نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 هیات علمی گروه انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
2 دانشکده علوم اجتماعی تهران، گروه مردم شناسی
چکیده
مقاله حاضر حاصل پژوهشی میدانی-اسنادی است که در جامعه زرتشتیان، پیرامون درمانهای بومی انجام شد.در این پژوهش با توسل به روشهای مردمشناختی شیوههای درمانی رایج در بین زرتشتیان مطالعه شد. میدان مطالعه شهر یزد و تمرکز اصلی به دو محله زرتشتینشین نصرآباد و کثنویه یزد بود.امروزه، مانترهدرمانی رایجترین شیوۀ درمانی در میان زرتشتیان برای درمان بیماریهای روحی است و موبدانی که به متون مقدس و خوانش صحیح آن آگاهی دارند در مقام مانترهدرمانگران هستند. زرتشتیان در گذشته بیماری را نتیجه یورش نیروهای اهریمنی (انگرهمنیو) به جهان میدانستند اما امروزه، با پیشرفت علم این نگاه سست گردیده است،گرچه به باور زرتشتیان انگرهمینو همچنان حضور دارد اما معنای انگرهمینو اندیشه تخریبگر و بد انسان است و انسان با قدرت انتخاب و اراده خود می تواند در راه بدی یا نیکی قدم بگذارد که اندیشه تخریبگر و خارج شدن از راه راستی و اهورامزدا منجر به بیماریهای روحی میگردد. مطابق با یافتهها دالهای مرکزی اعتقادات زرتشتیان از قبیل خرد و فرشکرد باعث میشود که زرتشتیان در درمان بیماریها صرفاً به مانتره درمانی متوسل نشوند بلکه آن را در کنار پزشکی نوین به کار برند.
کلیدواژهها
- آذرگشسب، موبد اردشیر. (1352)، مراسم مذهبی و آداب زرتشتیان، تهران: [بینا]
- آسموسن. (1348)، «اصول و اعتقادات دیانت زرتشتی»، در مجموعۀ مقالات دیانت زرتشتی، ترجمۀ: فریدون وهمن، تهران: نشر بنیاد فرهنگ ایران، چاپ اول.
- آموزگار، ژاله. (1374)، تاریخ اساطیری ایران، تهران: نشر سمت، چاپ اول.
- الیاده، میرچا. (1375)، مقدس و نامقدس، ترجمۀ: نصرالله زنگویی، تهران: سروش، چاپ اول.
- اوشیدری، جهانگیری. (1371)، دانشنامۀ مزدیسنا: واژهنامه توضیحی آیین زرتشت، تهران: نشر مرکز، چاپ اول.
- بلوکباشی، علی. (بیتا)، نظام پزشکی عامه در ایران، تاریخ دسترسی: 12/5/1399.
https://anthropology.ir/article/8875.html
- بلیکی، نورمن. (1392)، طراحی پژوهشهای اجتماعی، ترجمۀ: حسن چاوشیان، تهران: نشر نی، چاپ دوم.
- بویس، مری. (1348)، «دیانت زرتشتی در دوران متأخر»، در مجموعه مقالات دیانت زرتشتی، ترجمۀ: فریدون وهمن، تهران: نشر بنیاد فرهنگ ایران، چاپ اول.
- بویس، مری. (1381)، زردشتیان: باورها و آداب دینی آنها، ترجمۀ: عسکر بهرامی، تهران: نشر ققنوس، چاپ اول.
- پشوتنیزاده، آزاده. (1394). «گاههای آفرینش در برخی از فرشهای شیری فارس». دوفصلنامه علمی-پژوهشی انجمن علمی فرش ایران، شماره 27: 55-76.
پشوتنیزاده، آزاده. (دردست چاپ)، «تبعات اجتماعی و فرهنگی کرونا در میان زرتشتیان ایران».
پورداوود، ابراهیم. (1304)، ایرانشاه: تاریخچه مهاجرت زرتشتیان به هندوستان، بینا: تهران.
- جکسن، آبراهام والنتاین ویلیامز. (1387)، ایران در گذشته و حال، ترجمۀ: منوچهر امیری، فریدون بدرهای، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مرکز انتشارات علمی، فرهنگی.
- چوکسی، جمشید گرشاسپ. (1381)، ستیز و سازش: زرتشتیان مغلوب و مسلمانان غالب در جامعه ایران نخستین سدههای اسلامی. ترجمۀ: نادر میر سعیدی. تهران: ققنوس.
- خادمزاده، محمدحسن. (1388)، محلات تاریخی شهر یزد، تهران: نشر سبحان نور، چاپ اول.
- خدابخشی، سهراب. (1376)، پزشکی در ایران باستان، تهران: مؤسسه انتشاراتی فروهر، چاپ دوم.
- رضایی زاده، حسین. (1384)، استراتژی طب سنتی سازمان جهانی بهداشت (2005-2002)، گروه تحقیقات طب سنتی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی ایران.
- ریویر، کلود. (1397)، جامعه-انسانشناسی ادیان، ترجمۀ: علیرضا خدامی، تهران: نشر نی، چاپ اول.
- زنر، آر، سی.(1375)، طلوع و غروب زردشتیگری، ترجمۀ: تیمور قادری، تهران: نشر فکر روز، چاپ دوم.
- زینر، رابرت چارلز. (1384)، زُروان یا معمای زرتشتگری، ترجمۀ: تیمور قادری، تهران: نشر امیرکبیر، چاپ دوم.
- شهروینی، مهربان. (1381)، دانشگاه گندی شاپور در گهواره تاریخ (یادمان گمشدهای از فرهنگ و تمدن ایران باستان)، تهران: نشر پورشاد، چاپ اول.
- شهمردان، رشید. (1336 یزدگردی)، پرستشگاه زرتشتیان، بمبئی: سازمان جوانان زرتشتی
- فرهادی، مرتضی. (1385)، «گیاه مردمنگاری یا نمونهای از گیاه مردمنگاری گیاهان خودروی کمره»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 34.35. 41-96.
- فرهی، سینا و ماندگاریان، سپنتا. (بیتا). «بررسی روشهای درمانی زرتشتیان». در مجموعه مقالات آرمیننامه، ویراستاران: ندا اخواناقدم، کتایون نمیرانیان، (بینا).
- قدردان، مهرداد. زرشناس، زهره. ظاهری عبدوند، آمنه. (1400)، «بزرگداشت ایزدباران ایران، تشتر، در میان بهدینان شریفآباد اردکان»، پژوهشهای ایرانشناسی، سال یازدهم، شماره 1: 63-77.
- کتاک، فیلیپ. (1386)، انسانشناسی: کشف تفاوتهای انسانی، ترجمۀ: محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی، چاپ اول.
- کجباف، علیاکبر و تشکری، علیاکبر. (1387)، «درآمدی بر شرایط اجتماعی زرتشتیان یزد از تأسیس سلسله صفویه تا پایان پادشاهی شاه عباس اول (1038-907 ه.ق)»، فرهنگ، 87: 155-181.
- متین، پیمان. (1383)، «نقد و بررسی کتاب انسانشناسی پزشکی و نظام جهانی: نگاهی انتقادی هنز بثر، مریل سینگر، آیدا ساسر»، نامه انسانشناسی، سال سوم، شماره 6: 212-224.
- متین، پیمان. (1389)، انسانشناسی در پزشکی: آشنایی با انسانشناسی پزشکی، تهران: سفیر اردهال، چاپ اول.
- مرکز آمار ایران. سایت تخصصی. تاریخ دسترسی: 15/5/1395.
https://www.amar.org.ir/
- مزداپور، کتایون. (1374). واژهنامه گویش بهدینان یزد: فارسی به گویش همراه با مثال، جلد اول، تهران: پزوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- مزداپور، کتایون. (1383). «تداوم آداب کهن در رسمهای معاصر زرتشتیان در ایران»، فرهنگ،50-45: 147-179.
- مقصودی، منیژه. (1391)، «بادهای کافر و دهل سه سر در خلیجفارس، مراسم آیینی درمانی زار»، پژوهشهای انسانشناسی ایران، دوره 2، شماره 2: 117-140.
- مقصودی، منیژه. (1392)، «فرایند تحول آیینهای درمانگری ترکمنهای ایران»، پژوهشهای انسانشناسی ایران، دوره 3، شماره 2: 85-101.
- ملکراه، علیرضا. (1387)، آیینهای شفا. تهران: پژوهشکده مردمشناسی با همکاری نشر افکار، چاپ اول.
- مهر، فرهنگ. (1375)، دیدی نو از دینی کهن: فلسفه زرتشت، تهران: نشر جامی، چاپ دوم.
- مهر، فرهنگ. (1387)، «دیدی نو از دینی کهن»، در مجموعه مقالات زندگی و اندیشه زرتشت به کوشش علی دهباشی، تهران: نشر افکار، چاپ اول.
- میرزایی، حسین. (1397)، «انسانشناسی پزشکی: پیشگیری و درمان سنتی در بین مهاجران افغانستانی». دو فصلنامه دانشهای بومی، شماره 10: 33-103.
- نیکنام، کوروش. (1382)، از نوروز تا نوروز: آیینها و مراسم سنتی زرتشتیان، تهران: نشر فرهنگی فروهر، چاپ دوم.
- هینلز، جان راسل. (1368)، اساطیر ایران، ترجمۀ : ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: نشر اساطیر، چاپ اول.