نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 پژوهشگرحوزه مردم شناسی و سردبیر نشریه گیله وا
2 استادیار و عضو هیأت علمی پژوهشکده گیلان شناسی دانشگاه گیلان
چکیده
تعاون و همکاری متقابل انسان‌ها از بدو حیات بشر در همة دوران‌های زندگی در تمام جوامع وجود داشته است. فرهنگ تعاون در میان زنان گیلان، ریشه‌دارترین فرهنگ اصیل بومی می‌باشد، یاوری نه تنها در تولید و کار، بلکه جنبه‌های مختلف زندگی روستاییان را در برمی‌گیرد و روی تمام مناسبات اثر می‌گذارد و همگرایی و مشارکت زنان درعرصه اجتماعی را فراهم می‌سازد و نقش زنان را پررنگ‌تر جلوه می‌دهد. هدف از ارائه‌ی این مقاله، توجه به یکی از مناسبات دیرپا و سنتی در گیلان است که زمینه‌ی پیدایش نوعی از فرهنگ و ادبیات را فراهم آورده و روی تمام مبانی زندگی در آمیختگی پیدا کرده و اثر گذاشته است. این مطالعه یک پژوهش توصیفی و تحلیلی است که در آن تلاش شده است تا با رویکرد مردم‌شناختی ضمن توجه به تجربه زیسته مردم گیلان ابعادی از فرهنگ همیاری و تعاون سنتی در میان زنان گیلان مورد بررسی قرار گیرد. یافته-های پژوهش حاکی از آن است که اشکال یاوری در میان زنان گیلان بسیار متنوع و گوناگون است و نه تنها در شالی‌کاری که عمده‌ترین محصول کشاورزی است، بلکه در باغداری (کشت چای و توتون و حبوبات) دامداری و صنایع دستی ، نوغان‌داری ،باغداری، آیین‌ها و نمایش‌های گروهی جریان داشته است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- باقری، نبی‌الله. (1374)، «مراسم عروسی در کرین»، گیله‌وا، ضمیمه شماره 31: 16-17.
- بشری، محمد. (1366)، چن تا جه بجارکاره دابه دو دستور (چند آیین شالی‌کاری، گیلان نامه)، به کوشش محمدتقی پوراحمد جکتاجی، رشت: طاعتی.
- پاپلی‌یزدی، محمدحسین. (1377)، «مختاباد (اوج مشارکت در دامداری سنتی)»، تحقیقات جغرافیایی، سال 3، شماره 51: 24-32.
- پایندة لنگرودی، محمود. (2535)، آئین‌ها و باورداشت‌های گیل و دیلم، تهران: بنیاد فرهنگ گیلان.
- پیران، پرویز. (1384)، «نظریه راهبرد و سیاست سرزمینی جامعه ایران»، فصلنامهاندیشه ایرانشهر، شماره 4: 34-22.
- خسروی خسرو. (1372)، جامعه‌شناسی ده در ایران. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- رضاقلی، علی. (1377)، جامعه‌شناسی نخبه کشی، تهران: نشر نی.
- رضاقلی، علی. (1373)، جامعه‌شناسی خودکامگی، تهران: نشر نی.
- سریع‌القلم، محمود. (1380)، عقلانیت و آینده توسعه‌یافتگی ایران، تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
- سریع‌القلم، محمود. (1386)، فرهنگ سیاسی ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- صفی نژاد، جواد. (1387)، «بنه تعاونی تولید زراعی سنتی در ایران»، کیهان فرهنگی، ش 265-264:29-26.
- صفی نژاد، جواد. (9531)، نظام‌های آبیاری سنتی در ایران. تهران: دانشکده علوم اجتماعی و تعاون، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
- عباسی، هوشنگ. (1376)، «یاوری در شالی‌کاری»، گیله‌وا، شماره 26:36-43.
- عباسی، هوشنگ. (1381)، یاوری (تعاون سنتی در روستاهای گیلان)، رشت: اداره کل تعاون گیلان، انتشارات شهر سبز.
- عبدلی، علی. (1363)، فرهنگ تاتی و تالشی، انزلی: دهخدا.
- عبدلی، علی. (1369)، تات‌ها و تالشان، تهران: مؤلف با همکاری نشر ققنوس.
- عبدلی، علی. (1371)، نظری به جامعة عشایری تالش، تهران: اطلاعات.
- فرهادی، مرتضی. (1369)، نامة کمره، تهران: امیرکبیر.
- فرهادی، مرتضی. (1374)، «مشارکت زنان روستایی و ایلی در گروه‌های یاریگر و سازمان‌های تعاون سنتی»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال سوم، ویژه‌نامه نقش زنان در کشاورزی: 105-120
- فرهادی، مرتضی. (1380)، واره: نوعی تعاونی سنتی کهن و زنانه در ایران، درآمدی به مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی تعاون و مشارکت مردمی، تهران: وزارت جهاد کشاورزی، معاونت ترویج و مشارکت مردمی، دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی
- فرهادی، مرتضی. (1373)، فرهنگ یاریگری در ایران، درآمدی به مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی تعاون، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- قاضی مرادی، حسن. (1380)، در پیرامون خودمداری ایرانیان، تهران: نشر اختران.
- کاتوزیان، محمدعلی همایون. (1392)، ایرانیان؛ دوره باستان تا دوره معاصر (ج 3)، ترجمه: حسین شهیدی، تهران: نشر مرکز.
- لمبتون، آن. کی. اس. (1345)، مالک و زارع در ایران، ترجمه: منوچهر امیری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- میرشکرایی، محمد. (1374)، مردم‌شناسی و فرهنگ عامه، کتاب گیلان (جلد سوّم)، تهران: گروه پژوهشگران ایران به کوشش محمدابراهیم اصلاح عربانی.
- نراقی، حسن. (1380)، جامعه‌شناسی خودمانی. تهران: نشر اختران.
- نیک خلق، علی‌اکبر. (1382)، جامعه‌شناسی روستایی، تهران: شرکت چاپخش سهامی خاص
- ودیعی، کاظم. (1348)، مقدمه روستا شناسی ایران. تهران: موسسه آموزش و تحقیقات تعاونی دانشگاه تهران.
)