویی و خوراکی با خواص دارویی خانواده‌های Asteraceae با 64 گونه، Poaceae با 38 گونه و Apiaceae با 35 گونه دارای بیشترین فراوانی و فراوانی درصد توزیع همین ترتیب برقرارابوده ، برگ‌ها با 35% توزیع بیشترین استفاده و تهیه دمنوش بیشترین نوع مصرف، التیام دردهای مفصلی و رماتیسمی بیشترین مقدار
فقدان مطالعات مستند اتنوبوتانیکی، لزوم حفاظت این گیاهان و ثبت و ضبط دانسته‌های مردم در رابطه با درمان‌های محلی
کلیدواژه‌ها
- بارانی، حسین. (1389)، دانش سنتی استفاده از گیاهان دارویی در طب شکسته بندی، همایش ملی گیاهان دارویی، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی.
- رستگار، محمد؛ توانا، زینب؛ خادمی، رحیم و نبی پور، ایرج. (1391)، فصلنامه طب جنوب، پژوهشکده زیست- پزشکی خلیج فارس، سال چهارم، دوره پانزدهم، شماره 4: 303-316.
- حیدری مکرر، حمید و هدایتی امین، خورشید. (1393)، بررسی نقش دانش بومی در حل اختلافات با تاکید بر نقش معتمدان محلی (مطالعه موردی: دهستان بنجار) ، مجله علمی – پژوهشی برنامه ریزی فضایی (جغرافیا)، سال چهارم، شماره دوم: 17-36.
- اداره کل منابع طبیعی استان کردستان ، شهرستان سنندج، سازمان جنگلها و مراتع، هرباریوم گریزه.
- اهوازی، مریم؛ مظفریان، ولی الله؛ نژادستاری، طاهر؛ مجاب، فراز؛ چرخچیان، محمد مهدی؛ خلیقیسیگارودی، فرحناز و اجنی، یوسف. (1386)، کاربرد دارویی سنتی گیاهان بومی منطقه الموت قزوین (تیرههای Lamiaceae - Rosaceae)، نشریه گیاهان دارویی، سال ششم، دوره 4 : 74-84 .
- طباطبایی، سید محمود؛ عواطفی همت، محمد؛ جلالی، سیدغلامعلی و امین، غلامرضا. (1398)، دانش سنتی استفاده از گیاهان دارویی بومی، طب سنتی اسلام و ایران، دوره 10، شماره 2: 157-184.
- فرهادی، مرتضی. (1385)، گیاه مردم نگاری با چکیده و نمونههایی از گیاه مردم نگاری گیاهان خودروی کمره، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 13، شماره 34-35.
- قدیمی جوینی، معصومه و قوام، منصوره. (1400)، مطالعه گیاهان دارویی و خوراکی روستای جوبون گیلان توسط مطالعات آماری، مجله گیاهان دارویی، معطر ایران، جلد 37، شماره 1: 127-144.
- مظفریان، ولی‌الله.(1375)، فرهنگ نامهای گیاهان ایران، انتشارات موسسه فرهنگ معاصر.
- هوشیدری، فرحناز. (1388)، گیاهان دارویی استان کردستان، فصلنامه علمی پژوهشی گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 25 شماره 1: 92-103 .
- قهرمان، احمد. (1375-1385)، سیستماتیک گیاهی ایران، انتشارات دانشگاه تهران، 4جلد .
- لاوری، نرگس؛ قاسمی، مجتبی و نبی‌پور، ایرج. (١٣٩٦)، اتنوفارماکولوژی گیاهان دارویی جنوب غربی کوه مند، دو ماهنامه‌ی طب جنوب، پژوهشکده زیست پزشکی خلیج فارس سال بیستم، شماره 4: 380-398.
- حسینی، مروارید؛ فروزه، محمدرحیم و بارانی، حسین.(1397)، شناسایی و بررسی اتنوبوتانی منتخبی از گیاهان دارویی شهرستان نیشابور (مطالعه موردی مراتع زبرخان)، فصلنامه گیاهان دارویی، سال هجدهم، شماره 2: 212-231.
- مهربانی، میترا؛ مهدوی میمند، زهرا و میرتاجالدینی، منصور. (1392)، جمعآوری و شناسایی منتخبی از گیاهان خودروی شهرستان بافت (استان کرمان) و بررسی مصارف سنتی آنها، مجله طب سنتی اسلام و ایران، سال چهارم، شماره سوم: 285-275.
- مبین، صادق. (1375)، رستنیهای ایران، فلور گیاهان آوندی،انتشارات دانشگاه تهران 4جلد .
- تبد، محمد عارف و جلیلیان، نسترن. (1394)، مطالعه اتنوبوتانیکی گیاهان دارویی منطقه زریوار مریوان، فصلنامه علمی – پژوهشی گیاهان دارویی، شماره 54 : 55-75.
- طغرانگار، زهره؛ وفادار، مهناز و قربانی نهوجی، مجید. (1399)، مطالعه تنوفارماکولوژی گیاهان دارویی موثر در درمان بیماریهای گوارشی شهرستان ماه نشان، فصلنامه گیاهان دارویی، شماره 75: 266-290.
- طاریمرادی، محمد. (1391)، تاریخ سنندج در دوران صفوی، انتشارات آراس سنندج.
- یوسفی، محمد مهدی و وثوقی، منصور. (1394)، دانش بومی استفاده از جنگل و مرتع در شهرستان رستم، مطالعات جامعهشناسی، سال پنجم، شماره 19: 71-89.
- Townsend CC, Guest E and Al-Ravi A. Flora of Iraq. Ministrry of Agricalture and Agrarian Reform of the Republic of Iraq. Baghdad.
- Komarov VL and Shishkin BK.(eds.). Flora of USSR (Rranslated by Landau N., Lavoot R, Blake Z. and Behrman L.) Keter and IPST press. Jerusalem. 1963-1974, Vols: 1-32. 19500.
- Khwarae, Geofrey. (2006). Community perceptions of rangeland degradation and management systems in Loologane and Shadishadi, North, Botswana. Msc Thesis in management of natural resources and sustainable Agriculture. Department of International Environment, 1-55.
- Raunkiaer, C.C. (1934). The life forms of plants and statistical plant geography.Translated chiefly Humphrey. Gilbert. Carter.
- Rechinger, K. H., 1963 – 2005, Flora Iranica, First Edition, Akademische Druck and Verlagsanstalt Graz Austria. 1936-2005, Vols. 1-17. 17136.
- -Reed, Mark, S; Dougill, Andrew, J; Baker, Timothy, R. (2008). participatory indicator development: wath can ecology and local communities learn from each other?, Ecological Applications, 18(5), 2008. 1253-1269.
- Assadi M; Maassoumi AA; Khatamsaz. M and Mozaffarian V. Flora of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands Press. Tehran. 1988-2010, Vols: 1-58.
- Assen, yimer; Woldearegay, Mesfin; Haile, Abeba, (2021). Hindawi, Evidence – Bacsed Complementary and Alternative Medicine Volume 2021, 1-10.
- Da Silva, C F; Zank, S. (2022). Between tradition and modernity: the relationship among healers and medicinal plants in an urban center in southern Brazil, Journal of Plants, People and Applied research, Ethnobotany Research & Application 1-12.
- Davis (ed.). Flora of Turkey and the East Aegean Islands Edinburgh University Press, Edinbergh. 1965-1988, Vols. 1-10 :7789.
- Dhole, P. (2021). wild edible plants with its socioeconomic importance used by tribes of Gaya District, Bihar, Journal of Botanical Survey of India. 8(1): 51-58.
- Diop, M; Niang-Diop, F; Dani, Dieny, S; Samb, A; Manga, G. D;Sane, A.P; Sene, M.b; Sambou, B; Gouiaby, Diatha, E.A. (2022). Ethnobotanical study of medicinal plants for treatment of diabetes and hypertension used in cummunities near Fathala Forest, Senegal, Ethnobotany Research and Applications 1.
)