مرتضی فرهادی
چکیده
در سیاهه بلند بالای خصلت‌های ناپسند ایرانیان! زمان ناسنجی و بی‌نظمی و نسقی یک مؤلفه با اهمیت در امر توسعه است و متأسفانه این واقعیت دارد که امروزه ما با این پدیدة بی‌نظمی و بی‌برنامگی کم‌وبیش در اغلب مؤسسات و سازمان‌های دولتی و غیردولتی روبرو هستیم. اما آیا این پدیده مسئله‌ای نوظهور است و یا برای ایرانیان امری همیشگی بوده است؟ ...
بیشتر
در سیاهه بلند بالای خصلت‌های ناپسند ایرانیان! زمان ناسنجی و بی‌نظمی و نسقی یک مؤلفه با اهمیت در امر توسعه است و متأسفانه این واقعیت دارد که امروزه ما با این پدیدة بی‌نظمی و بی‌برنامگی کم‌وبیش در اغلب مؤسسات و سازمان‌های دولتی و غیردولتی روبرو هستیم. اما آیا این پدیده مسئله‌ای نوظهور است و یا برای ایرانیان امری همیشگی بوده است؟ اگر همیشگی بوده، ریشه این بی‌توجهی در کجاست؟ آیا این درست است که ریشة بی‌توجهی به زمان، مربوط به فرهنگِ روستایی حلول کرده در شهرهای ما می‌باشد؟ اگر این سخن درست است چه اتفاقی افتاده و از کی روستائیان ایران گروه مرجع شهریان شدهاند؟! اگر این نظر درست نیست پس بی‌توجهی به زمان و عدم مدیریت آن امروزه در شهرها و در میان جوانان ما از کجا نشأت گرفته و یا اگر تحت تأثیر مسائل عمده‌تر درونی به وقوع پیوسته این مسائل ناشناخته و دیده نشده کدامند؟ اگر این سخن درست که این وضعیت حاصل معیشت و گذران دهقانی است، چگونه فرهنگ تولیدی و کشاورزی و باغداری و دامداری و زنبورداری و ماکیان‌داری و نوغان‌داری و صیادی با نظم‌های جغرافیایی و الزامات فرمانمند ارگانیسم‌های گیاهی و حیوانی در طی چند هزار سال با این زمان ناسنجی و بی‌نظمی سازگار شود؟ زمان ناسنجی و بی‌نظمی برخاسته از فرهنگ مصرفی است یا تولیدی؟ ایرانیان امروز آیا تحت تأثیر خرده فرهنگ تولیدی روستایی و فرهنگ درون‌زای بومی خود می‌باشند، یا تحت تأثیر فرهنگ مصرفی عوامل مؤثر برون‌زا؟ و بالاخره بی‌توجهی به زمان و نظم در ژنتیک ایرانیان نهفته است یا در فرهنگ آنها؟ و اگر در فرهنگ و تاریخ آنها است علت است یا معلول؟
حسین محمدزاده؛ فریدون حسین پناهی
چکیده
آهنگری در سنندج و حومه زمانی رونق قابل توجهی داشته و علاوه بر تامین مایحتاج مردم در شهرهای سنندج و دیواندره بعضی از محصولات این صنعت را به خارج از استان صادر می‌کرده است. این صنعت دارای ساختار،فرایند و مفاهیم و اصطلاحات خاصی بوده که با ورود صنعت و توسعه‌برون‌زا دچار چالش و افت شده است به نوعی که امروزه عده بسیار کمی از مردم در این ...
بیشتر
آهنگری در سنندج و حومه زمانی رونق قابل توجهی داشته و علاوه بر تامین مایحتاج مردم در شهرهای سنندج و دیواندره بعضی از محصولات این صنعت را به خارج از استان صادر می‌کرده است. این صنعت دارای ساختار،فرایند و مفاهیم و اصطلاحات خاصی بوده که با ورود صنعت و توسعه‌برون‌زا دچار چالش و افت شده است به نوعی که امروزه عده بسیار کمی از مردم در این حرفه مشغول کار هستند و بسیاری از این مفاهیم و کلمات به عنوان عنصر فرهنگی در حال از بین رفتن هستند. هدف این تحقیق بررسی ساختار، فرایند، مفاهیم و تولیدات آهنگری در نیم قرن گذشته در شهرستان سنندج است. روش تحقیق میدانی و تکنیک جمعآوری دادهها مصاحبه با آهنگران و خانواده آنها در سنندج و حومه بوده است. یافته نشان میدهد که زمانی آهنگری در این شهر مورد حمایت و توجه مردم و حاکمان وقت بوده و مایحتاج زندگی افراد را در شهر و روستای اطراف تامین می‌کرده است و تولیدات خاصی در میخ و خنجر و جاقو سازی و قفل سازی داشته است. توجه به صنایع بومی و به روزکردن
مرتضی سالمی قمصری؛ حسین صادقی
چکیده
تا حدود سال‌های 1300 خورشیدی مهر بجای امضای امروزی بکار می‌رفت و هر کس مهر شخصی خود را بر گردن می‌آویخت که قانونا زدن آن مهر پای هر کاغذی، سند رسمی به‌حساب می‌آمد. یکی از رایج‌ترین مهرها در روستاها، مهر خرمن بود. استفاده از مهر خرمن برای دست نیافتن دیگران به خرمن روستا متداول بوده. بدین‌صورت که هنگام برداشت خرمن و آماده شدن گندم شمش ...
بیشتر
تا حدود سال‌های 1300 خورشیدی مهر بجای امضای امروزی بکار می‌رفت و هر کس مهر شخصی خود را بر گردن می‌آویخت که قانونا زدن آن مهر پای هر کاغذی، سند رسمی به‌حساب می‌آمد. یکی از رایج‌ترین مهرها در روستاها، مهر خرمن بود. استفاده از مهر خرمن برای دست نیافتن دیگران به خرمن روستا متداول بوده. بدین‌صورت که هنگام برداشت خرمن و آماده شدن گندم شمش (گندم آماده) نماینده مالک یا ارباب به سر یکایک خرمن‌های روستا حاضرشده و با یک مهر چوبی خرمن‌ها را مهر می‌کرد که کسی شبانه به خرمن دست‌درازی نکند. مهرخرمن در ضمانت استحکام خود از پشتوانه قدرت نظام زمین‌داری برخوردار بود. در اینجا یک قانون نانوشته و به دفتر نیامده، عرف و سنت روایی یافته و در وجود شیئی متمرکز و متبلور شده بود. چنین بود که مهر بی‌آنکه چشم و گوش داشته باشد نگهبان بود و علاوه بر پشتوانه نظام حاکم، پشتوانه ایمانی جامعه را نیز با خود داشت. نقش‌ها و واژه‌های مقدس و متبرک بر روی انواع مهرها و بر روی مهرهای خرمن چنین کارکردی داشته‌اند. ساختمان مهر قطعه چوبی بود که بنا بر دلخواه مالک یا ارباب نام و یا شکلی به روی آن نقش می‌بست که این نام بایستی از چپ به راست نوشته می‌شد که هنگام مهر زدن از راست به چپ خوانده شود. من بسیار کوشیدم که انواعی از این مهرها را به دست آورم اما نتوانستم بیش از 5 مورد از این مهر را از نقاط گوناگون ایران بیابم. نکته قابل‌توجه این است که هر مالک به سلیقه خود سعی می‌کرد مهر زیبایی را برای روستای خود تهیه کند. در این مقاله از روش مردم‌نگاری استفاده‌شده است و علاوه بر مصاحبه با دو تن از مطلعان محلی و دانشگاهی از کتاب‌هایی که هرچند اندک به این موضوع پرداخته‌اند نیز استفاده‌شده است. واژگان کلیدی: مهرخرمن-اصلاحات ارضی-روستا-برکت-نظام ارباب‌رعیتی
رضا رحیم نیا؛ مهران قرائتی؛ علی زمانی فرد
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1394، صفحه 145-177
چکیده
دانش حفاظت و مرمت به مثابه هنر و علم حفظ و انتقال میراثِ گذشته به آیندگان، همواره نیازمند پایه های نظری است که این موضوع با فهمِ دقیقِ دانشِ گذشته میتواند به درکی عمیق و بومی از بُعد نظری برسد. علاوه براین، مبانی نظری ملحوظ در این دانش میتواند بعنوان یک راهنمای نظری مدنظر باشد. کمبود ابزارهایِ مناسبِ نظریه پردازی در رشته مرمت و احیای ...
بیشتر
دانش حفاظت و مرمت به مثابه هنر و علم حفظ و انتقال میراثِ گذشته به آیندگان، همواره نیازمند پایه های نظری است که این موضوع با فهمِ دقیقِ دانشِ گذشته میتواند به درکی عمیق و بومی از بُعد نظری برسد. علاوه براین، مبانی نظری ملحوظ در این دانش میتواند بعنوان یک راهنمای نظری مدنظر باشد. کمبود ابزارهایِ مناسبِ نظریه پردازی در رشته مرمت و احیای بناهای تاریخی با توجه به جوان بودن مقاطع تحصیلات تکمیلی و نظریه های غربی که تجانس کاملی با مسائل موجود در ایران ندارند، نیاز بکارگیری روشهای کیفی- تفسیری، متجانس با ماهیت کیفی آن را ایجاب کرده است. در کنار تنوع این روشهای کیفی و با توجه به خلأ نظری موجود، می-توان روشهای پژوهشی که این مهم را فراهم میکنند مدنظر داشت. از این رو "نظریه زمینه ای" بعنوان یک روش میتواند مورد توجه باشد؛ علیرغم اینکه مطالعات انجام شده با استفاده از روش مذکور در این حوزه چه در جهان و چه در ایران بسیار محدودند.در راستای ضرورتِ طرح این مباحث نظری و اهمیت آنها، هدف این مقاله تبیین ویژگی‌ها و فرآیند "نظریه زمینه ای" به‌عنوان روش پژوهش، چگونگی استفاده از آن در مطالعات دانش بومی حفاظت و شناخت جنبه های کاربردی آن در این مطالعات است. این مطالعه از دو روش توصیفی- تحلیلی برخاسته از مطالعات نظری برای شناسایی نظریه زمینه ای و روش پیمایشی برآمده از تجربه عملی به‌کارگیری نظریه زمینه ای در حفاظت و مرمت بهره برده است. در نهایت نیز مراحل کلی یک مطالعه با این روش در پژوهشهای دانش بومی حفاظت تبیین شده است. نتیجه اینکه بررسی قابلیتهای این روش نشان میدهد پژوهشهای انجام شده با آن خواهند توانست بخش مهمی از محدودیتهای نظری را مرتفع و میتوان از آن بعنوان روش ارائه نظر، درک و فهم در حوزه حفاظت بهره گرفت.
منصوره قوام؛ حدیثه جیحونی نایینی؛ صدیقه کیانی سلمی
چکیده
اگرچه مصرف گیاهان دارویی با توسعه صنایع شیمیایی محدود شده است اما در حال حاضر با توجه به آشکار شدن اثرات سوء مصرف داروهای شیمیایی برای بیشتر مصرف کنندگان،رغبت افراد به مصرف گیاهان دارویی افزایش چشمگیری داشته است.:این مطالعه با هدف تعیین میزان آگاهی،نگرش و عملکرد عموم مردم نسبت به مصرف گیاهان دارویی صورت گرفته است. ابزار گردآوری دادهها ...
بیشتر
اگرچه مصرف گیاهان دارویی با توسعه صنایع شیمیایی محدود شده است اما در حال حاضر با توجه به آشکار شدن اثرات سوء مصرف داروهای شیمیایی برای بیشتر مصرف کنندگان،رغبت افراد به مصرف گیاهان دارویی افزایش چشمگیری داشته است.:این مطالعه با هدف تعیین میزان آگاهی،نگرش و عملکرد عموم مردم نسبت به مصرف گیاهان دارویی صورت گرفته است. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محقق-ساخته‌ای با 19 گویه است که روایی آن با استفاده از نظر متخصصان و پایایی آن با بهره‌گیری از آزمونن آلفای کرونباخ به میزان695/0 مورد تأیید قرار گرفت لازم به‌ذکر است حجم نمونه براساس فرمول کوکران 378 نفر تعیین شد. توزیع پرسشنامه به صورت تصادفی بوده و جمعآوری دادهها در سال 1394 انجام وبرای تحلیل داده‌های تحلیلی و استنباطی دادهها از نرم‌افزارSPSS22 استفاده شده است. در این بررسی بیشترین موارد مصرف به ترتیب شامل دل درد (67%)،سرماخوردگی (1/65%)،ناراحتی اعصاب(29%)،بیماری های سینه درد وریوی(22%)وبیماری پوستی(3%)و بیشترین گیاهان مورد استفاده به ترتیب خاکشیر (71%)،گل گاوزبان (50%)،بابونه(39%)،زنجبیل(23%)وبومادران (11%)بود.طبق یافته‌های حاصل از تحقیق ،مهم ترین دلیل استفاده از گیاهان دارویی عوارض کمتر(75%)و نتیجه بهتر(76%)نسبت به طب شیمیایی بود. با توجه به نتایج این مطالعه ،بیشترین دلیل مصرف گیاهان دارویی،نتیجه بهترو عوارض کمتر آن نسبت به طب شیمیایی بوده است.بنابراین آگاه نمودن افراد جامعه نسبت به عوارض احتمالی آن ها ضروری به نظر می رسد.
باقر خالقی؛ محمد عواطفی همت؛ تقی شامخی؛ انوشیروان شیروانی
چکیده
دانش سنتی بخشی از فرهنگ منحصر به فرد هر سرزمین است که در جهت سازگاری با شرایط محیطی از طریق تجربه حاصل شده است و به مرور به بخشی از فرهنگ اجتماعی و تولیدی آن جامعه تبدیل شده است. گیاه‌شناسی قومی، نزدیکترین روش ممکن برای مطالعه دانش مردم از کاربردهای متعدد گیاهانی است که آنها را به کار می‌برند. این پژوهش با هدف بررسی دانش سنتی اکولوژیکی ...
بیشتر
دانش سنتی بخشی از فرهنگ منحصر به فرد هر سرزمین است که در جهت سازگاری با شرایط محیطی از طریق تجربه حاصل شده است و به مرور به بخشی از فرهنگ اجتماعی و تولیدی آن جامعه تبدیل شده است. گیاه‌شناسی قومی، نزدیکترین روش ممکن برای مطالعه دانش مردم از کاربردهای متعدد گیاهانی است که آنها را به کار می‌برند. این پژوهش با هدف بررسی دانش سنتی اکولوژیکی مردم محلی روستاهای جنگلی ارسباران درباره خواص دارویی گیاهان علفی و بوته‌ای موجود در این منطقه صورت گرفت. جامعه انسانی مورد مطالعه در تحقیق حاضر اهالی روستاهای دهستان‌های میشه‌پاره از شهرستان کلیبر و منجوان غربی از شهرستان خداآفرین می‌باشند. در این مطالعه که یک پژوهش گیاه قوم‌شناسی می‌باشد از ابزارهای پژوهش کیفی مانند مصاحبه‌های ساختار نیافته، نیمه ساختاریافته و مشاهده مشارکتی استفاده شده است. یافته‌ها به شیوه مقوله‌بندی تحلیل شدهاند. در مجموع 46 گونه علفی و بوته‌ای از 20 خانواده گیاهی با استفاده‌های دارویی سنتی شناسایی شد. دانش مردم محلی در رابطه با این گیاهان دارویی شامل شناسایی گیاه، پراکنش محلی، فصل برداشت مناسب، کاربردهای دارویی، اندام خاص مورد استفاده، نحوه جمعآوری و نحوه استفاده می‌باشد. بیشتر گیاهان دارویی مورد استفاده از مراتع جمعآوری می‌شوند، اندام اصلی مورد استفاده آنها برگ است، به صورت جوشانده و دم‌کرده مورد استفاده قرار می‌گیرند و برای درمان بیماری‌های چون سرماخوردگی، سرفه و عفونت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
