نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
پژوهشگر تاریخ اجتماعی و مدرس تاریخ دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
بر اساس شواهد و اسناد برجای‌مانده از ایران باستان، هنر رنگرزی و قالی‌بافی از گذشته‌های دور در ایران رایج بوده است و در دوره معاصر یکی از مهم‌ترین مراکز قالی‌بافی و رنگرزی ایران، استان اصفهان و شهر نائین بوده است. قالی نائین از شهرت بسیاری برخوردار است، زیرا از درخشان‌ترین مظاهر کاربرد رنگ‌های طبیعی و سنتی است و سهم بزرگی از شهرت خویش را مدیون این کیفیت است. رنگرزی در این منطقه با رنگ‌های طبیعی و سنتی انجام می‌گیرد که دارای اختلاف اندکی با سایر مراکز قالی‌بافی که رنگرزی‌های سنتی دارند، می‌باشد و باوجود برخی رنگ‌های شیمیایی که به‌صورت کمکی مصرف می‌شود هنوز رنگ‌های طبیعی در منطقه غالب است. در این مقاله به رنگرزی سنتی در روستای تاریخی جشوقان که در 40 کیلومتری نائین قرار دارد پرداخته شده است. تا حدود 50 سال پیش این روستا دارای چندین واحد فعال رنگرزی سنتی بود و عمده شهرت این روستا به دلیل وجود واحدهای رنگرزی آن بود، اما در حال حاضر تنها 6 کارگاه رنگرزی در این روستا وجود دارد که 5 کارگاه دایر و فعال بوده و 1 کارگاه نیمه تعطیل و رو به تعطیلی بود. این مقاله به‌صورت میدانی و با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای انجام شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- ادواردز، سیسیل. (1368)، قالی ایران، ترجمه: مهین دخت صبا، تهران: فرهنگسرا.
- فرهادی، مرتضی. (1389)، مردم‌نگاری دانش‌ها و فن‌آوری‌های سنتی: "نان شب" مردم‌نگاران، فصلنامه دانش بومی، دانشگاه علامه طباطبائی، شماره 1.
- عباسی، اسفندیار. (1378)، (توسعه مردم شناسی، مردم‌شناسی توسعه) نمایه پژوهش. شماره‌های 12 و 11، ویژه نامه دانش‌ها و فن آوری های سنتی، معاونت پژوهشی و آموزشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- سالمی قمصری، مرتضی. (1389)، گوشه‌ای از انسان‌شناسی دانش‌ها و فن‌آوری‌های سنتی "کار ابزارهای سنتی گلابگیری در قمصر"، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، ش 48
- کارآمد، محمدجواد. (1392)، رنگرزی سنتی: مزیت‌های چندگانه، فصلنامه پژوهشگران فرهنگ، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان، سال دوازدهم، شماره
- محمدحسن، زکی. (1320)، صنایع ایران بعد از اسلام، ترجمه: محمدعلی خلیلی، تهران: کتاب فروشی اقبال
- ورزی، منصور. (1355)، هنر و صنعت قالی در ایران (مشتمل بر سیری در تاریخ رنگرزی و طرح و بافت قالی)، تهران: انتشارات رز.
- http://www.fatan.blogfa.com/category/3
منابع شفاهی (مصاحبه‌ها)
- مصاحبه با سید حسین بنی طباء (سید آیت اله)، استادکار رنگرزی سنتی که در روستای جشوقان مشغول رنگرزی سنتی می‌باشد.
- مصاحبه با سید محمد بنی طباء (سید موسی)، استادکار رنگرزی سنتی که در روستای جشوقان مشغول رنگرزی سنتی می‌باشد.
- مصاحبه با سید حسین بنی طباء (سید هاشم)، از استادکاران رنگرزی سنتی که در حال حاضر به رنگرزی اشتغال ندارد.
)