نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد مردم شناسی دانشگاه علامه طباطبائی و پژوهشگر دانش های بومی و سنتی ایران

چکیده

در سیاهه بلند بالای خصلت‌های ناپسند ایرانیان! زمان ناسنجی و بی‌نظمی و نسقی یک مؤلفه با اهمیت در امر توسعه است و متأسفانه این واقعیت دارد که امروزه ما با این پدیدة بی‌نظمی و بی‌برنامگی کم‌وبیش در اغلب مؤسسات و سازمان‌های دولتی و غیردولتی روبرو هستیم. اما آیا این پدیده مسئله‌ای نوظهور است و یا برای ایرانیان امری همیشگی بوده است؟ اگر همیشگی بوده، ریشه این بی‌توجهی در کجاست؟ آیا این درست است که ریشة بی‌توجهی به زمان، مربوط به فرهنگِ روستایی حلول کرده در شهرهای ما می‌باشد؟ اگر این سخن درست است چه اتفاقی افتاده و از کی روستائیان ایران گروه مرجع شهریان شده‌اند؟! اگر این نظر درست نیست پس بی‌توجهی به زمان و عدم مدیریت آن امروزه در شهرها و در میان جوانان ما از کجا نشأت گرفته و یا اگر تحت تأثیر مسائل عمده‌تر درونی به وقوع پیوسته این مسائل ناشناخته و دیده نشده کدامند؟ اگر این سخن درست که این وضعیت حاصل معیشت و گذران دهقانی است، چگونه فرهنگ تولیدی و کشاورزی و باغداری و دامداری و زنبورداری و ماکیان‌داری و نوغان‌داری و صیادی با نظم‌های جغرافیایی و الزامات فرمانمند ارگانیسم‌های گیاهی و حیوانی در طی چند هزار سال با این زمان ناسنجی و بی‌نظمی سازگار شود؟ زمان ناسنجی و بی‌نظمی برخاسته از فرهنگ مصرفی است یا تولیدی؟ ایرانیان امروز آیا تحت تأثیر خرده فرهنگ تولیدی روستایی و فرهنگ درون‌زای بومی خود می‌باشند، یا تحت تأثیر فرهنگ مصرفی عوامل مؤثر برون‌زا؟ و بالاخره بی‌توجهی به زمان و نظم در ژنتیک ایرانیان نهفته است یا در فرهنگ آن‌ها؟ و اگر در فرهنگ و تاریخ آن‌ها است علت است یا معلول؟

کلیدواژه‌ها

 
-آزادیخواه، محمدعلی. (1365)، «اصطلاحات کشاورزی مشترک در گویش سیرجان و زرتشتیان کرمان»، نامة فرهنگ ایران، دفتر دوم، بنیاد نیشابور.
-  آل احمد، جلال. (1354)، تات نشین‌های بلوک زهرا، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-  ادموند باسورث، کلیفورد. تاریخ غزنویان، جلد 1، ترجمه: حسن انوشه.
-  ازکیاء، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا. (1384)، جامعه‌شناسی توسعه، تهران: انتشارات کیهان.
-  انصاف‌پور، غلامرضا. تکامل فئودالیسم در ایران.
-  انصاف‌پور، غلامرضا. تاریخ زندگی اقتصادی روستاییان و طباقت اجتماعی ایران.
-  امان‌الهی بهاروند، سکندر. (1360)، کوچ نشینی در ایران، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-ایلیف، ج، هـ. (1366)، «ایران و دنیای قدیم»، میراث ایران، ترجمة احمد بیرشک، بهاءالدین پازارگارد و دیگران، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-  بازرگان، مهدی. (1354)، «سازگاری ایرانی»، ضمیمه: آندره زیگفرید، روح ملت‌ها، ترجمه: احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-  بربریان، مانوئل؛ مائوگیان، مانوک. (1376)، جستاری در پیشینة دانش کیهان در ایران، تهران: بنیاد نیشابور.
-  بیکرمن، ئی و دیگران. (1384)، علم در ایران و شرق باستان، ترجمه و تمشیه همایون صنعتی‌زاده، کرمان: نشر قطره، دانشگاه شهید باهنر.
-  پاپلی یزدی، محمدحسین. (1377)، «واحد تقسیم آب در نظام‌های آبیاری سنتی (فنجان)»، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، ش 49 و 50.
-  جانب‌اللهی، محمدسعید. «نظام تقسیم و حسابرسی و خرید و فروش آب در آبیاری سنتی میبد»، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، ش 17.
-  جانب‌اللهی، محمدسعید. (1383)، چهل گفتار در مردم‌شناسی میبد، دفتر اول (فرهنگ و فن‌آوری قنات)، تهران: انتشارات روشنان.
-  حکمت یغمایی،‌ عبدالکریم. (1369)، بر ساحل کویر نمک، تهران: انتشارات توس.
-  حکمت یغمایی،‌ عبدالکریم. (1354)، جندق، تهران: انتشارات توس.
-  خسروی، خسرو. (1355)، پژوهشی در جامعة روستایی ایران، تهران: انتشارات پیام.
-  دهخدا،‌ علی‌اکبر. لغت‌نامة دهخدا.
-  راوندی، مرتضی. تاریخ اجتماعی ایران، جلد سوم.
-  ساعدلو،‌ هوشنگ. (1357)، مسائل کشاورزی ایران،‌ تهران: انتشارات رواق.
-  سعیدالشیخلی، صباح ابراهیم. اصناف در عصر عباسی، ترجمه: هادی عالم‌زاده.
-  سمیعی زفرقندی، نصرالله. (1358)، نظام‌های آبیاری سنتی در منطقة اردستان (پایان‌نامه کارشناسی)،‌ تهران: دانشکدة علوم اجتماعی تهران.
-  شاردن،‌ ژان. سیاحت نامة شاردن، ترجمه: مهدی عباسی، جلد چهارم.
-  صفی‌نژاد، جواد. طالب‌آباد، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-  صفی‌نژاد، جواد. (1384)، نظام‌ آبیاری سنتی در نائین، تهران.
-  ضیایی‌پور، حمید. (1387)، «پیوستگی زنجیرة فرهنگ دانش و تکنولوژی»، روزنامة همشهری، ش 4793.
-  فرهادی، مرتضی. (1368)، نامه کمره، جلد اول‌، انتشارات امیرکبیر.
-  فرهادی، مرتضی. موزه‌های بازیافته،‌ تهران، مرکز کرمان‌شناسی.
-  ماتریکون، ژان. «اندازه‌گیری لحظات»، مجلة پیام یونسکو، شماره 251.
-ملک، حسین. (1357)، گزارشی دربارة نابسامانی‌های کشاورزی مملکت و امکانات مقابله با آنها، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات روستایی.
-  میراحمدی، مریم. نظام حکومت ایران در دوران اسلامی.
-نوری،‌ محمدیوسف. (1381)، مفاتیح‌الارزاق (کلید در گنج‌های گهر)، با مقدمه و تنقیح و توضیح هوشنگ ساعدلو و همکاری مهدوی قمی‌نژاد، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
-  میلسپو، آرتور.  (1387)، مأموریت آمریکائی‌ها در ایران، ترجمه: حسین ابوترابیان، تهران: نشر اختران.
-  ودیعی، کاظم. (1355)، روستانشینی در ایران،‌ تهران:‌ انتشارات شورای عالی فرهنگ و هنر.