نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، واحد شاهرود،دانشگاه آزاد اسلامی،شاهرود ،ایران.
2 استادیار گروه تاریخ ،واحد شاهرود ،دانشگاه آزاد اسلامی ،شاهرود، ایران
چکیده
محدوده این پژوهش بررسی سازه ای برخوردار از موقعیت پدافندی و جایگاه ژئواستراتژیک در ایران است که با مولفه های ویژه خود چون: توان دفاعی، جغرافیای بازدارنده، اشراف محیطی و اتصال گذرگاهی، نقش مهمی در پدافندغیرعامل سکونتگاه های انسانی داشته است. قلعه باستانی طزره دامغان یکی از بناها و شبکه های پیشگیرانه پدافندی ایران است که ناشناخته باقی مانده است. این قلعه در پیوست با تحولات تاریخی و جغرافیایی، مانع آسیب پذیری جامعه انسانی و موجد تقویت امنیت محلی بوده است.
هدف این تحقیق، با استفاده از روش مشاهدات میدانی و مطالعات تحلیلی، موقعیت سنجی و تفسیر مبانی پدافندی قلعه طزره دامغان و جهات اهمیت پدافند غیرعامل آن است. یافته های پژوهش حکایت از آن دارند که ویژگی چند وجهی و تدافعی این دژ ، آن را از جنبه عناصر پدافند غیرعامل مانند: مکان یابی جغرافیایی، پوشش و پنهان سازی تاسیسات، موانع تراشی و بهره مندی از دیواره های حفاظتی حائز اهمیت نموده است. به نحوی که لایه بندی دفاعی و تدابیر پدافندی، مکانیت قلعه را در موقعیتی برتر قرار داده است
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- اصغریان جدی، احمد و میرهاشمی، احسان. (1394)، «دانش بومی پدافند (دفاع) غیرعامل در معماری و شهرسازی دوره‌های تاریخی ایران و نمونه‌های تکامل‌یافته این تجربه‌ها»، دو فصلنامه دانش‌های بومی ایران، سال 2، شماره 3 : 1-36.
- پازوکی، ناصر. (1378)، «شهر و نقش دفاعی شهرها»، در: آیت‌الله زاده شیرازی، باقر: مجموعه مقالات دومین کنگره تاریخ و معماری و شهرسازی ایران، ارگ بم، ج 2، تهران: نشر سازمان میراث فرهنگی: 297-314.
- خاقانی شروانی، بدیل بن علی. (1316)، دیوان خاقانی شروانی. تصحیح علی عبدالرسولی، تهران: مطبعه سعادت.
- خسروزاده، علیرضا و هادی پور مرادی، سهیلا. (1395)، «بررسی استحکامات دفاعی دوره پارتی بر اساس بقایای برجا مانده»، مجله مطالعات ایرانی، دانشکده ادبیات دانشگاه شهید باهنر، سال 15، شماره 29: 111-127.
- رضایی، محمد، ایرانشهری، عباس و تبریزی، امیرحسین. (1382)، «دژهای باستانی کومش، حلقه واسطه اساطیر و تاریخ»، مجله اثر، سال 13، شماره 36-37: 112-135.
- سعیدی، مصطفی. (1393)، قله‌ها و قلعه‌های کوهستانی دامغان، تهران: نشر مشق شب.
- سورتیجی، سامان. (1381)، قلاع باستانی مازندران، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی ایران.
- طاهریا، محمدعلی. (1395)، تاریخ، فرهنگ و ادبیات دامغان شش‌هزارساله، تهران: نشر مشق شب.
- کچویی عطایی، محمدحسن و دیگران. (1396) کتاب جامع پدافند غیرعامل، تهران: نشر رسانه تخصصی.
- کشاورز، علی‌اصغر. (1370)، تاریخ و جغرافیای دامغان، تهران: نشر هیرمند، چاپ دوم
- لولوئی، کیوان. (1385)، «دامغان و چشم‌انداز گردشگری با تکیه‌بر مزارات و بقاع مذهبی»، مجله وقف میراث جاویدان، سال 14، شماره 54:69-76.
- مبرد، محمد بن یزید. (1418 ق)، الکامل، مقدمه محمد احمد الدالی، ج الثانی، بیروت: موسسه الرساله، طبعه الثالثه.
- مرکز آمار ایران. (1395)، سالنامه آماری کشور، سرشماری نفوس و مسکن، تهران: نشر مرکز آمار ایران.
- مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد. (1361)، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمه علینقی منزوی، ج 2، تهران: انتشارات شرکت مؤلفان و مترجمان.
- ملازاده، کاظم و محمدی، مریم. (1385)، قلاع و استحکامات نظامی، تهران: نشر سوره مهر.
- موحدی نیا، جعفر. (1389)، اصول و مبانی پدافند غیرعامل، تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
- میرزایی، آزیتا. (1399)، «گونه شناسی قلعه‌های اشکانی و ساسانی شمال خراسان و تعیین جایگاه سیاسی و اجتماعی منطقه بر اساس تعاملات فرهنگی آن»، مجله مطالعات باستان‌شناسی پارسه، سال 4، شماره 12: 99-119.
- نباتی، عزت‌الله. (1388)، مبانی پدافند غیرعامل، تهران: انتشارات دانشگاه فارابی
- هرتسفلد، ارنست. (1381)، ایران در شرق باستان، ترجمه: همایون صنعتی زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- یاقوت حموی، شهاب‌الدین ابوعبدالله. (1382)، معجم البلدان، ترجمه: علینقی منزوی، ج 2، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی.
- یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب. (1356)، البلدان، ترجمه: محمدابراهیم آیتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- یمانی، مجتبی، مقصودی، مهران، قاسمی، محمدرضا و محمد نژاد، وحید. (1393)، «شواهد مورفولوژیکی و مورفومتریکی تأثیر تکتونیک فعّال بر مخروط افکنه‌های شمال دامغان»، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، دوره 34، شماره 2: 1-18.
)