نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه معماری،دانشکده ی معماری و شهرسازی،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
2 نویسنده مسئول،گروه معماری،دانشکده معماری و شهرسازی،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
3 گروه معماری،دانشکده معماری و شهرسازی،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
4 گروه معماری،واحد رودبار،دانشگاه آزاد اسلامی،رودبار،ایران
چکیده
در سال‌های اخیر، مسائل مرتبط با دیدگاه جنسیتی در جوامع گوناگون ، به‌عنوان یکی از ابعاد فرهنگی مؤثر در شکل‌گیری فضاهای مسکونی مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله با هدف تحلیل تأثیر متغیر فرهنگ جنسیتی بر ساختار پیکربندی فضایی خانه‌های بومی در خراسان بزرگ و کهن به‌ویژه شهر هرات انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی است. داده‌های مورد نیاز از طریق مطالعات میدانی، ثبت مستند از پلان‌ها،و بررسی آن ها به لحاظ ساختار شکلی و دیدگاه‌های فضایی خانه‌های سنتی، و همچنین بررسی منابع کتابخانه‌ای و علمی معتبر جمع‌آوری شده‌اند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که پیکربندی فضایی خانه‌های سنتی هرات، بازتابی ساختاریافته از نظام فرهنگی جنسیتی خراسان بزرگ است که در تعامل پیچیده‌ای با عوامل محیطی، اجتماعی، سیاسی و سنتی شکل گرفته است. به‌ویژه، تحلیل نمونه‌ها نشان می‌دهد که فضاهای اختصاصی زنانه با ویژگی‌هایی چون عزلت نسبی، محدودیت دید خارجی و دسترسی کنترل‌شده در ساختار فیزیکی خانه‌ها به‌صورت سیستماتیک طراحی شده‌اند.ساختار فیزیکی و سازمان‌دهی فضایی خانه‌های بومی هرات گواه بر آن است که معماری بومی، به‌عنوان یک متن فرهنگی، ضمن تحقق نیازهای مادی، ارزش‌ها، هنجارها و سلسله‌مراتب اجتماعی به‌ویژه مبتنی بر دیدگاه جنسیت را در قالب فرم و فضا کُدگذاری می‌کند
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)