فاطمه رودی؛ حسین راعی؛ اصغر محمد مرادی
چکیده
تنوع اقلیمی در استان مازندران موجب شکل‌گیری فضاهای مرتبط با تولید و بهره‌برداری از دام با ویژگی‌های کالبدی و کارکردی متنوع شده است. گسن‌سره و تلار دو عنصر فضایی هستند که توسط جوامع محلی در کوهستان مازندران و در روستای انگه‌رود نور مورداستفاده قرارگرفته‌اند. مسئله تحقیق نیاز به مستندسازی ویژگی‌های معماری و فرهنگی این عناصر است. ...
بیشتر
تنوع اقلیمی در استان مازندران موجب شکل‌گیری فضاهای مرتبط با تولید و بهره‌برداری از دام با ویژگی‌های کالبدی و کارکردی متنوع شده است. گسن‌سره و تلار دو عنصر فضایی هستند که توسط جوامع محلی در کوهستان مازندران و در روستای انگه‌رود نور مورداستفاده قرارگرفته‌اند. مسئله تحقیق نیاز به مستندسازی ویژگی‌های معماری و فرهنگی این عناصر است. عواملی چون مهاجرت و تغییر نظام سنتی دامداری به صنعتی موجب شده است که این میراث بومی در حال زوال و فراموشی قرار گیرد. هدف از این مقاله معرفی میراث بومی مرتبط با دامداری است و روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تلار نوع بومی ساختارهای سنتی مرتبط با دام در فصل زمستان است و گسن‌سره نیز برای دوشیدن شیر گوسفندان و محصولات لبنی در تابستان مورداستفاده قرار می‌گیرد. هریک از آنها دارای تنوع فضایی و معماری ویژه بر اساس عملکردشان هستند و دانش بومی مرتبط با سلامت دام، نظام اجتماعی ویژه و سنتهای فرهنگی مرتبط با تولید محصول و خوراک محلی نیز در آنها مستتر است. آنها بخشی از میراث شبانی و کشاورزی ایران محسوب می‌شوند و ارتباط معناداری با معیشت جغرافیایی و توسعه پایدار دارند.
مایده امیدی نوبیجار؛ حسین بارانی؛ محمد رحیم فروزه؛ احمد عابدی سروستانی
چکیده
دانش بومی به مجموعه‌ء باورها، ارزش‌ها، ابزارها، روش‌ها و تجربیات هر قوم گفته‌شده که در اثر ارتباط تدریجی آنها با محیط پیرامون پدید آمده است. استان گیلان به‌عنوان یکی از قطب‌های کهن در دامداری ایران شناخته می‌شود که تدابیر و دانش نهفته آن نقش مهمی در بهره‌برداری بهینه از اکوسیستم‌های طبیعی دارد. اطلاعات این پژوهش با روش مردم‌نگاری ...
بیشتر
دانش بومی به مجموعه‌ء باورها، ارزش‌ها، ابزارها، روش‌ها و تجربیات هر قوم گفته‌شده که در اثر ارتباط تدریجی آنها با محیط پیرامون پدید آمده است. استان گیلان به‌عنوان یکی از قطب‌های کهن در دامداری ایران شناخته می‌شود که تدابیر و دانش نهفته آن نقش مهمی در بهره‌برداری بهینه از اکوسیستم‌های طبیعی دارد. اطلاعات این پژوهش با روش مردم‌نگاری در قالب مصاحبه و مشاهده‌ء مشارکتی صورت پذیرفته است. نتایج حاکی از آن است که دامداران شرق گیلان تجارب ارزنده‌ای در زمینه‌ء اجزای متنوع نظام دامداری چون مدیریت گله، تغذیه و سکونت دام دارند. ایشان با انتخاب الگوهای چرایی مناسب، رعایت فصل چرا و توجه به ترکیب و تفکیک گله، درصدد مدیریت بهینه زیست‌بوم خود بوده‌اند. دانش بومی تغذیه دام شامل تشخیص گونه‌های علوفه‌ای غالب Poaceae و Leguminosae، توجه ویژه به دام آبستن و تازه متولد شده، تیمار پخش نمک، استفاده از پس‌چر مزارع و ذخیره‌سازی خوراک دام برای فصول سرد است. همچنین تدبیر دامداران در زمینه‌ء سکونت دام نقش مفیدی در استفاده حداکثری از منابع موجود داشته است. جامعه‌ء بومی درنتیجه تعامل همیشگی با طبیعت به‌خوبی با نقاط ضعف و قدرت سرزمین خود آگاه بوده و یک برنامه‌ریزی و نظم سیستمی ضامن بقای آن است.
حسین محمدزاده
چکیده
حسن زیرک هنرمند آواز‌خوانی است که در سال‌های 1332 تا 1351 بیش از هزار ترانه ضبط‌شده از او برجای‌مانده است. هدف این تحقیق شناخت نوع پوشش و تزئینات زن است. دیدگاه راهنما در پژوهش، نگرش حاکم بر جامعه‌شناسی ادبیات بوده است. روش تحقیق توصیفی و تحلیل متن به شیوه تحلیل محتوای کیفی انجام‌شده است. نتیجه تحقیق نشان داد که لباس زنان شامل سرپوش، ...
بیشتر
حسن زیرک هنرمند آواز‌خوانی است که در سال‌های 1332 تا 1351 بیش از هزار ترانه ضبط‌شده از او برجای‌مانده است. هدف این تحقیق شناخت نوع پوشش و تزئینات زن است. دیدگاه راهنما در پژوهش، نگرش حاکم بر جامعه‌شناسی ادبیات بوده است. روش تحقیق توصیفی و تحلیل متن به شیوه تحلیل محتوای کیفی انجام‌شده است. نتیجه تحقیق نشان داد که لباس زنان شامل سرپوش، تنپوش از قبیل سربند، پیراهن ، دستمال، رنگ لباس، نام پارچه و مکان تولید و تزئیناتی مثل گوشواره، بازوبند، النگوی دستوپا،آرایش طبیعی با سرمه و حنا در ترانهها انعکاس یافته است. در این ترانهها و در بخش پوشش البسه هیچ موردی از پاپوش نیست که ناشی از تأثیر فرهنگ اجتماعی بر هنر است. این بازتاب متأثر از شرایط اجتماعی و عاملیت هنرمند است که در عین خلاقیت در چارچوب ارزش‌های جامعه خویش قرار دارد . زیرک بخشی از میراث ناملموس جامعه از طریق زبان، ترانه ضبط و ثبت کرده است و چنین به نظر میرسد که در غیاب تاریخ رسمی، ترانههای فولکلور حافظ فرهنگ و خاطره جمعی بوده و تغییرات تاریخی مصرف پارچه و زیورآلات را پوشش می‌دهند. درواقع از روی این ترانهها می‌توان بخشی از تاریخچه لباس زن در یک سده گذشته را بازسازی کرد.
محمدجواد حیدریان دولت آبادی؛ احسان علی اکبری بابوکانی
چکیده
دانش سنتی گونه‌ای از علم و تجربه است که پس از سال‌ها تجربه‌اندوزی جوامع بومی و محلی در مناطق جغرافیایی معین حاصل‌شده است. با گسترش روز افزون مبادلات تجاری در عرصه بین المللی ضرورت حمایت از این دانش که حاصل دسترنج نسل‌های متمادی جوامع محلی‌و‌بومی است بیش ازپیش احساس می‌شود. با توجه به اهمیت حمایت از دانش سنتی، برخی ازکشورها (خصوصاً ...
بیشتر
دانش سنتی گونه‌ای از علم و تجربه است که پس از سال‌ها تجربه‌اندوزی جوامع بومی و محلی در مناطق جغرافیایی معین حاصل‌شده است. با گسترش روز افزون مبادلات تجاری در عرصه بین المللی ضرورت حمایت از این دانش که حاصل دسترنج نسل‌های متمادی جوامع محلی‌و‌بومی است بیش ازپیش احساس می‌شود. با توجه به اهمیت حمایت از دانش سنتی، برخی ازکشورها (خصوصاً کشورهایی که منابع غنی دانش سنتی را در اختیار دارند)درحقوق داخلی خود اقدام به وضع قوانینومقررات مربوط بهحفاظت از دانش سنتی نمودهاند. در کشور ما نیز با ایجاد شورای سیاستگزاری حقوق مالکیت فکری اقداماتی در زمینه ارتقاء حقوق مالکیت فکری ایجاد شده است. دانش سنتی کشور ما خصوصاً با توجه به تمدن کهن و گستره وسیع کشور نیازمند توجه جدی است و با توجه به ماهیت و ویژگی خاص دانش سنتی و قابلیت های حقوق مالکیت فکری ایران طراحی و ایجاد نظام خاص حمایت از دانش سنتی از ضرورت های جدی نظام حقوقی ایران است. در این پژوهش ضرورت و ویژگی های این نظام حمایتی مورد مطالعه قرار گرفته است.
سهیلا یوسف وند؛ مژگان سادات عظیمی؛ مجتبی جهان تیغ؛ ابوالفضل شریفیان
چکیده
مطالعات طبخ غذاهای محلی اطلاع از فرسایش شدید دانش سنتی در سراسر جهان می‌دهند. هدف از این مطالعه، 1) معرفی غذاها و خوراکی‌های سنتی مورد استفاده توسط جوامع محلی قوم لک در شهرستان درّه‌شهر و 2) شناسایی گونه‌های گیاهی محلی مورد کاربرد به عنوان مواد اولیه در تهیه این غذاها و خوراکی‌های سنتی و 3) بررسی و شناخت ارزش دانش بومی مردم در زمینه‌ی ...
بیشتر
مطالعات طبخ غذاهای محلی اطلاع از فرسایش شدید دانش سنتی در سراسر جهان می‌دهند. هدف از این مطالعه، 1) معرفی غذاها و خوراکی‌های سنتی مورد استفاده توسط جوامع محلی قوم لک در شهرستان درّه‌شهر و 2) شناسایی گونه‌های گیاهی محلی مورد کاربرد به عنوان مواد اولیه در تهیه این غذاها و خوراکی‌های سنتی و 3) بررسی و شناخت ارزش دانش بومی مردم در زمینه‌ی شیوههای متفاوت بهره‌برداری و طبخ خوراک‌های محلی بود.روش اصلی در این تحقیق، اطلاعات یابی به شیوه مستقیم و جمعآوری دادههای خام بود. روش‌های جمعآوری اطلاعات در این تحقیق شامل مشاهده میدانی، مصاحبه نیمه ساختارمند و مشاهده مشارکتی بود. با 64 نفر از اهالی روستاهای فرهادآباد، فاضل آباد، گله زرد، غلام آباد و جعفرآباد مصاحبه شد تا مراحل جستجو، برداشت و فرآوری گیاه همراه با مردم محلی ثبت شود. نتایج نشان داد که مردم محلی از دانش بالایی برخوردار بوده و در مجموع 23 گونه گیاهی شناسایی شد که در طبخ خوراک‌های سنتی و محلی به کار برده میشد. این دانش نه تنها در خصوص روش های تهیه غذا بود بلکه در مورد فاکتورهای مرتبط با گیاهان همچون زیستگاه گیاه، مراحل رشد، بهترین زمان برداشت و روش برداشت ضمن رعایت اصول بهره برداری پایدار بود.
زهرا علی نژادمقدم شهرکی؛ محمد رحیم فروزه؛ حنانه محمدی‌کنگرانی؛ حسن یگانه
چکیده
مطالعه‌ی طبخ خوراک با استفاده از گیاهان مرتعی به عنوان یک موضوع مهم در پژوهش‌های مردم‌نگاری شناخته می‌شود که مکتوب نمودن آن بر عهده‌ی مردم نگاران است. بر همین اساس، هدف محققان از انجام پژوهش حاضر، گردآوری دانش مردمان منطقه‌ی شاه کوه سفلی در زمینه‌ی طبخ انواع خوراک‌های محلی با استفاده از گیاهان خودروی مرتعی است. به منظور ثبت دانش ...
بیشتر
مطالعه‌ی طبخ خوراک با استفاده از گیاهان مرتعی به عنوان یک موضوع مهم در پژوهش‌های مردم‌نگاری شناخته می‌شود که مکتوب نمودن آن بر عهده‌ی مردم نگاران است. بر همین اساس، هدف محققان از انجام پژوهش حاضر، گردآوری دانش مردمان منطقه‌ی شاه کوه سفلی در زمینه‌ی طبخ انواع خوراک‌های محلی با استفاده از گیاهان خودروی مرتعی است. به منظور ثبت دانش گرانبهای بومیان، مصاحبهها در فصل بهار و تابستان سال 1402 و 1403 با استفاده از روش مشاهده مشارکتی و مصاحبه‌های باز انجام شد و خبرگان محلی به روش گلوله برفی شناسایی شدند. در تحقیق حاضر، در مجموع 13 گیاه خودرو شناسایی و شیوه طبخ 16 نوع غذا ثبت گردید. همچنین گیاهان با فرم رویشی علفی بیشترین سهم از گیاهان مورد استفاده در تهیهی خوراک را به خود اختصاص دادهاند و تمام یا بخشهای مختلف گیاهان به عنوان مواد اصلی غذا و یا به عنوان افزودنی، چاشنی، طعمدهنده و ادویه مورد استفاده واقع می‌شوند. با توجه به گستردگی دانش گذشتگان در زمینه‌ی طبخ خوراک و تهیهی غذاهای سنتی، می‌توان اذعان داشت که ثبت و تحلیل دانش بومی مرتبط با طبخ غذاهای محلی نه تنها به حفظ فرهنگ غذایی کمک می‌کند بلکه می‌تواند راهکارهایی جهت ارتقاء سلامت تغذیه جوامع ارائه دهد.
)
