فاطمه رودی؛ حسین راعی؛ اصغر محمد مرادی
چکیده
تنوع اقلیمی در استان مازندران موجب شکل‌گیری فضاهای مرتبط با تولید و بهره‌برداری از دام با ویژگی‌های کالبدی و کارکردی متنوع شده است. گسن‌سره و تلار دو عنصر فضایی هستند که توسط جوامع محلی در کوهستان مازندران و در روستای انگه‌رود نور مورداستفاده قرارگرفته‌اند. مسئله تحقیق نیاز به مستندسازی ویژگی‌های معماری و فرهنگی این عناصر است. ...
بیشتر
تنوع اقلیمی در استان مازندران موجب شکل‌گیری فضاهای مرتبط با تولید و بهره‌برداری از دام با ویژگی‌های کالبدی و کارکردی متنوع شده است. گسن‌سره و تلار دو عنصر فضایی هستند که توسط جوامع محلی در کوهستان مازندران و در روستای انگه‌رود نور مورداستفاده قرارگرفته‌اند. مسئله تحقیق نیاز به مستندسازی ویژگی‌های معماری و فرهنگی این عناصر است. عواملی چون مهاجرت و تغییر نظام سنتی دامداری به صنعتی موجب شده است که این میراث بومی در حال زوال و فراموشی قرار گیرد. هدف از این مقاله معرفی میراث بومی مرتبط با دامداری است و روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تلار نوع بومی ساختارهای سنتی مرتبط با دام در فصل زمستان است و گسن‌سره نیز برای دوشیدن شیر گوسفندان و محصولات لبنی در تابستان مورداستفاده قرار می‌گیرد. هریک از آنها دارای تنوع فضایی و معماری ویژه بر اساس عملکردشان هستند و دانش بومی مرتبط با سلامت دام، نظام اجتماعی ویژه و سنتهای فرهنگی مرتبط با تولید محصول و خوراک محلی نیز در آنها مستتر است. آنها بخشی از میراث شبانی و کشاورزی ایران محسوب می‌شوند و ارتباط معناداری با معیشت جغرافیایی و توسعه پایدار دارند.
امیرعلی برومند؛ اسماعیل صالحی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناخت و تجزیه-تحلیل سخت‌افزار و نرم‌افزار حِیطه‌ها و تلاش برای بازآفرینی آنها صورت گرفت. در این مسیر روش‌ها و ابزارهای پژوهشی متعددی ازجمله مطالعات کتابخانهای با تأکید بر سندپژوهی تاریخی و مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته با ساکنان محلات بافت تاریخی مشهد به کار گرفته شد. نتایج نشان داد «حِیطه» مفهومی ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف شناخت و تجزیه-تحلیل سخت‌افزار و نرم‌افزار حِیطه‌ها و تلاش برای بازآفرینی آنها صورت گرفت. در این مسیر روش‌ها و ابزارهای پژوهشی متعددی ازجمله مطالعات کتابخانهای با تأکید بر سندپژوهی تاریخی و مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته با ساکنان محلات بافت تاریخی مشهد به کار گرفته شد. نتایج نشان داد «حِیطه» مفهومی کالبدی در مشهد بوده که در دوره قاجاریه به صورت ارگانیک براثر نیاز محسوس تأمین امنیت غذایی برای محلات در دوره‌هایی که به سبب اختلافات بین‌محله‌ای محاصره می‌شدند، به وجود می‌آید. تخصیص زمین حِیطه توسط بزرگ‌مالک محله، مدیریت عرصه‌ی حِیطه با کدخدا، نوع محصولات کشت شده محصولات سریع‌الرشد از جمله صیفی‌جات و درختان یک‌ساله و سهم هر خانوار از حِیطه به تناسب تعداد اعضای آن بوده است. پس از برسرکار آمدن پهلوی اول و تسریع فرآیند شهرسازی مدرن، حِیطه‌ها تغییر کاربری/کالبدی – عملکردی/ماهوی پیدا می‌کنند و به یک پلازا یا میدان/فضای اشتراکی محلی تبدیل می‌شوند. شتاب تغییرات سیمای مشهد در دوره پهلوی دوم موجب استحاله‌ی حِیطه‌ها، نابودی همه‌ی آنها و تبدیل تنها حِیطه‌ی باقی‌مانده، حِیطه‌ی «حاج‌کربلایی علی»، به فضای سبز شهری می‌شود. پیشنهاد پژوهش حاضر، بازآفرینی حِیطه در شهر ایرانی امروز با تلفیق نقش‌های سه‌گانه تاریخی «فضای کشاورزی اشتراکی/مشارکتی شهری»، «پلازا/میدان محله» و «فضای سبز محلی» است.
حسن رضا یوسفوند؛ مریم حائری نسب
چکیده
بشر از گذشته تا به امروز برای بقا و بهبود زندگی به گیاهان وابسته بوده است. این پژوهش با هدف بررسی همه‌جانبه گیاه‌مردم‌نگاری گیاهان خودروی منطقه گرین از شهرستان سلسله در ناحیه رویشی زاگرس انجام شد. جامعه مورد مطالعه عشایر لک‌زبان چهار روستای کهمان بالا، کهمان پایین، دکاموند و گرکان بودند. روش پژوهش کیفی با رویکرد قوم‌نگارانه بود ...
بیشتر
بشر از گذشته تا به امروز برای بقا و بهبود زندگی به گیاهان وابسته بوده است. این پژوهش با هدف بررسی همه‌جانبه گیاه‌مردم‌نگاری گیاهان خودروی منطقه گرین از شهرستان سلسله در ناحیه رویشی زاگرس انجام شد. جامعه مورد مطالعه عشایر لک‌زبان چهار روستای کهمان بالا، کهمان پایین، دکاموند و گرکان بودند. روش پژوهش کیفی با رویکرد قوم‌نگارانه بود و داده‌ها طی پیمایش ششماهه (فروردین تا مهر ۱۴۰۲) از طریق مصاحبه عمیق با ۱۲ نفر (۶ مرد و ۶ زن، میانگین سنی ۵۹٫۵ سال) و پرسشنامه جمع‌آوری و با تحلیل محتوای استقرایی بررسی شدند. نتایج نشان داد ۷۵ گونه گیاهی از ۲۸ تیره شناسایی شدند که شامل ۵۲ گونه (۶۹٫۳ درصد) با کاربرد دارویی، ۳۸ گونه (۵۰٫۷ درصد) خوراکی، ۴ گونه (۵٫۳ درصد) علوفه‌ای، ۸ گونه (۱۰٫۷ درصد) تزئینی و ۲ گونه (۲٫۷ درصد) اعتقادی بودند. بیشترین استفاده دارویی برای مشکلات گوارشی، تنفسی و کلیوی بود و گیاهان خوراکی به اقتصاد فصلی کمک کردند. این مطالعه با تمرکز بر پیوند گیاهان با فرهنگ و معیشت عشایر لک‌زبان، دادههای جدیدی ارائه داد. دانش بومی عشایر گرین بخشی از هویت فرهنگی آنهاست و نیازمند حفاظت است. پیشنهاد می‌شود برنامههای آموزشی برای برداشت پایدار و توسعه بازارهای محلی اجرا شود.
مایده امیدی نوبیجار؛ حسین بارانی؛ محمد رحیم فروزه؛ احمد عابدی سروستانی
چکیده
دانش بومی به مجموعه‌ء باورها، ارزش‌ها، ابزارها، روش‌ها و تجربیات هر قوم گفته‌شده که در اثر ارتباط تدریجی آنها با محیط پیرامون پدید آمده است. استان گیلان به‌عنوان یکی از قطب‌های کهن در دامداری ایران شناخته می‌شود که تدابیر و دانش نهفته آن نقش مهمی در بهره‌برداری بهینه از اکوسیستم‌های طبیعی دارد. اطلاعات این پژوهش با روش مردم‌نگاری ...
بیشتر
دانش بومی به مجموعه‌ء باورها، ارزش‌ها، ابزارها، روش‌ها و تجربیات هر قوم گفته‌شده که در اثر ارتباط تدریجی آنها با محیط پیرامون پدید آمده است. استان گیلان به‌عنوان یکی از قطب‌های کهن در دامداری ایران شناخته می‌شود که تدابیر و دانش نهفته آن نقش مهمی در بهره‌برداری بهینه از اکوسیستم‌های طبیعی دارد. اطلاعات این پژوهش با روش مردم‌نگاری در قالب مصاحبه و مشاهده‌ء مشارکتی صورت پذیرفته است. نتایج حاکی از آن است که دامداران شرق گیلان تجارب ارزنده‌ای در زمینه‌ء اجزای متنوع نظام دامداری چون مدیریت گله، تغذیه و سکونت دام دارند. ایشان با انتخاب الگوهای چرایی مناسب، رعایت فصل چرا و توجه به ترکیب و تفکیک گله، درصدد مدیریت بهینه زیست‌بوم خود بوده‌اند. دانش بومی تغذیه دام شامل تشخیص گونه‌های علوفه‌ای غالب Poaceae و Leguminosae، توجه ویژه به دام آبستن و تازه متولد شده، تیمار پخش نمک، استفاده از پس‌چر مزارع و ذخیره‌سازی خوراک دام برای فصول سرد است. همچنین تدبیر دامداران در زمینه‌ء سکونت دام نقش مفیدی در استفاده حداکثری از منابع موجود داشته است. جامعه‌ء بومی درنتیجه تعامل همیشگی با طبیعت به‌خوبی با نقاط ضعف و قدرت سرزمین خود آگاه بوده و یک برنامه‌ریزی و نظم سیستمی ضامن بقای آن است.
کیهان کریمی؛ فهیمه معتضدیان؛ سجاد مؤذن؛ مریم چشمه قصابانی
چکیده
میراث معماری صنعتی یک مفهوم نسبتاً مدرن است که حفاظت از آن مستلزم شناخت درست اثر و درک جامع از ارزش‌های ملموس و ناملموس این میراث است. در دهه‌های اخیر ورود مفاهیم نو، موجب گسترش مفهوم میراث صنعتی با ارزش‌های جدید و تبدیل فرآیند حفاظت به مقوله‌ای میان‌رشته-ای شده است. از این‌رو، تغییر رویه برای بهره‌گیری از علوم مختلف در حفاظت میراث ...
بیشتر
میراث معماری صنعتی یک مفهوم نسبتاً مدرن است که حفاظت از آن مستلزم شناخت درست اثر و درک جامع از ارزش‌های ملموس و ناملموس این میراث است. در دهه‌های اخیر ورود مفاهیم نو، موجب گسترش مفهوم میراث صنعتی با ارزش‌های جدید و تبدیل فرآیند حفاظت به مقوله‌ای میان‌رشته-ای شده است. از این‌رو، تغییر رویه برای بهره‌گیری از علوم مختلف در حفاظت میراث یک ضرورت است. هدف این مقاله، تلاش برای شناسایی و معرفی ارزش‌های معماری دفاعی میراث صنعتی از منظر آموزه‌های معمارانه پدافند غیرعامل، با تمرکز بر کارخانه سیمان شهرری است. با وجود تأکید ارزش-های معماری دفاعی بر عرصه کالبدی، باید اذعان داشت که هیچ حفاظت‌گری در مقابل کالبد صرف وظیفه‌ای ندارد، بلکه حفظ ارزش‌های ورای کالبد نیز بر او فرض واجب است. این مقاله از حیث پارادایم‌های سه‌گانه تحقیق در دسته اثبات‌گرا، از وجه نوع، پیامد و نتایج آن کاربردی، از نقطه نظر فرآیند اجرا کیفی با نگاه تفسیرگرا و از منظر هدف، رویکردی توصیفی-تحلیلی و منطبق بر نمونه موردی دارد. تدوین ارزش‌های معماری دفاعی میراث صنعتی در دو بعد محیط و محاط، برای بهبود وضع موجود، اتخاذ تدابیر فنی جهت کاهش خسارات وارده و استفاده از ظرفیت های این میراث در زمان بحران از نتایج این پژوهش است.
جواد مداحی؛ محمد خاکپور مروستی
چکیده
آبیاری کوزه‌ای یکی از روش‌های سنتی و هوشمندانه آبیاری زیر سطحی است که از دیرباز در مناطق خشک و کم‌آب رواج داشته است. این روش به عنوان یک راه‌حل کم‌مصرف و کارآمد برای صرفه‌جویی در آب، به ویژه در کشاورزی، مورد توجه قرار می‌گیرد.زمینه و هدف: پژوهش حاضر به دنبال بازشناسی الگوهای مناسب آبیاری بومی و کاربردی است تا با معرفی روش‌ها و فنون ...
بیشتر
آبیاری کوزه‌ای یکی از روش‌های سنتی و هوشمندانه آبیاری زیر سطحی است که از دیرباز در مناطق خشک و کم‌آب رواج داشته است. این روش به عنوان یک راه‌حل کم‌مصرف و کارآمد برای صرفه‌جویی در آب، به ویژه در کشاورزی، مورد توجه قرار می‌گیرد.زمینه و هدف: پژوهش حاضر به دنبال بازشناسی الگوهای مناسب آبیاری بومی و کاربردی است تا با معرفی روش‌ها و فنون مورد استفاده توسط مردم بومی در مدیریت منابع آبی، به بهبود شرایط فعلی این حوزه کمک کند.روش پژوهش: جامعه آماری این پژوهش شامل کارشناسان، صاحبنظران و افرادی است که با دانش سنتی آبیاری آشنا هستند. برای انتخاب اعضای نمونه پژوهش، از روش نمونهگیری هدفمند و تکنیک مصاحبه نیم ساختار یافته استفاده شده است.یافته ها: بررسیها نشان داد با توجه به نظر خبرگان آشنا به آبیاری کوزه ای، استفاده از این روش می‌تواند منجر به صرفه‌جویی قابل توجهی در مصرف آب شده و در عین حال روشی نوآورانه و منطبق با مناطق بسیار کم آب جهت کاشت برخی از محصولات کشاورزی می باشد و به دلیل کاهش مصرف آب و هزینههای مرتبط با آن، می‌تواند در بلند مدت به بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزان مناطق کویری کمک کند.
)
