نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری مرتعداری دانشگاه تهران.

2 استاد مرتعداری دانشگاه تهران.

3 استادیار ترویج کشاورزی دانشگاه تهران.

چکیده

دستیابی به توسعه پایدار و رشد اقتصادی از اهداف بزرگ همه کشورهاست و یکی از راه‌های عمده نیل به توسعه پایدار در جامعه عشایری توجه کافی و لازم به دانش بومی کوچ‌نشینان به ویژه زنان است. بر این اساس در این پژوهش مشارکتی سعی شد به معرفی، تشریح و تبیین جایگاه دانش بومی زنان عشایر ایل سلیمانی در فرآیند توسعه پایدار پرداخته شود. حوزه جغرافیایی این پژوهش مناطق زیست عشایر ایل سلیمانی در مرکز و جنوب استان کرمان می‌باشد. روش انجام این پژوهش کیفی است، در این روش ضمن انجام مصاحبه‌های عمیق و جمع‌آوری اطلاعات، سئوالات محوری در خصوص دانش بومی زنان عشایر مطرح شده است. نتایج جمع‌بندی اظهارات مصاحبه شوندگان نشان می‌دهد زنان عشایر ایل سلیمانی دارای دانشی تحسین برانگیزی در ارتباط با دامپزشکی و درمان انواع بیماری‌های دامی، فراوری شیر و محصولات لبنی و صنایع دستی از جمله قالی، سیاه چادر، حصیر، آسیاب دستی، مفرشو، جاجیم و گلیم هستند که با الهام گرفتن از آن می‌توان در راستای توسعه پایدار مراتع گام برداشت. در جوامع عشایری سازمان تولید پیوسته یک ارتباط مستقیم بین تولید کننده و مصرف کننده است و زنان و دختران عشایر به عنوان عنصری ویژه در ساختار اجتماعی و رکن اساسی واحدهای تولیدی عشایر مطرح هستند و می‌توانند باعث دستیابی توسعه پایدار در مراتع شوند.

کلیدواژه‌ها

-افشار زاده، نمشیل؛ پاپ زن، عبدالحمید. (1390)، دانشبومی زنان در فرآیند توسعه پایدار کشاورزی، زن در توسعه و سیاست. دوره 9، شماره 4.
-  امانی، ایرج. (1393)، عشایر سیرجان، انتشارات مرکز کرمان‌شناسی، کرمان.
-  بارانی، حسین. (1382)، بررسی مبانی فرهنگ مرتع‌داری در بین گله‌داران البرز شرقی. پایان‌نامه دکتری مرتع‌داری، دانشگاه تهران.
-  بوذرجمهری، خدیجه؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا. (1384)، تحلیل جایگاه دانش بومی در توسعه پایدار روستایی، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 9، شماره 1.
-پاپ زن، عبدالحمید؛ افشار زاده، نمشیل. (1389)؛ دانشبومی شناسایی، تولیدمثل و به‌گزینی دام در میان زنان عشایر کوچنده ایل کلهر. فصلنامه روستا و توسعه، دوره 13، شماره 4.
-پاپ زن، عبدالحمید؛ افشار زاده، نمشیل. (1390)، دانشبومی زنان عشایر کلهر در زمینه سیه مال، سازه پرتابل ایل. زن در فرهنگ و هنر، دوره 3، شماره 2.
-حیدری، قدرت اله؛ سعیدی گراغانی، حمیدرضا.(1390). معرفی دانش بومی بهره‌برداران مراتع در صنعت اکوتوریسم (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی دماوند بخش لاریجان). مجموعه مقالات اولین همایش بین‌المللی مدیریت گردشگری و توسعه پایدار مرودشت.
-  راسخی، ساره؛ قربانی، مهدی؛ مهرابی، علی‌اکبر؛ جوادی، سید اکبر. (1393)، بوم‌شناسیفرهنگی؛تحلیلدانشبومیوانسجاماجتماعی درمدیریتشیر دام‌هایچرا کنندهدرمرتع(مطالعه موردی:روستایقصریعقوب-خرمبید-استانفارس). نشریه مرتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، دوره 67، شماره 2.
-  سالاروند، زهرا؛ خسروی پور، بهمن. (1392)، تأثیر دانش بومی زنان روستایی بر توسعه پایدار روستایی. فصلنامه کشاورزی و توسعه پایدار، دوره 48.
-  سعیدی گراغانی، حمیدرضا. (1395)، امکان‌سنجی تشکیل بازارهای محلی و تأثیر آن بر معیشت پایدار بهره‌برداران مراتع (مطالعه موردی: عشایر منتخب استان کرمان)، رساله دکتری مرتع‌داری، دانشگاه تهران.
-  سعیدی گراغانی، حمیدرضا؛ ارزانی، حسین؛ قربانی، مهدی. (1395). تحلیل ساختار اجتماعی و دانش بومی ایل محمدی سلیمانی شهرستان جیرفت. فصلنامه مرتع، دوره 10، شماره 1.
-  شاه‌حسینی، علیرضا. (1379)، زنجیره لبنیات در عشایر استان سمنان، نمایه پژوهش، دوره 4، شماره 13 و 14.
-  شاه‌حسینی، علیرضا. (1384)، عشایر ایل سنگسری، از کرانه‌های کویر تا بلندای البرز، انتشارات بوستان اندیشه، چاپ اول.
-  شاه ولی، منصور؛ اردکانی، محمد. (1385)، مبانی، مفاهیمو مطالعاتدانشبومیکشاورزی، تهران، وزارت جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی.
-  شاهرودی، عبدالرضا؛ چیذری، محمد. (1385)،تأثیر دانشبومیزنانروستاییبرتوسعهپایدارکشاورزی. ماهنامه جهاد، دوره 271، شماره 1 و 2.
-  طهماسب، رضا. (1391)، بررسی تأثیر شیوه‌های سنتی بهره‌برداری بر مدیریت و وضعیت مراتع (مطالعه موردی: مراتع عشایر طایفه شش بلوکی استان فارس)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
-بابایی عمران، علی؛ الهه، قربانی؛ مهدی، مروی؛ مهاجر، محمدرضا؛ عواطفی همت، محمد. (1393)، دانش بومیوسنت‌هایمحلیدرتولیدومدیریتمحصولاتدام گوسفندی (مطالعهموردی:روستایکدیر- استانمازندران)، نشریه علمی پژوهشی مرتع، دوره 8، شماره 1.
-  فروتنی، بهزاد. (1393)، بررسی مقایسه‌ای دیدگاه کارشناسان و بهره‌برداران نسبت به مشارکت جوامع محلی در مدیریت پایدار مراتع (مطالعه موردی مراتع دشت بهار شهرستان همدان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مرتع‌داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
-  فرهادی، مرتضی. (1387)، موزه‌های بازیافته، انتشارات مرکز کرمان‌شناسی، کرمان.
-  گلزاری، اعظم.، میردامادی، سید مهدی. 1389. دانشبومی رویکرد کاربردی در توسعه پایدار، فصلنامه نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، دوره 30، شماره 8.
-  لری جعفرآبادی، اکبر. (1391)، بررسی وضعیت دهستان اسفندقه، سمینار درس جغرافیای روستایی ایران، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
-  محمدی هما، حاجی علی. (1385)، فن‌آوری تهیه زغال در ایران، پژوهشی در حوضه دانش بومی، فصلنامه علوم اجتماعی. شماره 34.
-  معتمدی، غلامرضا. (1385بهره‌گیریازدانشسنتی، رمزتوسعه پایدارروستایی، فصلنامه نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی.
-میرک‌زاده، علی‌اصغر؛ علی‌آبادی، وحید؛  شمس، علی. (1389)، واکاوی موانع مشارکت زنان روستایی در برنامه‌های آموزشی و ترویجی. فصلنامه روستا و توسعه، دوره 13، شماره 2.
-  Ghorbani, M., Azarnivand, H., Mehrabi, A.A., Nayebi, H., Seeland, K.
(2013).
The Role of Indigenous Ecological Knowledge in Managing RangelandsSustainably in Northern Iran. Ecology and Society Journal, 18(2): 1-15.
-  Grimble, R. and Laidlaw, M. (2002). Biodiversity management and local livelihoods: Rio plus 10. ODI Natural Resource perspectives, No. 73. Januray.
-  Hare, M & J. Krywkow. (2008). Participatory process management. International Congress on Environmental Modeling and Software, pp: 888-899.
-  Kalland, A. (1994). Indigenous knowledge- local knowledge: prospects and limitation. In Arctic Environment: A report on the seminar on integration of indigenous peoples' knowledge. Copenhagen: Ministry of the Environment, the Home Rule of Greenland, pp: 67-50.
-  Okereke, E. (2012). Indigenous knowledge system, The need for reform and the way forward global advanced reaserch, journal of Agricultural science. 1(8): 201-209.
-  Osman, F. (2012). The value of womens indigenous knowledge in food processing and preservation for achieving household food security in rural Sudan. Journal of Food Research, 1(1): 18-26.
 
مصاحبه‌ها
-  آذر مارکی، زن ایل محمدی سلیمانی.
-  اشرف علیمرادی، زن ایل محمدی سلیمانی.
-  پوران علیدادی، زن ایل محمدی سلیمانی.
-  زهرا محمدی، زن ایل محمدی سلیمانی.
-  زینب سلیمانی، زن ایل محمدی سلیمانی.
-  حیات سلیمانی، زن ایل محمدی سلیمانی.
-  فاطمه محمدی سلیمانی، زن ایل محمدی سلیمانی.
-  مهوش محمدی سلیمانی، زن ایل محمدی سلیمانی.